გიორგი გაგლოევი

რედაქტორი: საჯარო სკოლის პედაგოგი ნათია საძაგლიშვილი

ტექნიკური უზრუნველყოფა: გიორგი ცუცქირიძე

მისამართი: გორი, შპს, ი. ჭავჭავაძის გამზირი № 41.

ტირაჟი: 50 ეგზ.

გორი, 2016 წელი

ISBN 978-9941-0-8494-2

წყარო https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/143871/1/Saqartvelos_Mmartvelebi.pdf

დიაოხის მეფეები

ისტორიაში პირველი ქართველურ ტომთა სახელმწიფოებრივი გაერთიანება

დიაოხი (დაიაიენი, ტაოხი) არსებობდა დაახლოებით ძველი წელთაღრიცხვის

XII-VIII საუკუნის დასაწყისში.

VIII საუკუნის დასაწყისში იგი გაანადგურეს ურარტუს მეფე არგიშთის

მეთაურობით ურარტუმ და კოლხას სამეფომ. მწირი ინფორმაცია ამ ადრეულ

სამეფოს მეფეთა შესახებ შემოგვრჩა ასურული ლურსმული წყაროებიდან:

სიენი - დაახლ. ძვ.წ. 1120 - ძვ. წ. 1100 წწ.

ასია - დაახლ. ძვ.წ. 850 - ძვ. წ. 825 წწ.

უტუფურსი - დაახლ. ძვ.წ. 810 - ძვ. წ.770 წწ.

კოლხეთის (ლაზიკეს, ეგრისის) მეფეები.

მეორე ქართველური სახელმწიფო იყო კოლხა, რომელიც არსებობდა ძვ.წ. VIII

საუკუნეში. ძვ.წ. VIII საუკუნის ბოლოს იგი გაანადგურეს ჩრდილო კავკასიელმა

მომთაბარე კიმერიელთა ველურმა ტომებმა. შემდგომში, ძვ.წ. VIII საუკუნის

ბოლოდან აქ არსებულ სამეფოს ეწოდა კოლხეთი ანუ ეგრისის სამეფო; მათი

მმართველები ატარებდნენ სკეპტუხის ტიტულს. კოლხეთის ამ სამეფომ ძვ.წ. I

საუკუნემდე იარსება და შემდეგ ერთი ხანობა არსებობა შეწყვიტა და იგი პონტოს

ძლიერმა სამეფომ შეიერთა მითრიდატე VI ევპატორის დროს. ახ.წ. I საუკუნეში

რომაელთა მიერ პომპეუსის ლაშქრობის შედეგად პონტოს სამეფოს განადგურების შემდეგ (ძვ.წ. 65წ.) ძველი კოლხეთის ტერიტორიაზე კვლავ აღმოცენდა

დამოუკიდებელი სახელმწიფო, რომლის დედაქალაქი იყო ციხეგოჯი ანუ

ნოქალაქევი, რომელსაც ბიზანტიელები არქეოპოლისს უწოდებდნენ. ამ

სახელმწიფოს ბიზანტიელები ლაზიკეს, ხოლო იბერები - ეგრისს უწოდებდნენ,

4

რომელმაც VIII საუკუნის ბოლომდე იარსება. ამ სამეფოს მეფეთა და სახელმწიფოს შესახებ ინფორმაციას მდიდარი ბერძნულ-რომაული წყაროები გვაწვდიან;

აეტი/აიეტი - კოლხთა (კოლხას) მეფე. ბერძნული მითოლოგიისა - ,,არგონავტიკა“ და კლასიკური მწერლობის მიხედვით, ცხოვრობდა ძვ.წ. I საუკუნეში.

კოლხთა სამეფო დინასტია აეტის სახელს ატარებდა და ითვლებოდა, რომ მათი

წინაპარი მზის ღმერთი ჰელიოსი იყო.

მენერტასი - 535-495 წწ

მეგარონი - 495-460 წწ

სავლაკი - 460-420 წწ. რომაელი ავტორი პლინიუსი მას იხსენიებს როგორც

აეტის ჩამომავალს და საოცრად მდიდარ ხელმწიფეს; უცხოვრია ეგვიპტელი

ფარაონის სესოსტრის დროს და დაუმარცხებია კიდეც იგი.

აკე I- კოლხეთის (ეგრისის) მეფე ძვ.წ. II ს. 90-იან წლებში. წერილობით

წყაროებში მასზე არაფერია ნათქვამი. სამაგიეროდ ჩვენამდე მოაღწია მისი

სახელით მოჭრილმა ოქროს ორმა სტატერმა, ლისიმაქეს ტიპის სტატერების

იმიტაციამ.

აკე II – 190-180 წწ

აკუსილოხი - კოლხეთის მეფე ძვ.წ. 179 წლისთვის. მას ბერძენი ისტორიკოსი

პოლიბიოსი ასახელებს.

კოლხეთის პონტოელი მეფისნაცვლები

მოაფერნე - 110-84 წწ.

მითრიდატე, ფილადელფოს ფილოპატორი - პონტოს მეფის მითრიდატე VI

ევპატორის ძის დიონისეს შვილი, კოლხეთის მეფე ძვ.წ. 84 წ. იგი თვით

მითრიდატე VI-ის წინააღმდეგ აჯანყებულმა კოლხებმა მოითხოვეს თავის

მბრძანებლად.

