სულ ვიზიტორი : 61033445238
განთავსებული სტატია : 10421

მთავარი იუბილარი/ ხსენება

აფხაზეთი სამაჩბლო 1990წ-დან მებრძოლები ვეტერანები შსს
აფხაზეთის ომი
რუდიკ ხაჩატურიანი (ხაჩატრიანი) 1964-93წწ გარდ.  ზემო კინდღიში ოჩამჩირე აფხაზეთი დ. თბილისი ვარკეთილი რუდიკ ხაჩატურიანი (ხაჩატრიანი) 1964-93წწ გარდ.  ზემო კინდღიში ოჩამჩირე აფხაზეთი დ. თბილისი ვარკეთილი რუდიკ ხაჩატურიანი (ხაჩატრიანი) 1964-93წწ გარდ.  ზემო კინდღიში ოჩამჩირე აფხაზეთი დ. თბილისი ვარკეთილი

1964-1993 წწ. გარდ. 29 წლის

ბმულის კოპირება

აფხაზეთის ომი

გვარი ხაჩატურიანი სია

თბილისიი გამოჩენილი ადამიანები სრული სია

14       ბეჭდვა

რუდიკ ხაჩატურიანი (ხაჩატრიანი) 1964-93წწ გარდ. ზემო კინდღიში ოჩამჩირე აფხაზეთი დ. თბილისი ვარკეთილი

რუდიკ ხაჩატურიანი გარდაიცვალა 04 მაისი 1964 წელი -01.06.1993 ზემო კინდღიში საცხ. ადგილი თბილისი ვარკეთილი


რუდიკ ხაჩატრიანი დაიბადა 1964 წელს სოფელ სევანში.

1981 წელს დაამთავრა თბილისის 74-ე საშუალო სკოლა.


1993 წლიდან მსახურობდა ეროვნული გვარდიის მთავარი სამმართველოს საარტილერიო პოლკში დივიზიის ოცმეთაურად.

აქტიურ მონაწილეობას იღებდა აფხაზეთში საქართველოს ტერიტორიული ერთიანობისთვის ბრძოლაში. ერთ-ერთი საბრძოლო ოპერაციის დროს სოფელ კინდღში გმირულად დაეცა ბრძოლის ველზე.

რუდიკ ხაჩატრიანი სიკვდილის შემდეგ დაჯილდოვდა მედლით „მხედრული მამაცობისათვის“



1992-1993 თეთრი არწივის საარტილერიო დივიზიონი წიგნი http://mematiane.ge/product-details.php?id=6165

დივიზიონის დაარსებიდან მეორე დღეს ორი ბიჭი

გამოგვეცხადა. ქართველებს არ ჰგავდნენ. ორივეს სპორტული

აღნაგობა და სამხედრო მანერები ჰქონდა. ერთ-ერთმა აშკარად

გამოკვეთილი სომხური კილოთი, რუსულად მოგვმართა: «Не подскажете где артиллерия». (ვერ მეტყვით, სად არის არტილერია?) დავუდასტურეთ სწორად მოსვლა.


უცნობებმა ზურგჩანთები მოიხსნეს, იქვე კუთხეში მიაწყვეს და იმავე ბიჭმა მოგვმართა: «Ну тогда ребята, мы к вам. Меня Рудиком зовут». (ბიჭებო, ჩვენ თქვენთან ვართ განაწილებულნი, მე რუდიკა მქვია) ხელი ჩამოვართვით ერთმანეთს.

რუდიკასთან მყოფი მეორე პიროვნება ხმას არ იღებდა. თურმე ცოტა ენა ებმებოდა და ეტყობა მოერიდა ჩვენი. თბილისელი სომხები გამოდგნენ. ქართულად მშვენივრად საუბრობდნენ, მაგრამ ჩვენთან საუბარს მაინც რუსულად ამჯობინებდნენ. ორივე

საბჭოთა ჯარის დესანტში იყო ნამსახურები, ეს ფიზიკურ გარეგნობაზეც ეტყობოდათ. ასეთი ხალხის შემომატებაზე არც ერთი ქვედანაყოფი არ იტყოდა უარს. იმავე დღეს ჩვენს დივიზიონს კიდევ ორი წევრი: დათო  (ზაური) ახალშენაშვილი და ერმინე (გია) ჭითანავა შემოემატა.


თბილისის ზღვა გეოგრაფიულად ბრწყინვალე საწვრთნელი ადგილი აღმოჩნდა. მისი მიმდებარე საკმაოდ დიდი ტერიტორია საშუალებას გვაძლევდა, ტაქტიკური წვრთნები მაღალ დონეზე ჩაგვეტარებინა.

საწყისი ცოდნა, თუ როგორ უნდა გამოგვეყენებინა ტოპოგრაფიული რუკა არტილერიაში, თბილისის ზღვაზე მივიღეთ.

გარდა ამისა, იგი შესანიშნავი ადგილი იყო ფიზიკური მომზადებისთვის. მისი მთაგორიანი რელიეფი მაქსიმალურად

მიახლოებული გამოდგა ფრონტის რელიეფთან. დავრბოდით ამ აღმართ-დაღმართებსა და ზღვის ქვიან სანაპირო ზოლზე.



იაგო მელაშვილი თანამებრძოლი (საუბრობს ვიდეოში)

ჩვენი ახლადშეძენილი სომეხი ძმები მოკრივეებიც აღმოჩნდნენ. შეგვპირდნენ, კრივს გასწავლითო. მაგრამ რუდიკამ დაიწუწუნა: კრივის ტომარა რომ გვქონდეს, კარგი იქნებოდაო.

