ოთარ მიხეილის ძე ჯაფარიძე (დ. 16 სექტემბერი, 1921, თბილისი, საქართველო — გ. 10 ივლისი, 2020) — ქართველი ისტორიკოსი და არქეოლოგი, ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი.

დაბადების ადგილი: ქ. თბილისი.

დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ისტორიის ფაკულტეტი 1943 წელს. 1944 წლიდან სიმონ ჯანაშიას სახელობის საქართველოს სახელმწიფო მუზეუმის უმცროსი მეცნიერ-თანამშრომელი; 1948-1950ww. უფროსი მეცნიერ-თანამშრომელი; 1948 წელს დაიცვა საკანდიდატო დისერტაცია; 1950-1952წწ. ივანე ჯავახიშვილის სახელობის ისტორიის ინსტიტუტის არქეოლოგიის განყოფილების უფროს მეცნიერ-თანამშრომელი; 1952 წლიდან თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში მოღვაწეობს; სხვადასხვა დროს იყო არქეოლოგიისა და ეთნოგრაფიის კათედრის ასისტენტი, უფროსი მასწავლებელი; 1962 წელს დაიცვა სადოქტორო დისერტაცია; 1964 წელს მიენიჭა პროფესორის სამეცნიერო წოდება; 1967 წელს დაინიშნა არქეოლოგიისა და ეთნოგრაფიის კათედრის გამგედ; მომდევნო წელს, არქეოლოგიისა და ეთნოგრაფიის კათედრების გაყოფის შემდეგ, გახდა არქეოლოგიის კათედრის გამგე, რომელსაც თითქმის სამი ათეული წლის მანძილზე ხელმძღვანელობდა; ძირითადად იკვლევდა ბრინჯაოს ხანის საქართველოს კულტურის ისტორიისა და ქართველურ ტომთა ეთნოლოგიის ისტორიის საკითხებს. მისი ხელმძღვანელობით და მონაწილეობით გათხარეს არკნეთისა და ქვასათალის სამაროვნები ფრანის ხეობაში 1953-1954 წლებში, ზურტაკეტის შუა ბრინჯაოს ხანის გორასამარხები 1959-1965 წლებში, ადრინდელი სამიწათმოქმედო კულტურული ნამოსახლარები, შულავრის, იმირისა და ხრამის დიდი გორები, აგრეთვე ქვემო ქართლის ბრინჯაოს ხანის გორასამარხები 1965-1971 წლებში, ასევე 1971-1977წწ. მესხეთისა და 1978-1982წწ. და მარტყოფის გორასამარხები. არის საქართველოს ერთ–ერთი წამყვანი არქეოლოგი. მან დიდი წვლილი შეიტანა ქართველი ტომების ისტორიის კვლევაში ლითონის წარმოების ადრეულ საფეხურზე, ქართველი ხალხის ეთნოგენეზისის კვლევის საქმეში. არის 120-ზე მეტი სამეცნიერო შრომის ავტორი. ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი.

წყარო: ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახ. უნივერსიტეტის ვებგვერდი: tsu.ge; საქართველოს მეცნიერებისა და ტექნიკის დარგის სახელმწიფო პრემიის ლაურეატები 1993-2004 წწ. . -თბ., 2012.-გვ.60

• ჟურნალ "Советская Археология" რედკოლეგია, წევრი
• საქართველოს მეცნიერებათა აკადემია, აკადემიკოსი (1993-)
• საქართველოს მეცნიერებათა აკადემია, წევრ–კორესპონდენტი (1979-)

• 1997 - საქართველოს ღირსების ორდენი
• 1997 - თბილისის საპატიო მოქალაქე
• 1969 - ივანე ჯავახიშვილის სახელობის პრემია
  არქეოლოგიური გათხრები თრიალეთში : ქართველი ტომების ისტორიისათვის ძვ. წ. II ათასწლეულში / ოთარ ჯაფარიძე . - თბილისი : საბჭ. საქართველო, 1969, 295გვ.
• საქართველოს სახელმწიფო პრემია, მეცნიერებისა და ტექნიკის დარგში
  მონოგრაფიისათვის - ''საქართველოს არქეოლოგია''

• საქართველოს ისტორიის სათავეებთან = У истоков истории Грузии = Vor-und Fruhgeschichte Georgiens : პირველყოფილი ეპოქა (ავტორი). - თბილისი, თბილ. უნ-ტის გამ-ბა, 2003. - 419გვ.. - ISBN: 99940-13-33-5
• ქართველი ტომების ეთნო-კულტურული ისტორიისათვის ძვ. წ. III ათასწლეულში : ადრეყორღანული კულტურა (ავტორი). - თბილისი, თბილ. უნ-ტის გამ-ბა, 1998. - 256გვ.. - ISBN: 5-511-00704-8
• საქართველოს არქეოლოგია : ქვისა და ბრინჯაოს ხანა (ავტორი). - თბილისი, თბილ. უნ-ტის გამ-ბა, 1991. - 444გვ. ეროვნული ბიბლიოთეკა