ოლთაკე - 83-65 წწ

მაქარესი - 65 წწ

არისტარქე - კოლხეთის ფაქტიური მმართველი ძვ.წ. 63-49 წწ, რომაელთა

სარდალ გნეუს პომპეუსის მიერ დანიშნული სკეპტუხი.

ეგრის - ლაზიკას მეფეები

აგროსი - I-II საუკუნეების მიჯნა.

მალასა - II ს-ის პირველი ნახევარი.

პაკორი - II ს-ის შუა ხანები.

II საუკუნე - მეფე ბაკური, გავლენიანი პოლიტიკოსი, რომელსაც რომის

იმპერატორმა ტრაიანემ 114 წელს, აზიაში ლაშქრობისას ძღვენი მიართვა. მალე

იგი რომის გავლენის ქვეშ ექცევა.

II საუკუნის ბოლოდან ლაზიკე ჯერ რომის იმპერიის გავლენის ქვეშაა,

5

შემდეგ კი, 330 წლიდან - ბიზანტიის. მიუხედავათ ამისა, IV საუკუნის ბოლოს

ლაზიკემ დამოუკიდებლობა კვლავ მოიპოვა.

98-117 წწ, ტრაიანე.

117-138 წწ, ადრიანე.

138-161 წწ, ანტონიუს პიუსი.

161-169 წწ, ლუციუს ვერუსი.

169-180 წწ, მარკუს ავრელიუსი.

180-192 წწ, კომოდი.

193 წ, პერტინაკსი.

193 წ, დიდიუს იულიანე.

193-194 წწ, გაი პესცენიუს ნიგერი.

სეპტიმიუს სევერუსი (194-211წწ),

გეტა (211-212წწ),

კარაკალა (211-217წწ),

მაკრინუსი (217-218წწ),

ჰელიოგაბალი (218-222წწ),

ალექსანდრე სევერუსი (222-235წწ),

მაქსიმინე თრაკიელი (235-238წწ), გორდიანე II (238,წწ. თანაიმპერატორი),

პუპიენუს მაქსიმუსი (238წწ), ბალბინუსი (238,წწ. თანაიმპერატორი),

გორდიანე III (238-244წწ),

ფილიპე არაბი (244-249წწ),

დეციუსი (249-251წწ), ჰერენიუსი (249-251,წწ. თანაიმპერატორი), ჰოსტილიანე (250-251,წწ. თანაიმპერატორი),

ტრებონიანე გალუსი (251-253წწ), ვოლუზიანე (251-253,წწ. თანაიმპერატორი),

ემილიანე (253წ), ვალერიანე (253-259წწ), გალიანე (253-268,წწ. თანაიმპერატორი),

ლელიანე (268წ),

მარიუსი (268წ),

კლავდიუს II გოთელი (268-270წწ),

ავრელიანე (270-275წწ), დომიციანე II (270-275,წწ. თანაიმპერატორი),

ტაციტუსი (275-276წწ),

ფლორიანე (276წ),

პრობუსი (276-282წწ),

ნუმერიანე (283-284წწ),

დიოკლეტიანე (284-305წწ), მაქსიმიანე (285-305,წწ. თანამმართველი),

გალერიუსი (293-306,წწ. თანამმართველი),

კონსტანციუს ხლორუსი (305-306წწ), ფლავიუს სევერუსი (305-307, წწ.

თანამმართველი),

გალერიუსი (306-311წწ), კონსტანტინე დიდი (306-311,წწ. თანამმართველი),

ლიცინიუსი (308-324, წწ. თანამმართველი),

6

კონსტანტინე I დიდი (311-337წწ), კონსტანტინე II (337-350 წწ. თანამმართველი), კონსტანციუმი (337-361,წწ. თანამმართველი),

იულიანე განდგომილი (361-363წწ),

იოვიანე (363-364წწ),

ვალენტინიანე I (364-375წწ), ვალენტი (364-378 წწ. თანამმართველი),

გრაციანე (364-383, წწ. თანამმართველი),

ვალენტინიანე II (375-392წწ),

თეოდოსიუს I დიდი (379-395, წწ. მის დროს იმპერია საბოლოოდ გაიყო).

ამიერიდან ეგრის-ლაზიკა ბიზანტიის გავლენის ქვეშაა და მას უშუალოდ

ბიზანტიელი ბასილევსები განაგებენ.

არკადიუსი (377-408წწ),

თეოდოსიუს II (408-420წწ).

დაახლოებით 420 წელს ეგრის-ლაზიკამ დამოუკიდებლობა ისევ მოიპოვა

V ს. I ნახევარი - 457 წელი, გუბაზ I.

457 - 460 წწ. ლაზიკე ისევ ბიზანტიის გავლენის ქვეშაა - მას უშუალოდ

განაგებს იმპერატორი ლევ I მაკელა.

460წ - VI ს. 20-იან წლებამდე, ლაზიკედან ვახტანგ გორგასალმა ბიზანტიელები განდევნა და იგი ქართლს დაუმორჩილა. შესაბამისად ლაზიკე ქართლის

მეფეების გავლენის ქვეშ მოექცა და მის მმართველად დაინიშნა დამნაზე. მაგრამ

VI საუკუნის 20-იან წლებში ლაზიკემ დამოუკიდებლობა კვლავ აღიდგინა.