ამის გაგონებაზე წავედი ბრიგადის საწყობში. საწყობის უფროსს უბრალო ტომარა ვთხოვე, თან ავუხსენი, რისთვისაც მინდოდა. უფროსი დაფიქრდა და მითხრა: მაქვს ერთი ტომარა, თქვენ ნაღდად გამოგადგებათ, მაგრამ სად მიდევს, უნდა მოვძებნოო. შევიდა საწყობში და დაიწყო ძებნა. ნეტა არ მეთხოვა! ამ კაცმა დალაგებული საწყობი სამჯერ გადაატრიალა. ყველა ყუთი გახსნა. უკვე მერიდებოდა, მაგრამ გვიანი იყო. მთელი საწყობი არია ჩემი გულისთვის და როგორც იქნა მოძებნა. ტომარა სულ ახალი გამოდგა, თან სქელი ბრეზენტის ნაჭრისგან იყო შეკერილი. ზომითაც და ფორმითაც იდეალურად წააგავდა კრივის ინვენტარს, მაგრამ ეტყობოდა, რომ მაინც სამხედრო დანიშნულების იყო. დავინტერესდი, თუ რაში გამოიყენებოდა ასეთი ნივთი. საწყობის უფროსმა მითხრა: წესიერად მეც არ ვიცი, მაგრამ თუ არ ვცდები, ასეთ ტომარაში ტვირთს ყრიან და მერე პარაშუტით აგდებენო. ხომ ხვდებით, რა კარგი ხარისხის ტომარა მაჩუქეს.


- 11 -

დახმარებისთვის საწყობის უფროსს დიდი მადლობა გადავუხადე და გახარებულმა წამოვიღე საჩუქარი. ნახერხი ვერსად მოვძებნე, ამიტომ ტომარა ქვიშით გავავსე. იმსიმძიმე გამოვიდა, რომ ოთხმა კაცმა ძლივს დავკიდეთ ძელზე. ბოლომდე დამაგრებული არც გვქონდა, რომ რუდიკა გამოჩნდა. გახარებულმა მოირბინა. წელს ზევით გაიძრო სამოსი და ჩვენთვის კრივის კლასი რომ ეჩვენებინა, მთელი ძალით დაარტყა ქვიშით სავსე ტომარას შიშველი ხელი. ტომარა არც კი განძრეულა ადგილიდან. მკაფიოდ დავინახე, რუდიკას სახეზე სიხარული მომენტალურად სიმწრის ნიღაბმა როგორ ჩაანაცვლა. ცოტა ხნით ჩაიცუცქა. მეორე ხელი ნატკენ მაჯაზე მოიკიდა. მიხვდა, რითაც იყო ტომარა სავსე. გაბრაზების მაგივრად სიცილი დაიწყო და გვითხრა: «Ребята, это всё-таки бокс, а не школа Шаолинь».

(ბიჭებო, ბოლოს და ბოლოს ეს კრივია და არა შაოლინის სკოლა). შეწუხებული მივედი მოკრივესთან, ბოდიში მოვუხადე. თან დამაინტერესა და ნელა მივარტყი ხელი ტომარას. შეგრძნება დამრჩა, რომ ქვიშის მაგივრად შიგ ბეტონი იყო ჩაქვავებული.

შეშინებული მივუბრუნდი რუდიკას, შემეშინდა, ხელი ხომ არ ჰქონდა მოტეხილი.

დამამშვიდა: «Не бойся, было время я и кирпичи ломал этой рукой». (ნუ გეშინია, იყო დრო ამ ხელით აგურებსაც კი ვამტვრევდიო). ტრავმა მართლაც არ მიუღია, მაგრამ ამის შემდეგ ჩემს დადებულ ნივთებს სიფრთხილით ეპყრობოდა.

