ნიკოლოზ (ნიკო) იაკობის ძე მარი (დ. 6 იანვარი, 1865 /ძვ. სტ. 25 დეკემბერი, 1864; ქუთაისი — გ. 20 დეკემბერი, 1934, ლენინგრადი, რუსეთი) — ენათმეცნიერი, ფილოლოგი, აღმოსავლეთმცოდნე, არქეოლოგი, კულტურის ისტორიკოსი. რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიის ნამდვილი წევრი (1912).

დაამთავრა პეტერბურგის უნივერსიტეტის აღმოსავლურ ენათა ფაკულტეტი 1890 წელს.

1891 წლიდან იყო პეტერბურგის უნივერსიტეტის პრივატ–დოცენტი; 1894-1896წწ. მუშაობდა სტრასბურგის უნივერსიტეტის, ვატიკანისა და რომის ბიბლიოთეკებში; 1913 წლიდან იყო პეტერბურგის უნივერსიტეტის აღმოსავლურ ენათა ფაკულტეტის დეკანი; 1924-1930წწ. ლენინგრადის საჯარო ბიბლიოთეკის დირექტორი; ქართული ხელნაწერების შესასწავლად მუშაობდა სტრასბურგში, ვატიკანში, რომში; მონაწილეობდა ათონის მთაზე ნ.კონდაკოვის ექსპედიციაში. 1902 წელს ივ. ჯავახიშვილთან ერთად იყო ექსპედიციაში სინას მთაზე; 

დიდი დამსახურება მიუძღვის ქართული და სომხური ენათმეცნიერების კვლევაში; გამოაქვეყნა – "ძველი ქართული ენის გრამატიკის ძირითადი ტაბულები", "ჭანურის გრამატიკა", "ძველი ქართული სალიტერატურო ენა"; რიგი საინტერესო წერილებისა სვანური და აფხაზური ენების შესახებ, სომხურის, როგორც ნარევი ენის შესახებ; გამოკვლევები უძღვნა კლასიკური საერო მწერლობის ძეგლებს; პირველმა გამოსცა გამოკვლევითა და კომენტარებით "აბდულმესია" და "თამარიანი"; საფუძველი ჩაუყარა რუსთველოლოგიას, როგორც სამეცნიერო დისციპლინას; მან გაშიფრა ი. ორბელის მიერ აღმოჩენილი ურარტუს მეფის სარდური II–ის(ძვ.წ 760–730) ცნობილი სოლისებური წარწერა.

• მეცნიერებათა აკადემია, ვიცე პრეზიდენტი (1930-)
• რუსეთის მეცნიერებათა აკადემია, ნამდვილი წევრი