520-531 წწ, წათე I, გუბაზ I-ის ძე.

531-554 წწ, გუბაზ II, წათე I-ის ძე. იგი მოღალატურად მოკლეს ბიზანტიელებმა ,,დიდი ომიანობის“ დროს.

555-562 წწ, წათე II, წათე I-ის ძე (გუბაზ II-ის უმცროსი ძმა).

562-690 წწ, ეგრისი ისევ ბიზნტიის გავლენის ქვეშაა.

562-565 წწ, იმპერატორი იუსტინიანე I.

565-578 წწ, იმპერატორი იუსტინ II იუნიორ ავგუსტი.

578-582 წწ. იმპერატორი ფლავიუს ტიბერიუს კონსტანტინე ავგუსტი.

582-602 წწ, იმპერატორი ფლავიუს მავრიკიუს ავგუსტი.

602-610 წწ, იმპერატორი ფლავიუს ფოკა ავგუსტი.

610-640 წწ, იმპერატორი ფლავიუს I ირაკლი ავგუსტი. იგი 640 წლიდან

ეგრისში ნიშნავს მეფისნაცვლებს - პატრიკოსებს.

ეგრისის პატრიკოსები

ამ სახელმწიფოს სატახტო ციხე-ქალაქი იყო ჯიხახორა (აფშილეთის

ტერიტორიაზე). მისი მართველები იყვნენ:

ბარნუკ I - 640-663; 664-665წწ.

გრიგორი - 663-664; 665-675წწ.

ბარნუკ II გრიგორის ძე - 675-691წწ.

691 წ -VII ს. ბოლო - სერგი ბარნუკის ძე.

7

VII საუკუნის ბოლოდან - არაბთა ბატონობა.

733 წელს ქართლის ერისმთავარი სტეფანოზი თავისი ძეებით არჩილით და

მირით ციხეგოჯში ჩავიდა და იქვე გარდაიცვალა. მისმა ძეებმა კი არაბთა შიშით

ანაკოფიის ციხეს შეაფარეს თავი. 740 წელს არაბთა სარდალი მურვან ყრუ

ანაკოფიის ციხესთან არჩილმა და მირმა დაამარცხეს. ამით გახარებულმა

ბიზანტიის კეისარმა ეგრისის მეფედ მირი დაამტკიცა.

740-748 წწ - მირი სტეფანოზის ძე.

748-760 წწ - არჩილ სტეფანოზის ძე.

760 წელს არჩილი არაბებმა მოტყუებით შეიპყრეს და მოკლეს. არჩილს დარჩა

ორი ვაჟი: იოვანე და ჯუანშერი. იოვანე ეგრისის მეფედ გამოცხადდა, ხოლო

ჯუანშერი - ქართლის.

VIII საუკუნის 60-იან წლებიდან - 789 წ - იოვანე არჩილის ძე. 789 წელს

ეგრისს იპყრობს აფხაზთა მეფე ლეონ II, რომელიც აფხაზეთ-ეგრისს აერთიანებს,

ხოლო დედაქალაქად აცხადებს ქუთაისს.

ქართლის (იბერიის) მმართველნი ფარნავაზამდე.

ძველი ჟამთააღმწერლები ,,ქართლის ცხოვრებში“ აღმოსავლეთ საქართველოს

ადრეულ მმართველთა წარმოშობაზე შემდეგნაირ ბიბლიურ ცნობებს გვაწვდის:

თავდაპირველად იყო ბიბლიური ნოე;

შემდეგ მისი ძე იაფეტი;

შემდეგ იაფეტის ძე თაშირი;

შემდეგ თაშირის ძე თარგამოსი, რომელიც ითვლება კავკასიელ ხალხთა

საერთო წინაპრად. მისი ძეები იყვნენ: ჰაოს, ქართლოს, ბარდოს, მოვაკან, ლეკ,

ჰეროს, კავკას, ეგროს; აქედან ქართლის გამგებლობა შეხვდა ქართლოსს

ქართლოს. მან აღაშენა არმაზი, სამშვილდე.

ქართლოსის ძე მცხეთოს, რომელმაც დააარსა მცხეთა.

მცხეთოსის ძე უფლოს, რომელმაც აღაშენა უფლისციხე, ურბნისი, კასპი.

უფლოსის სიკვდილის შემდეგ დაიწყო სამხედრო დაპირისპირება მის ძეებსა

და ძმებს შორის. დაპირისპირების მშვიდობიანი მოგვარების მიზნით ორივე

მხარე შეთანხმდა, რომ არბიტრად (მომრიგებლად) დაედ- გინათ ის, ვინც

არმაზციხეში იქნებოდა განწესებული და მას მამასახლისი უწოდეს. ამ დროსვე

ქართლში იჭრებიან ჯერ ხაზარები, შემდეგ აქემენიდური ირანის ჯარები. ირანმა

მალე მთელი ქართლი დაიმორჩილა და აქ მმართველად გაამწესეს ირანელი

ჩინოვნიკი იარედი.

იარედი.

მალე იარედს საკუთარი ძმები აუჯანყდნენ და იგი მოკლეს. ამით ისარგებლეს ქართველებმა და სპარსელები მოკლე ხნით განდევნეს. მალე სპასელებმა

ლეკთა დახმარებით კვლავ დაიპყრეს ქართლი, რომლის მმართველად დანიშნეს

სპარსი ჩინოვნიკი ქეკაპოს.