უმეტეს შემთხვევაში აღმოჩნდებოდა, რომ ამ ქვეითი ჯარის
შენაერთში „ტაუ“ დამთავრებული სპეციალისტი იმყოფებოდა.
დავრწმუნდებოდით რა სპეციალისტის კვალიფიკაციაში, (ეს
ცეცხლის ერთობლივი კორექტირების დროს დგინდებოდა)
შემდგომში ეს მებრძოლი ჩვენ გარეშე უწევდა ხელმძღვანელობას
საარტილერიო ცეცხლს საკუთარ შენაერთში.
ასეთი მოქმედებით არტილერიის სწრაფმოქმედება და
ეფექტურობა არნახულად გაიზარდა.
- 36 -
ბრძოლა გზის გასახსნელად
როდესაც ჩავედით აფხაზეთში, ოჩამჩირე-სოხუმის
შემაერთებელი გზის მონაკვეთი სეპარატისტების მიერ
კონტროლდებოდა. საჭირო იყო გზის გახსნა და ფრონტის ხაზის
რამდენიმე კილომეტრით გადაწევა. ეს საკმაოდ რთული საქმე
გახლდათ. საქმე ისაა, რომ ტყვარჩელის ფრონტის ხაზის სრული
პერიმეტრი 120 კილომეტრამდე იყო, ხოლო სანაპიროს გასწვრივ
გამავალი მაგისტრალური გზის მომიჯნავე ფრონტის ხაზის
სიგრძე მინიმუმ 40 კილომეტრიან ზოლს წარმოადგენდა. ეს
მიდამოები მჭიდროდ იყო დასახლებული აფხაზი და სომეხი
ეროვნების მოსახლეობით. ბრძოლა გვიწევდა იმ ხალხთან,
რომელმაც ყველა ბილიკი და გასაძრომი ზეპირად იცოდა. საქმეს
ართულებდა რელიეფის მრავალფეროვნებაც.
1992 წლის დეკემბრის თვეში პირველმა ბრიგადამ, რომელიც
ამ დროისთვის საკმაოდ სერიოზულ ძალას წარმოადგენდა და
რომელსაც კოორდინირებული, ერთმანეთთან შეთანხმებული
საბრძოლო მოქმედება შეეძლო, განახორციელა რამდენიმე
ფართომასშტაბიანი სამხედრო ოპერაცია.
როგორც ზევით მოგახსენეთ, ამ ბრიგადის განკარგულებაში
ჩვენი საარტილერიო დივიზიონიც შედიოდა.
***************************
საბრძოლო მოქმედება გამთენიისას მძიმე ტექნიკისა და
ქვეითი ჯარის შეტევით დაიწყო. არტილერიის ნაწილი, რომელიც
82 მმ-იანი ნაღმმტყორცნებით ვიბრძოდით, ნაბიჯ-ნაბიჯ, ქვეით
ჯართან ერთად მივიწევდით წინ.
სოხუმი-ოჩამჩირის შემაერთებელი გზა, მიმდებარე
ტერიტორიასთან შედარებით შემაღლებული იყო და მტრისთვის
- 37 -
საკმაოდ ხილულ ობიექტს წარმოადგენდა. ზედ გზაზე მოძრაობა
ძალზე საშიში იყო, ამიტომ მეომრები გზის ორივე მხარეს ვიყავით
გადანაწილებულნი. რაც უფრო ღრმად მივიწევდით, მტრის
ცეცხლიც უფრო ძლიერდებოდა. დრომ ისე გაიარა, რომ ვერც კი
გავიგეთ, როგორ მოსაღამოვდა. დღის შუქმა იკლო. თვალნათლივ
გამოჩნდა ნაპერწკლების კვალი, რომელსაც მაგისტრალურ გზაზე
მოხვედრილი ტყვიის წვიმა ტოვებდა.
საღამოს მოსვლას ცივი ნიავიც დაერთო. რუდიკა სხვა
არტილერისტებთან ერთად ნაღმმტყორცნებს ამუშავებდა.
რატომღაც მისი თბილი ქურთუკი გზის აქეთა მხარეს, ჩვენთან
აღმოჩნდა. რადგან თვითონ დაკავებული იყო და მისი გაცდენა არ
შეიძლებოდა, თავის ძველ დესანტ ძმაკაცს, (ვითომ უბრალო
თხოვნა ყოფილიყო), მშვიდად მიმართა: «Бушлат подай
пожалуйста». (გთხოვ ქურთუკი მომაწოდო.)
მშვიდობიან დროს ეს მართლაც რომ უბრალო თხოვნა
იქნებოდა, მაგრამ იმ წამში გზა ასხლეტილი ტყვიებით იყო
განათებული და პრაქტიკულად
შეუსრულებელ დავალებად რჩებოდა. რუდიკას თხოვნა ჩვენც გავიგონეთ და სიცილი აგვიტყდა. იგი
ქურთუკის სანაცვლოდ 100%-იან
სიკვდილს სთავაზობდა თავის
დესანტ მეგობარს.
თხოვნის სულ უყურადღებოდ
დატოვება არ შეიძლებოდა: „ ვ ვ ვააა,
ეს ეს ეს ვ ვ ვ ვინ არის კ კ კ კაცოოო“.
(შეგახსენებთ მეორე დესანტს ენა
ებმოდა) ჩაილაპარაკა თხოვნის ადრესატმა და რაღაც საქმიანობას
შეუდგა. ვიცინოდით და ინტერესით ვაკვირდებოდით
დესანტური წყვილის ქცევას.
- 38 -
რუდიკას ძველმა მეგობარმა თბილი სამოსი ავტომატზე
წამოაგო, რაც შეიძლებოდა მაქსიმალურად აფორთხდა
შემაღლებული სავალი გზის კიდეზე, შემდეგ ავტომატით ისე
ასწია ქურთუკი, რომ სავალ გზას ცოტა მაინც ასცდენოდა და
გასძახა: «Н н наа Рудоджан б б бери ». (მოდი რუდიკ და აიღე).
თუ სიცილით არ გავიგუდებოდით, არ მეგონა.
ქურთუკს სამი ტყვია აწევისთანავე მოხვდა და ტყვიით
გამოგლეჯილი ბამბის ნაჭრები აქეთ-იქეთ მიმოიფანტა. რაღაც
უნდა გვეღონა. ღამის მოსვლასთან ერთად უფრო და უფრო
უჭერდა სიცივის მარწუხები. გზის მეორე მხარეს კი რუდიკა
მოკლესახელოიანი „დესანტსკი ტელნიაშკით“ იყო დარჩენილი.
ერთ-ერთმა ჩვენმა თანამებრძოლმა ქურთუკის ჯიბეებში
ქვები ჩაყარა. მასშივე გაახვია რუდიკას პირადი ნივთები და
როგორც ბადროს და უროს ისვრიან სპორტსმენები, ისეთი
ტრიალით გადააგდო ქურთუკი გზის მეორე მხარეს.
«Спасибо братцы». (მადლობა ძმებო) მოგვესმა გახარებული
რუდიკას ხმა.
დაღამდა. საომარი მოქმედება სხვა ფაზაში შედიოდა... 1993 წლის 18 იანვარს უდიდესი ძალებით
ვერ შევძელით ამ ტერიტორიის აღება. მით უმეტეს, რომ მაშინ
შეტევაში ქვეითი ჯარის დიდი ნაწილი, სატანკო და არტილერიაც
იყო ჩართული. შეიძლება ითქვას, რომ ზემო კინდღი ქართული
შენაერთებისთვის აქილევსის ქუსლს წარმოადგენდა. ცხადი იყო,
ამ უბანზე მტრის დიდი ძალები იყო კონცენტრირებული.
მოვლენებს დავასწრებ და ვიტყვი, რომ ზუსტად ამ ადგილზე
ზუსტად ერთი თვის შემდეგ, ანუ 1993 წლის 1 ივლისს, ტამიშის
დესანტის დროს, მთლიანად განადგურდა დუშეთის ბატალიონი,
რომელიც ქართულ შენაერთებს შორის ერთ-ერთ უძლიერეს
ფორმირებას წარმოადგენდა. ეს კიდევ ერთი დასტურია, რომ ამ
ადგილს მტერი უდიდესი ძალებით იცავდა.
დივიზიონს პოლკთან შეერთების შემდეგ მსუბუქი არტილერიის დანადგარები აღარ ჰქონდა და მეომრები მხოლოდ
ავტომატებით იყვნენ შეიარაღებულნი. როდესაც ჩვენი დივიზიონის ბიჭების პირველმა 8 კაციანმა ჯგუფმა გადაკვეთა
ფრონტის ხაზი, დამატებითი უსაფრთხოებისთვის, ბოლო
წერტილში გამაგრებული ქართული შენაერთის ორი წევრიც
გაჰყვა მათ. რომელთაგან ერთ-ერთი ტყვიამფრქვევით იყო.
- 152 -
ჯამში 10 კაცმა შეძლებისდაგვარად დაათვალიერა
ტერიტორია. ეტყობა, ეს საკმარისად ჩათვალეს. ბიჭები ქვეით
ჯართან ერთად ხშირად იყვნენ ნაბრძოლნი და როგორ უნდა
მოქცეულიყვნენ ამ სიტუაციაში, კარგად იცოდნენ. თავდაცვის
მხრივ 10 კაცი 3-4 ჯგუფად გაიყო და 70 მეტრის სიგრძის
მონაკვეთზე გაიშალა.
ავთო წიკლაური მივიდა ურალთან და რაციით „ემ ტე ელ ბე“-
ს შემოსვლა მოითხოვა, რათა აფეთქებული ურალი ბუქსირით
წაეღოთ. ამ მომენტში ჩვენს ბიჭებს თითქმის ყველა მხრიდან
მასიური ცეცხლი გაუხსნეს.
(ბრძოლის ამ ეპიცენტრში მომხდარი ამბები ერთადერთმა
გადარჩენილმა პიროვნებამ გვიამბო, რომელიც ხელსა და
მუცლის არეში დაჭრილი, სასწაულებრივად გადარჩა.)
სამწუხაროდ, საფარს მხოლოდ ირგვლივ მყოფი გაველურებული ჩაის ბუჩქები წარმოადგენდა, რომლებიც ტყვიისგან
ვერანაირად ვერ დაგიცავდა. მოწინააღმდეგე კი თითქმის
ყოველი მხრიდან ისროდა. ერთადერთი, რაზეც ამოფარება
სიღრმეში შესულ ჯგუფს შეეძლო, აფეთქებული ტექნიკა იყო,
მაგრამ მოწინააღმდეგემ მანქანა „ერ პე გე-7“-ის ყუმბარმტყორცნის წვიმაში გაახვია.
ატყდა უთანასწორო ბრძოლა. ბრძოლის ველზე ჯგუფებად
გაშლილი 10 კაცი უპირისპირდებოდა მტერს, რომელთანაც 18
იანვარს ასეულობით მეომარი ვერაფერს გახდა არტილერიისა და
სატანკო ბატალიონის თანხლებით. სიტუაციას უკიდურესად
ამძიმებდა ის გარემოება, რომ ბიჭები საფარის გარეშე იყვნენ
დარჩენილნი.
არ ვიცი რატომ, ეტყობა მოერიდათ, ან არ ჩათვალეს საჭიროდ,
მაგრამ პოლკის მეთაური თემურ ლომთათიძე ჩვენმა ბიჭებმა
საქმის კურსში არ ჩააყენეს, აფეთქებული ურალის გამოტანას რომ
აპირებდნენ. იმ მომენტში თემური თავის მობილურ ჯგუფთან
ერთად პოლკიდან იყო გასული ჰაუბიცის ჭურვების მოსატანად.
- 153 -