ქეკაპოს.

8

სპანდიატი.

სპანდიატის ძე ბარამ არდაშირი. ამ დროს უპირისპირდება აქემენიდურ სპარსეთს დიდი ალექსანდრე მაკედონელი, რამაც ირანელთა საამხედრო გავლენა

ქართლში ისე შეასუსტა, რომ ქართველებმა განდევნეს ისინი და მცხეთის

მამასახლისად აირჩიეს სამარა.

სამარა - მცხეთელი მამასახლისი (აღმოსავლეთ საქართველოს მმართველი)

ძვ.წ. IV ს. თრაკია-მაკედონიის მეფის ლისიმაქეს დახმარებით ის ტახტიდან

ჩამოაგდო არიან-ქართლის (მესხეთის) სამხედრო გამგებელმა აზომ, რომელმაც

ქართლი გააერთიანა, მცხეთა კი დედაქალაქად გაიხადა.

აზო/აზონ - არიან-ქართლის მეფე ,,მოქცევაი ქართლის“ მიხედვით. ძვ.წ. 329-

305 წწ. თრაკია-მაკედონიის მეფის (ალექსანდრე მაკედონელის ყოფილი

დიადოხი) ლისიმაქეს სარდალი. მომავალში მასთან ბრძოლაში სამარას ძმის

შვილი ფარნავაზი გაიმარჯვებს, აზო არტაანთან ბრძოლაში დაიღუპება. ქართლში იწყება ფარნავაზიანთა დინასტია მეფის ტიტულით.

იბერიის მეფეები ფარნავაზიანთა დინასტიიდან.

ფარნავაზ I - დაახ. ძვ.წ.305 - ძვ.წ.240, იბერიის პირველი მეფე. მას ეკუთვნის

ქართული დამწერლობის, ქვეყნის ადმინისტრაციული დაყოფა და არმაზის

კერპის შემოღება.

საურმაგი, - დაახ. ძვ. წ. III საუკუნე, ფარნავაზის ძე, რომელსაც პროსპარსული ძალები აუჯანყდნენ, მაგრამ ალანთა დახმარებით ტახტი შეინარჩუნა,

ოღონდ დროებით. მის გარდაცვალებისთანავე ქვეყანაში ფარნავაზიანთა

დინასტიის მამრობითი ხაზი ქრება.

მირვანი, - ძვ.წ. II საუკუნე. იგი იყო საურმაგის სპარსი დედის დისშვილი.

მირვანის გოგო ცოლად წაიყვანა სომხეთის მეფისწულმა არშაკ არშაკუნიანმა.

ფარნაჯომი მირვანის ძე, ძვ.წ. II საუკუნის I ნახევარი. იგი სპარსული

ორიენტაციის იყო. ამიტომ მას ქართლის პროპართიულ-სომხური დიდებულები

აუჯანყდნენ, დაიკავშირეს მისივე სიძე არშაკი და ბრძოლისას ფარნაჯომი

მოკლეს. მეფის ერთი წლის ძე მირვან სპარსეთს წაიყვანეს. მეფედ გამოცხადდა

მოკლული მეფის სიძე არშაკ.

არშაკ I, (არშაკ არშაკუნიანი) ძვ.წ. II საუკუნის I ნახევარი.

არიკი არშაკის ძე, (არიკ; არტაგ არშაკუნიანი) ძვ.წ. II საუკუნის I ნახევარი.

ბრატმანი არიკის ძე, (ბრატმან; ბარტომ არშაკუნიანი) დაახ. ძვ.წ. II

საუკუნის I ნახევარი. სპარსეთში გაზრდილმა ფარნაჯომის ძემ მირვანმა მოკლა

ბარტომი და თვით გამეფდა. ბარტომს დარჩა გოგოს შვილი ადერკი, რომელიც

სომხეთს გაარიდეს.

მირვან II ფარნაჯომის ძე, (მირეან; მირვან ნებროთიანი) ძვ.წ. II საუკუნის I

ნახ.

არსუკი, იგივე არშაკ II მირვანის ძე, (არსუკ; არშაკ ნებროთიანი) ძვ.წ. II

საუკუნის I ნახ.

9

ადეროკი, ძე ბარტომის გოგოს შვილისა, რომელიც სომხეთს იზრდებოდა,

(როკ; ადერკი არშაკუნიანი) ძვ.წ. II საუკუნის I ნახევარი.

დაახლოებით ძვ.წ. II საუკუნის 60 წლისთვის იბერიის სამეფო ფაქტიურად

ორად გაიყო: ერთი მეფე იჯდა არმაზში, მეორე კი მცხეთაში. ამ მოვლენას

ქართულ იტორიოგრაფიაში ეწოდა "ორმეფობა ქართლში". "მეფეთა ცხოვრების"

მიხედვით, მეფე ადერკიმ სიკვდილის წინ სამეფო თავის ორ შვილს გაუყო: ერთს

შეხვდა ქალაქი მცხეთა და ქართლი მტკვრის ჩრდილოეთით, მეორეს კი - არმაზი

და ქართლი მტკვრის სამხრე- თით. აი ეს წყვილები:

ქარძამი (ქართამი) და ბრატმანი (ბარტომ), ძვ. წ. II საუკუნის 60–იანი წ.