ირაკლი ქიმერიძე რაციით დაუკავშირდა საარტილერიო
პოლკს და ცეცხლით დახმარება სთხოვა.
საარტილერიო პოლკმა მყისიერად გახსნა ცეცხლი, მაგრამ
ჭურვების მცირე რაოდენობა, რომელიც ხელშეუხებელი მარაგის
სახით იყო, მალევე გათავდა და თემური როდის მოიტანდა, არ
იცოდნენ. ჩვენები არტილერიის დახმარების გარეშე დარჩნენ.
პოლკის ბიჭები იხსენებენ:
- ჩვენ არ ვიცოდით, იქ ბიჭები რატომ შევიდნენ, გააფთრებული
ბრძოლის ხმა კი გვესმოდა, მაგრამ ისე მშვიდად გველა-
- 154 -
პარაკებოდა ირაკლი, გვეგონა ჩვენები უტევენ და არტილერია, უბრალოდ, დამატებით ძალად მოითხოვესო.
ამის შემდეგ ირაკლი დაუკავშირდა დივიზიონის „ემ ტე ელ
ბე“-ს და მსუბუქი არტილერიის ერთადერთი შემორჩენილი
დანადგარით - 82 მმ იანი ნაღმმტყორცნით დახმარება მოითხოვა.
დატვირთეს ნაღმტყორცნი „ემ ტე ელ ბე“-ზე, რომელსაც
დამატებით ძალად დივიზიონის დარჩენილი 5 მეომარი და გორდას ერთი წევრი მოჰყავდა.
ადგილზე დისლოცირებული ქართული შენაერთის ნაწილი
უკვე წინ გარბოდა ჩვენი ბიჭების დასახმარებლად.
„ემ ტე ელ ბე“-მ გაასწრო ამ ხალხს. ბრძოლის ეპიცენტრი არც
კი მოჩანდა, რომ უეცრად ჩასაფრებული მოწინააღმდეგის კიდევ
ერთი კერა ამოქმედდა და „ემ ტე ელ ბე“-ს რამდენიმე „ერ პე გე7“-ის ტანკსაწინააღმდეგო ყუმბარა ესროლა.
ნათელი გახდა, მტერმა ჩვენი ბიჭების ჩანაფიქრი წინა დღით
გაშიფრა და კარგად იყო მომზადებული. მათ კარგად დაგეგმილი
მრავალსაფეხურიანი ჩასაფრება მოგვიწყვეს.
- 155 -
ნასროლი ტანკსაწინააღმდეგო ყუმბარებიდან ორმა მიზანს
მიაღწია.
ერთი „ემ ტე ელ ბე“-ზე ზევიდან მსხდომ ხალხს მოხვდა. რის
შედეგადაც ადგილზე გარდაიცვალა დივიზიონელი გელა
შამანაური და გორდელი ზაზა კრიჭაშვილი. აფეთქების ტალღამ
საკმაოდ შორს გადააგდო დივიზიონის ერთი წევრი, რომელმაც
უძლიერესი კონტუზია და მრავლობითი ჭრილობა მიიღო.
მეორე ყუმბარა პირდაპირ „ემ ტე
ელ ბე“-ს მოხვდა. რის გამოც მანქანაშივე დაიწვა დივიზიონის კიდევ
ერთი წევრი პაატა არაბული. თიანეთის მახლობლად, სოფელ თრანში
გაზრდილმა უნიკალური სულისა
და შესაძლებლობის მეომარმა, ძმაკაცების გადარჩენას დაუფიქრებლად შესწირა თავი.
უგონოდ კონტუზირებული იყო
16 წლის „ემ ტე ელ ბე“-ს მძღოლიც.
ერთადერთი კაცი ეკიპაჟიდან,
რომელიც რაღაც საოცრებით ბრძოლის უნარს ინარჩუნებდა, იყო მამუკა კაჭკაჭიშვილი
(ხუთკუნჭულა). მამუკა არ გახლდათ ის პიროვნება, რომელიც
ზურგში ტყვიას დასთანხმდებოდა. წამში ამოვიდა ცეცხლმოკიდებული მანქანიდან. შეატყო რა, დასამალი ადგილი არ
ჰქონდა, ერთი დაიღრიალა:
- „ოხ თქვენი . . . “- და ინტენსიური სროლით პირდაპირ
მტრისკენ წავიდა.
საშველად გამოქცეულმა ხალხმა, რომელსაც „ემ ტე ელ ბე“-მ
სულ ოდნავ გაასწრო, გარკვევით დაინახა, როგორ ყვიროდა და
სროლით მირბოდა პირდაპირ მტრისკენ ხუთკუნჭულა, იმასაც
პაატა არაბული
- 156 -
მკვეთრად არჩევდნენ, მკერდიდან ზურგში გამჭოლად გამოსული უამრავი ტყვია შადრევნად როგორ აფრქვევდა სისხლს.
ერთხელ ჩაიმუხლა. ბოლო ძალა მოიკრიბა, კვლავ წამოდგა,
წელში გაიმართა და...
და მამუკა კაჭკაჭიშვილი (ხუთკუნჭულა) ავტომატური
იარაღის ჯერმა შუაზე გაჰკვეთა.
ამაოდ ცდილობდა დამხმარედ მოსული ხალხი რამის გაკეთებას. ვერც ჩაის ბუჩქებამდე და ვერც ახლად აფეთქებულ „ემ ტე ელ
ბე“-მდე მათ ვერ მიაღწიეს.
გაიგეს რა არტილერიის გაჭირვება, ახლომდებარე პოზიციებიდანაც მოცვივდნენ დასახმარებლად ქართველი მეომრები.
გამოჩნდა „ბეემპე“-ს ტიპის ჯავშანტექნიკაც. კვლავ ატყდა
უშეღავათო ბრძოლა, მაგრამ ტანკსაწინააღმდეგო ყუმბარების
სეტყვაში ჯავშანტექნიკაც აგვიფეთქეს. მძიმედ დაჭრილი
მემანქანე ძლივს გამოიყვანეს ბრძოლის ველიდან.
ჩასაფრებული მტრის ბოლო ეშელონი დაუძლეველი ბარიერი
გამოდგა. მათთან ბრძოლას დამხმარე ძალის 4 წევრი კიდევ
შეეწირა. მაგრამ მაინც მოახერხა ამ ძალამ „ემ ტე ელ ბე“-მდე
მიღწევა და მის გარშემო დაღუპულები და „ემ ტე ელ ბე“-ს
აფეთქებიდან საოცრებით გადარჩენილი დივიზიონის ერთადერთი დაჭრილი წევრის გამოყვანა. ეს კაცი აფეთქების ტალღამ
საკმაოდ შორს, ჩვენების მხარეს გადმოაგდო.
სამწუხაროდ, აფხაზებმა დაასწრეს ჩვენებს და 16 წლის
კონტუზირებული მძღოლი ტყვედ ჩაიგდეს.
ამის პარალელურად, პირველ ეტაპზე შესული ჯგუფი
ბრძოლას განაგრძნობდა და თან ნელა უკან იხევდა. ჩაის ბუჩქებში
ჯგუფებად გაშლილი, ბოლო ძალებით ცდილობდნენ წინააღმდეგობა გაეწიათ ასეულობით მეტრზე გაშლილი მოწინააღმდეგისთვის. ორ საათზე მეტ ხანს იბრძოდნენ ბიჭები. დღესაც
- 157 -
ვერ ვხვდები, საფარის გარეშე, მხოლოდ ჩაის ბუჩქებში, ამდენი
ხანი როგორ გაძლეს.
ორივე მხრიდან უშეღავათო ბრძოლა მიდიოდა, პირველ
წუთებში ბარძაყის არეში უმძიმესად დაჭრეს რუდიკა. სისხლდენის გაჩერება ვერაფრით ვერ მოხერხდა. გაუვალ ჩაის ბუჩქებში
ხოხვით გამოყავდათ.
რუდიკა ეხვეწებოდა მეომრებს:
- «Зря стараетесь, я всё равно умру. Оставьте здесь, я их отвлеку
и не теряйте драгоценное время.»
(ტყუილად წვალობთ, მაინც დავიღუპები, მე აქ დამტოვეთ,
მტერს გავაჩერებ, თქვენ კი ნუ დაკარგავთ ძვირფას დროს )
მაგრამ მეომრებმა რუდიკა არ მიატოვეს!
ჩაის გაველურებულ ბუჩქებში, ტყვიისა და ტანკსაწინააღმდეგო ყუმბარების წვიმაში უწევდათ ბიჭებს ბრძოლით
უკან დახევა. დაჭრილების რაოდენობაც მატულობდა.
დააფიქსირეს „ემ ტე ელ ბე“-ს აფეთქებაც და ჩვენი პოზიციის
მისადგომებთან მტრის ახალი საფარიც, რომელიც არნახული
ცეცხლით ებრძოდა მაშველად წამოსულ ხალხს. ეს იმის
მაუწყებელი იყო, რომ იგივე გზით უკან ვეღარ დაბრუნდებოდნენ. დაჭრილების რაოდენობა და ხარისხი შემოვლითი
გზით გამოსვლის საშუალებას არ იძლეოდა. ბიჭებმა ერთმანეთი
არ მიატოვეს! გადაწყვიტეს, ბრძოლა მიეღოთ და რაც
შეიძლებოდა, ძვირად გაეყიდათ საკუთარი სისხლი.
პლანტაციაში იმ მანძილზე გაიშალნენ, რომ ერთმანეთისთვის
ხმა მიეწვდინათ. სურდათ, კორდინირებულად ებრძოლათ. არც
დაჭრილებს შეუწყვეტიათ ბრძოლა. რუდიკამ იგრძნო, რომ
სისხლისგან იცლებოდა, ცოტა ხანში გონებასაც დაკარგავდა.
აიხსნა საკუთარი ტყვია-წამალი და ბიჭების მხარეს გადააგდო.
- «Ребята патроны возьмите и обо мне не волнуйтесь»-
- 158 -
(ტყვიები აიღეთ და ჩემზე ნუ ინერვიულებთ), - დაემშვიდობა
ძმებს რუდიკა.
- პულიმიოტჩიკი მოგვიკლეს - გაისმა პირველი სიკვდილის
მაუწყებელი ხმაც.
ანალოგიური შინაარსის შეძახილები მტრის ბანაკიდანაც
დაიძრა. მიხვდა მოწინააღმდეგე, რომ მარტივად ვერ აიღებდა
ჩვენებს. გამწარებულებმა ან შეშინებულებმა სრული ძალით
გახსნეს ცეცხლი. სავარაუდოდ, მათაც ვერ გაიგეს სად ან როგორ
იყვნენ ჩვენები მიმოფანტულნი და მთელი პლანტაცია ტყვიაში
გაახვიეს. არანაირი გამიზნული სროლა არ ყოფილა. მტერი
ტყვიით თიბავდა გაველურებულ ბუჩქებს. არც ტანკსაწინააღმდეგო ყუმბარებს აკლებდნენ ბრძოლას.
- მშვიდობით ბიჭებო! – „ვაი დედას“ მაგივრად შესძახა ავთო
წიკლაურმა და დაემშვიდობა თავის ძმებს.
- ბენო, როგორ ხარ? ბენო?-კითხულობდნენ ბიჭები მაგრამ ბენო
ვაშაკიძე ხმას აღარ იღებდა.
სადღაც 2 საათი გრძელდებოდა ეს ბრძოლა. თავი იჩინა
ტყვიის სიმცირემაც, ამიტომ ინტენსიურ ცეცხლს ჩვენები ვეღარ
ხსნიდნენ. დაჭრილი და დახოცილი ხალხის გამო საბრძოლო
მანევრმაც იკლო.
ტყვია სულ გაუთავდათ.
იღუპებოდა არტილერია, რომელსაც ანალოგიური სიტუაციიდან ბევრჯერ უხსნია ქართველი მეომრები, მაგრამ ახლა თავად
ჩავარდა გასაჭირში. მაშველი ძალის იმედიც არსაიდან ჩანდა.
ციტრუსამ სიმღერა დაიწყო. ცოცხლები აჰყვენ.
კიდევ უფრო დიდი სიმძლავრის ცეცხლი გახსნა მოწინააღმდეგემ. ბიჭების სიმღერა ნელ-ნელა გაჩერდა.
მტრის რამდენიმე ჯარისკაცი ფრთხილად შემოვიდა ჩაის
ბუჩქებში. შეშინებულები საკონტროლოდ შორიდან ესროდნენ
- 159 -
ტყვიას ჩვენი დაღუპული მეომრების ცხედრებს. გაველურებულ
პლანტაციაში მიმოფანტული დაჭრილი და დახოცილი მეომრები
საკმაოდ რთული მოსაძებნი იყო. ერთი აფხაზი პირდაპირ
შეეფეთა ზუსტად იმ დივიზიონელს, რომელიც სასწაულებრივად
ცოცხალი გადარჩა. ორივემ ერთდროულად ესროლა ერთმანთს.
ჩვენი ხელში და მუცელში დაიჭრა, აფხაზი კი უეჭველად მოკვდა,
თორემ ეტყოდა თავის ხალხს, ჩვენი არტილერისტის სამალავს.
დღესაც არავინ იცის როგორ, მაგრამ პირველ ეტაპზე შესული
ბიჭებიდან ორი კაცი ირაკლი ქიმერიძე და ალექსანდრე
პაპაშვილი კიდევ ინარჩუნებდნენ ბრძოლის უნარს. ეტყობა, ისიც
კარგად დააფიქსირეს, რომ ბიჭები დაიღუპნენ. ერთადერთი, ვისი
ეჭვიც ჰქონდათ, სწორედ ეს დაჭრილი იყო. ამის უტყუარი
დასტურია ის, რომ მხოლოდ მას მიმართეს სახელით:
- წასვლას ვაპირებთ და თუ ცოცხალი ხარ, ნიშანი მოგვეციო.