კაოზი (კაოსი) და ფარსმანი, ძვ.წ. II საუკუნის 50-იანი წ.

არსოკი (აზორკი) და ამაზაერი (არმაზელი), ძვ.წ. II-I სს-ების მიჯნა

ამაზასპი და დერუკ (დეროკი), ძვ. წ. I საუკუნის I ნახ.

როკი და მირდატი, (ქართლის ცხოვრებაში ეს წყვილი არ არის). ძვ. წ. I

საუკუნის ს. 70-60-იანი წ. მათ შემდეგ არმაზში გაუქმდა მეფობა და "მცხეთას

ოდენ იყო ერთი მეფობაჲ".

არტოკე, ძვ. წ. I საუკუნის 60-იანი წ.

ფარნავაზ II, ძვ. წ. I საუკუნის 30-იანი წ.

მითრიდატე I, ძვ. წ. I საუკუნის 30-იანი წ.

ფარსმან I, ახ. წ. I საუკუნის 40-50-იანი წ.

მითრიდატე II, ახ. წ. I საუკუნის 70-იანი წ.

მითრიდატე III, ახ. წ. I საუკუნის დასაწყისი.

ფარსმან II (ქველი), II საუკუნის 30-50-იანი წწ.

ხსეფარნუგი, II საუკუნის 60-იანი წწ.

ღადამი (ადამი), II საუკუნის დასასრული.

ღადამის ცოლი დედოფალი ღადანა, - II საუკუნის დასასრული. იბერიის

დროებითი მეფე შვილის სრულწლოვანებამდე. ეს პირვლი შემთხვევაა, როდესაც ქართლის სამეფო ტახტზე ქალი ზის.

ფარსმან, - III საუკუნის დასაწყისი.

ამაზასპ III ძე ფარსმანისა, საუკუნის 40-იანი წ. იგი სომხეთის მეფემ მოკლა

და გაამეფეს ამაზასპის დისშვილი რევ.

რევ მართალი, - III საუკუნის II ნახ. მან აკრძალა ფარნავაზის დროინდელი

წესი - არმაზის კერპისათვის ბავშვთა მსხვერპლთშეწირვა და დაუშვა ცხოველთა

შეწირვა.

ვაჩე III ძე რევისა, საუკუნის II ნახ.

ბაკურ I ძე ვაჩესი, (ბაკურ) III საუკუნის II ნახ.

მირდატ III ძე ბაკურისა, საუკუნის დასასრული, ან IV საუკუნის დასაწყისი.

ასფაგურ, IV საუკუნის 20-30-იანი წწ. მის დროს გაძლიერდა სასანიდური

სპარსეთის გავლენა ქართლში. მათმა ჯარებმა დაამარცხეს ასფაგური და

გაამეფეს სპარსთა მეფის ხარჭის ძე მირიან.

მირიან III,- დაახ. IV საუკუნის 30–იანი წ. - 332 წ. მის დროს 326 წელს

გაქრისტიანდა ქართლი.

10

ბაკურ II მირიანის ძე, - IV საუკუნის 30 - 50 - იანი წწ.

თრდატი, ბაკურის ძმა, - IV საუკუნის 60 - 70 - იანი წწ.

ვარაზ-ბაკური (ვარაზ-ბაქარი; ასპაკურეს), - IV საუკუნის 70-80-იანი წწ.

ბაკურ III,- (ბაკურ ძე თრდატისი), - IV საუკუნის 80 - 90-იანი წწ.

ფარსმან V,- (ფარსმან დისწული თრდატისი) IV-V საუკუნეების მიჯნა.

მირდატი, - V საუკუნის 10-იანი წწ.

მის შემდეგ ათიოდე წელი უმეფობის პერიოდია და ამ დროს ქართლს

სასანური ირანის შაჰ შაბურის წარმომად- გენელი განაგებს.

არჩილ I, - V საუკუნის 20 – 30-იანი წ. იბერიის მეფე

მირდატ, - V საუკუნის 30 - 50-იანი წ. იბერიის მეფე

საგდუხტი, - 449-457 წწ. მირდატის მეუღლე, მეფე შვილის არასრულწლოვნების დროს.

ვახტანგ I გორგასალი მირდატის ძე, 457- 502 წწ.

დაჩი (დარჩილ) ვახტანგის ძე, VI საუკუნის დასაწყისი.

გურგენი დარჩილის ძე, VI ს. 20-იანი წლები. მის დროს ქართლში იჭრება

ირანის შაჰი კავად I სასანიდი; გურგენი ბიზანტიაში გარბის. შესაბამისად ირანი

523 წელს აუქმებს მეფობას ქართლში.

მეფობის გაუქმების შემდეგ იბერიას ირანის ადმინისტრაციული მოხელე -

მარზპანი განაგებს. ქართლის პირველი მარზპანი იყო სომეხი ფეოდალი ვასაკ

სიენიელი.

ქართლის მარზპანები:

ფირან გუშნასპი - დაახლ 500 წ -518; 521-541 წწ.

არვანდ გუშნასპი (ფირანის ძმა) - 541 – 547წწ.

ვეჟან ბუზმირი (იგივე ბაჰრამ გუშნასპი) - 547-555 წწ; 548 წლიდნ სომხეთის

მარზპანიც.

ტან შაპური - 555-558 წწ (სომხეთის მარზპანიც).