ირაკლი და პაპიკა
- 160 -
სამწუხაროდ, რამე რომ ენიშნებინა, მას ამის შანსი არ ჰქონდა,
რადგან ბოლო სამი ტყვია აფხაზს დააცალა და თან ბუჩქებში
ჩამალულ მტერსაც კარგად უყურებდა, რომელსაც, სავარაუდოდ,
ვერ გაეგო, საიდან ან ვინ მოკლა მათი მებრძოლი.
ირაკლი ქიმერიძემ და ალექსანდრე პაპა-შვილმა ბრძოლის ველი
დატოვეს. დღესდღეო-ბით ცნობა არ გვაქვს, იყვნენ თუ არა ისინი
დაჭრილები, მაგრამ შემ-დეგმა მათმა ქმედებამ მტერს თავზარი
დასცა.
არც მტერი და არც ბრძოლის ამ ეპიცენტრში მყოფი ჩვენი
ერთადერთი გადარ-ჩენილი არტილერისტიც არ მოელოდა იმ
ქმედებას, რაც ამ ორმა კაცმა ჩაიდინა.
ირაკლი და ალექსანდრე იმ ადგილებში ნაბრძოლები იყვნენ.
გამოსვლაც კარგად იცოდნენ როგორ შეეძლოთ და ჩასაფრებაც.
ასევე ორივემ იცოდა გზა, რომლითაც მტერი უკან დაბრუნდებოდა. იმის მაგივრად, რომ ცოცხლები გამოსულიყვნენ, ირაკლი
და პაპიკა მტერს პირიქით ჩაუსაფრდნენ.
ამასობაში მოგებულმა მხარემ აკრიფა ჩვენი ბიჭების იარაღი.
რამდენჯერმე ჩაუარეს გვერდი ჩვენს დაჭრილ არტილერისტს,
მაგრამ გაველურებულ ჩაის პლანტაციაში ერთი რიგის გამოტოვებით გაიარეს და ვერ შენიშნეს.
მტერი მოგებული ბრძოლიდან სახლში ნადავლით დაიძრა.
სავარაუდოდ, ნახევარი საათის შემდეგ 700-800 მეტრის
მოშორებით კვლავ განახლდა ბრძოლა. ორმა ავტომატმა მასიური
ცეცხლი გახსნა. ეს იმის მაუწყებელი იყო, რომ ირაკლიმ და
ალექსანდრემ უკვე თავის მოწყობილ მახეში გააბა მოწინააღმდეგე. ბრძოლა სადღაც ნახევარი საათი გაგრძელდა. ნელ-ნელა
მტრის მხარეს იარაღის რაოდენობამ იმატა. შემდეგ ჯერ ერთი
ავტომატი გაჩერდა ჩვენი მხრიდან, მერე - მეორე. მტრის იარაღი
კი კვლავაც ინტენსიურ სროლას განაგრძობდა. ბრძოლის ბოლო
ეტაპზე ორი ხელყუმბარის ხმა მოისმა. ბოლოს მესამეც აფეთქდა.
- 161 -
უტყუარი ინფორმაციით ბიჭებს ზუსტად სამი ხელყუმბარა
ჰქონდათ.
საარტილერიო დივიზიონმა კიდევ ერთხელ აუხსნა მტერს,
თუ ვისთან ჰქონდათ საქმე. ბიჭებმა თავისი სიცოცხლის ფასად
ძმების სისხლი აიღეს.
როდესაც ირაკლიმ და ალექსანდრემ ბრძოლა განაახლა,
მტერმა ჩაის პლანტაციები მიატოვა და იმ უბნისაკენ დაიძრა,
სადაც ბრძოლის ახალმა კერამ იფეთქა. ამან შანსი მისცა ჩაის
პლანტაციაში დარჩენილ ერთადერთ მებრძოლს, ჩვენი პოზიციებისკენ გამოსულიყო. ასე რომ, იმ დარტყმასთან ერთად,
რომელიც ბიჭების ქმედებამ აფხაზებს მიაყენა, ერთ მებრძოლს
კიდევ გადარჩენის შანსი მისცა.
ჩვენი მხრიდან ამ ბრძოლას 17 მეომარი შეეწირა.
საარტილერიო დივიზიონი

1) ავთო წიკლაური.
2) ბენო ვაშაკიძე.
3) რუდიკ ხაჩატრიანი.
4) გიორგი ლურსმანაშვილი (ციტრუსა)
5) ვანო სააკიანი.
6) ირაკლი ქიმერიძე.
7) ალექსანდრე პაპაშვილი (პაპიკა).
8) მამუკა კაჭკაჭიშვილი (ხუთკუნჭულა).
9) პაატა არაბული.
10) გელა შამანაური.(გველეშაპა)

- 162 -
გორდა

11) ზაზა კრიჭაშვილი (სპილო).
12) მამუკა პატარაია.
13) ნიკალაი ობერტინსკი (მიკოლა ხახოლი)
14) გელა ცირეკიძე (მოსე).

გოჩა ყარყარაშვილის სახელობის ცალკეული სადაზვერვო
ასეული

15) ავთო ფინცაკია (სტეკლოვატა)
16) ოლეგ გრიგორიანი (სომეხა)
17) დათო ლომსაძე (კოდალა)
1993 წლის 17
აგვისტოს, აფხაზეთში ჩამოვიდნენ ჩვენი დაღუპული
არტილერისტების ახლობლები. დივიზიონის ბიჭების
დახმარებით მიმართეს ტყვარჩელის სადამკვირებლო მისიას და
აფხაზურმა მხარემ გადმოგვცა ცხედრები.
ზუსტად ამ დროს დააბრუნეს აფხაზებმა ჩვენი გარდაცვლილი მეომრების პირადი ნივთებიც და თან დააყოლეს:
- «Молодцы ваши ребята, до конца воевали и с песней умирали.»
(მაგარი ბიჭები იყვნენ, ბოლომდე იბრძოლეს და სიმღერით
დაიღუპნენ)
ჩვენი ბიჭების ცხედრების გამოტანის ამბავი იმავე დღეს
შემატყობინეს.
არ ვიცი რატომ, მაგრამ სანამ აფხაზეთში ვიყავი, ჩემამდე არ
მოაღწია ამბავმა, რომ რუდიკ ხაჩატურიანისა და ვანო სააკიანის
გვამები უპრობლემოდ ამოიცნეს, ხოლო ავთო წიკლაურის გვამის
სიზუსტეში ოჯახმა ეჭვი შეიტანა. ეს რომ მცოდნოდა, არაფრით
არ წამოვიდოდი აფხაზეთიდან. ან ნეტა არ დაესწროთ ჩემთვის ამ
გვამების გამოტანა. ორ დღეში მისიის უფროსის თანხლებით
მაინც შევდიოდი და, სავარაუდოდ, უფრო ამომწურავ
ინფორმაციას გავიგებდით ავთო წიკლაურზეც.
სამშვიდობო ხელშეკრულებით არტილერია ფრონტის
ხაზიდან გაიტანეს და ბიჭების გადმოსვენებაც მოხდა, ჩემს
აფხაზეთში ყოფნას აზრი აღარ ჰქონდა. მივმართე სადამკვირებლო მისიის ქართული მხარის ხელმძღვანელობას და შეცვლა
რამდენიმე დღეში გამოაგზავნეს.
ყველა სახლში დავბრუნდით.

კონტაქტი Facebook

საიტი შექმნილი და დაფინანსებულია დავით ფეიქრიშვილის მიერ, მოზარდებში ისტორიული ცნობადიბოს გაზრდის მიზნით.

დავით ფეიქრიშვილი
დავით ფეიქრიშვილი ატვირთა: 17.03.2021
ბოლო რედაქტირება 04.05.2023
სულ რედაქტირებულია 4





მფრინავი, პილოტი, აფხაზეთი სამაჩაბლო, გარდაცვლილი ვეტერანი

2 0

შავნაბადას ბატალიონი გარდაცვლილი მებრძოლები, ვეტერანები

2 0

აქვსენტი (ტასო) ნაჭყებია 1963-1993წწ. გარდ. სოხუმი დაბ. სოხუმი აფხაზეთი

7 0


სამაჩაბლო 2008 გარდაცვლილ მებრძოლთა სია ფოტომასალით რეგიონის, ქალაქის, სოფლის მიხედვით.

2 0


სამაჩაბლოში გარდაცვლილი მებრძოლთა სრული სია 01-16 აგვისტო 2008 წელი

2 0

შინაგან საქმეთა სამინისტრო რედ. ირმა ირემაძე

2 0