ვარაზდატი - 558-564 წწ (სომხეთის მარზპანიც).

სურენი - 564-572 წწ (სომხეთის მარზპანიც).

ქართლის ერისმთავრები.

572 წელს ქართლში სომეხ-ქართველთა აჯანყების შედეგად სასანიდ ირანელთა ბატონობა დასრულდა, პროირანელი სომეხი მარზპანი სურენი ირანს გააძევეს და ქართლში მეფის ნაცვლად მმართველი თანამდებობა გახდა ერისმთავარი,

რომელზეც არჩეულ იქნა ბაგრატიონთა (ბაგრატონიანი - როგორც მოიხსენებოდა მაშინ) დინასტიის პირველი წარმომადგენელი.

ბაგრატიონები სთვლიდნენ, რომ მათი წინაპარი ისრაელის მეფე დავით

წინასწარმეტყველი და მისი ხასა ვირსავიაა (ბერსაბე). შემდეგ მოხდა ებრაელთა

,,ბაბილონის ტყვეობა“ როდესაც ნაბუქოდონოსორმა ებრაელები იძულებით

11

ბაბილონს გადაასახლა. აქედან ერთ-ერთი წარჩინებული ებრაელი შამბათი,

დავითის შთამომავალი, სომხეთის მეფის ჰრაჩიას (მეორენაირად მეფე აიკ II,

რომელიც მეფობდა ნაბუქოდონოსორის დროს) წინადადებით სპერში გადასახლებულა და მან დაუდო საფუძველი ბაგრატიონთა დინასტიას.

გუარამ I, (გურგენი?) კურაპალატი - VI ს. 70 - 90 წწ.

ჯუანშერ I, - 590-591 წწ.

სტეფანოზ I , - VI-VII ს. მიჯნა

ადარნარსე , - VIIს. I ნახ.

სტეფანოზ II, - VII ს. II ნახ. ქართლის ერისმთავარი. მის დროს ქართლში

ბატონდებიან არაბები ჰაბიბი იბნ მასლამას მეთაურობით. ერისმთავრის თანამდებობა ფორმალური ხდება და იგი ფაქტიურად ემოჩილება არაბთა მიერ

დანიშნულ ხელისუფალს - ამირას, რომელიც თბილისში ზის.

ნერსე I, - VII საუკუნის II ნახ.

არშუშა, - VII საუკუნის II ნახ. უკანასკნელი მეოთხედი.

ვარაზ-ბაკური, - VII საუკუნის II ნახ. უკანასკნელი მეოთხედი.

სტეფანოზ III, - VIII საუკუნის I ნახ.

მირი და არჩილი, - VIII საუკუნის I ნახ.

ჯუანშერ II, - VIII საუკუნის 50-60-იანი წლები

ადარნასე, - VIII საუკუნის 70-იანი წლები

ნერსე II, - VIII საუკუნის 70-80-იანი წლები

სტეფანოზ IV, - VIII საუკუნის 80-იანი წლები

აშოტ I დიდი კურაპალატი, - 786-813 წწ.

არაბთა ბატონობისაგან შეწუხებული ქართლის ბოლო ერისმთავარი აშოტი

ქართლის ერისმთავრის ტიტულზე უარს აცხადებს, არტანუჯში გარბის და იქ

ტაო-კლარჯეთის მეფედ აცხადებს თავს. ამით ერთიანი ქართლის ერთიანი

სამეფო შემდეგ ნაწილებად დაიშალა: ჰერეთის სამეფო, კახეთის საქორეპისკოპოსო, აფხაზთა სამეფო, თბილისის საამირო და ტაო-კლარჯეთის სამეფო.

თბილისის ამირათა სია. საამირო დააარსა 736 წელს მერვან ყრუმ.

მმართველი დინასიები;

შუაბისძენი;

ალ-ჰაისამ შუაბის ძე, -750-იანი წლები.

საიდ ალ-ჰაისამ იბნ შუაბი,- 780 -იანი წლები.

ისმაილ შუაბის ძე, -? – 813 წწ.

მუჰამედ ათაბის ძე, -813-829 წწ.

ალი I შუაბის ძე, -829-830 წწ.

საჰაკ ისმაილის ძე, -830-853 წწ.

შაბანიანები;

12

მუჰამედ ხალიდას ძე შაბანიანი, -853-870 წწ; 878 წწ.

ისე შეიხის ძე აშ შაიბანი, -870-875 წწ (მოჰამედის ნათესავი)

აბრაჰამ შაბანის ძე,- 875-878 წწ.

გაბულოცი, -878-880 წწ.

ჯაფარიანები;

ჯაფარ I ალის ძე, -880-914 წწ.

მანსურ I ჯაფარის ძე, -914-954 წწ.

ჯაფარ II მანსურის ძე, -954-981 წწ.

ალი II ჯაფარის ძე, -981-1011 წწ.

ჯაფარ III ალის ძე, -1011-1045 წწ.

აბდულ ჰეიჯა ჯაფარის ძე, -1045-1046 წწ; 1065-1068 წწ.

მანსურ II ჯაფარის ძე, -1045-1046 წწ.

მუსლიმი „ბერების“ (დიდებულების) 12 კაციანი საბჭოს მართველობა, 1046-

1065წწ.

ფადლონ შადადიანი განძელი, -1068-1069 წწ.

სითილ არაბი ჯაფარიანი, -1069-1082 წწ.

მუსლიმი „ბერების“ (დიდებულების) 12 კაციანი საბჭოს მართველობა, 1082-

1122 წწ.

1122 წელს თბილისის საამირო დავით აღმაშენებელმა გააუქმა და იგი

უშუალოდ საქართველოს სამეფოს შემოუერთა.

ჰერეთის მართველები VIII-X საუკუნეებში; შაქის ანუ არანის მთავრები

(ბაგრატიონები);

მთავრები;

სუმბატ (შამბათ) ბაგრატუნი, - 800-815 წწ.

საჰლ სუმბატის ძე, - 815-854 წწ.

ადარნარსე I საჰლის ძე, - 854-865 წწ.

გრიგოლ ჰამამი, - 865-893 წწ. მთავარი, 893-897 წლებში ალბანეთის მეფე.

გრიგოლ ჰამამის ძეებს შორის სამეფოს დანაწილების შემდეგ მის უფროს ძეს

ადარნასეს ერგო შაქი, კამბეჩოვანი და ჰერეთი.

ჰერეთის მეფეები;

ადარნასე II გრიგოლის ძე, - 897-920-იანი წწ.

უცნობი, ადარნასეს ძე, - 920-იანი - 943 წწ. მისი ცოლი იყო გურგენ II დიდი

კლარჯის ასული დინარა რომელმაც ჰერეთში სომხური მონოფიზიტური

ქრისტიანობა შეცვალა ქართულით დიოფიზიტური ქრისტიანობით.

იშხანიკ უცნობის ძე, - 943-960-იანი წწ.

13

იოანე სენექერიმი იშხანიკის ძე, 960-იანი - 990-იანი წლები. მან შემოიერთა

მარჯვენა ნაპირის ალბანეთი, გვირგვინი ალბანეთის კათალიკოსისგან მიიღო.

დაიპყრო წანარეთი და წანართა მეფის ტიტულიც მიიღო.

დინარა იოანეს ასული, - 990-იანი 1009 წწ.

ჰერეთი 1014 წლიდან შეუერთდა კახეთის სამეფოს.

ტაშირ-ძორაგეთის სომხურ-ქართული სამეფო;

ამ სახელმწიფოს დედაქალაქები 1065 წლამდე სამშვილდე, შემდეგ ლორე

1105 წლამდე. მისი მეფეები იყვნენ:

გურგენ-კვირიკე I ბაგრატუნი, (სომხეთის მეფე აშოტ I-ის ძე) - 979-989 წწ.

დავით I, - 989-1048 წწ.

კვირიკე II, - 1048-1089 წწ.

დავით II, - 1089-1145წწ აბას I თანამმართველი

უკვე 1011 წლიდან ტაშირელი სომეხ-ქართველი მეფეები მხოლოდ მაწნაბერდისა და ტავუშის ციხეებს ფლობდნენ, 1118 წ. კი მხოლოდ მაწნაბერდი

დარჩათ და მელიქის წოდებას ატარებდნენ.

კახეთის მმართველები VII-XII საუკუნეებში;

ერისმთავრები;

ჯუანშერ არჩილის ძე, (ქართლის ერისმთავრის ვაჟი) - 762-764 წწ; 771-786 წწ.

მის შემდეგ შემოდის ქორეპისკოპოსის ტიტული, რაც საერო და სასულიერო

უზენაესი თანამდებობების ერთი კაცის ხელში მოყრას ნიშნავს.

ქორეპისკოპოსები;

გრიგოლ წანართა ქორეპისკოპოზი - 787-827 წწ.

ვაჩე იოანე ქვაბულის ძის ძე (გამთავრებამდე გარდაბნის ერისთავი) - 827-839

წწ.

სამოელ დონაური, - 839-861 წწ. გარდაბნელი

გაბრიელ დონაური, სამოელის ძმა - 861-881 წწ. გარდაბნელი

ფადლა I არევმანელი, (გრიგოლის შთამომავალი) - 881-893 წწ.

კვირიკე I ფადლას ძე, - 893-918 წწ.

ფადლა II კვირიკეს ძე, -918-929 წწ.

კვირიკე II ფადლას ძე, -929-976 წწ.

დავით კვირიკეს ძე, -976-1009 წწ

კვირიკე III დავითის ძე, -1009-1010 წწ.

1010 წელს ეს სამეფო დაიპყრო საქართველოს პირველმა მეფემ ბაგრატ

მესამემ და იგი ერთიანი საქართ- ველოს ტერიტორიად (დომენად) გამოაცხადა.

14

კახეთ-ჰერეთის გაერთიანებული სამეფოს მეფეები;

კვირიკე III დიდი, კახეთ-ჰერეთის მეფე -1014-1037 წწ.

გაგიკ ბაგრატუნი, (დავით ტაშირელის ძე, კვირიკეს დისწული) - 1037-1058

წწ.

აღსართან I გაგიკის ძე, -1058-1084 წწ.

კვირიკე IV აღსართანის ძე, -1084-1102 წწ.

აღსართან II კვირიკეს ძმისწული,-1102-1104 წწ. ჰერეთ-კახეთის მეფე.

ეს ერთიანი სახელმწიფო 1104 წელს მიიერთა დავით აღმაშენებელმა. ჰერეთკახეთის ერთიანი საქართ- ველოს სამეფოსთან შეერთების შემდეგ საქართველოს

მეფეთა ტიტულატურას მიემატა ტიტული "მეფე რანთა და კახთა".

აფხაზეთის ერისმთავრები და მეფეები;

ანოს - VII ს - ის დასაწყისი აფხაზეთის ერისთავი.

ღოზარ - აფხაზეთის ერისთავი.

ისტვინე (იუსტინიანე) - აფხაზეთის ერისთავი.

ფინიკტოს - აფხაზეთის ერისთავი.

ბარნუკ - აფხაზეთის ერისთავი.

დიმიტრი (დემეტრე I) - აფხაზეთის ერისთავი.

თეოდოსი I - აფხაზეთის ერისთავი.

კოსტანტი (კონსტანტინე I) - აფხაზეთის ერისთავი.

თეოდორე 1 ლეონ II-ის ძე, - აფხაზეთის ერისთავი.

კოსტანტინე (კონსტანტინე II) - აფხაზეთის ერისთავი.

ლეონ I - დაახ. 720 - 740 წწ აფხაზეთის ერისთავი; მის დროს აფხაზთა

დედაქალაქი ხდება ქალაქი ქუთაისი;

ლეონ II თეოდორეს ძე, - 758 - 798 წწ აფხაზეთის მეფე.

თეოდოსი II - 798 - 825 წწ აფხაზეთის მეფე.

დემეტრე II - 825 - 861 წწ აფხაზეთის მეფე.

გიორგი I აღწეფელი - 861 - 868 წწ აფხაზეთის მეფე.

იოანე შავლიანი - 868-დაახ 880 წწ, აფხაზეთის მეფე (უზურპატორი).

ადარნასე შავლიანი - დაახ 880-887წწ აფხაზეთის მეფე (უზურპატორი).

მის მეფობისას აფხაზეთს იჭრება ყოფილი მეფის, დემეტრე II-ის ძე ბაგრატი,

ადარნასე მოკლა, მისი ცოლი კი დედოფლად დაისვა.

ბაგრატ I დემეტრეს ძე - 887- 893 წწ, აფხაზეთის მეფე.

კონსტანტინე III ბაგრატის ძე - 893 - 922 წწ აფხაზეთის მეფე.

გიორგი II კონსტანტინეს ძე - 922 - 957 წწ აფხაზეთის მეფე.

ლეონ III გიორგის ძე- 957 - 967 წწ აფხაზეთის მეფე.

დემეტრე III ლეონის ძე, - 967- 975 წწ აფხაზეთის მეფე.

თეოდოსი თვალდამწვარი ლეონის ძე, 975 - 978 წწ აფხაზეთის მეფე

15

ბაგრატ III, თეოდოს მეფის დის, გურანდუხტის შვილი - (შემდგომში ერთიანი საქართველოს პირველი მეფე) 978-1014 წლებში აფხაზეთის მეფე, რომელმაც

1001 წელს ქართული სამეფო-სამთავროების გაერთიანებით შექმნა საქართველო.

ტაო-კლარჯეთის მეფეები.

აშოტ I დიდი კურაპალატი - 809-826 წწ. ქართველთა სამთავროს მთავარი,

რომელმაც 813 წელს ქართლიდან გაქცევის შემდეგ, შექმნა ტაო-კლარჯეთის

სამეფო დედაქალაქით არტანუჯი.

ბაგრატ (ბაგადატ) I აშოტის ძე კურაპალატი - 826-876 წწ. ქართველთა

სამთავროს მთავარი. მის დროს არაბთა სარდალმა ბუღა თურქმა 853 წელს

გადაწვა თბილისი. ამის გამო ბაგრატის უმცროსმა ძმამ გვარამმა გადაწყვიტა

შურისძიება; ბაგრატი ამაზე არ დათანხმდა და ძმებს შორის მტრობა ჩამოვარდა.

ბაგრატს გარდაცვალების შემდეგ სამი ძე დარჩა: დავითი, ადარნასე და

აშოტი.

დავით I კურაპალატი ბაგრატის ძე, - 876-881 წწ. ქართველთა სამთავროს

მთავარი. მათ ოჯახზე გადამტერებულმა ბიძაშვილმა ნასირმა, რომელიც იყო

გვარამის ძე, იგი მოკლა. მოკლულ მეფეს დარჩა ძე ადარნასე. ამიტომ მეფდება

მოკლული მეფის ბიძაშვილი ადარნასე.

ადარნასე II დავით I-ის ძე, კურაპალატი, 881-923 წწ. ქართველთა სამთავროს

მთავარი; ქართველთა მეფე 888 წლიდან.

ადარნასეს დარჩა ოთხი ვაჟი: დავითი, აშოტი, ბაგრატი და სუმბატი

(შამბატი). ადარნასეს მეფობისას მან და უკვე გაზრდილმა მისმა ბიძაშვილმა

ადარნასე გურგენის ძემ ტაო-კლარჯეთო ორად გაიყვეს: კლარჯეთად და ტაოდ.

ტაოს მეფეები.

დავით II მაგისტროსი ადარნასე II-ის ძე, 923-937 წწ. ქართველთა მეფე

ბაგრატ II სუმბატის ძე, ერისთავი, 937- 994 წწ. ქართველთა მეფე

გურგენ II ბაგრატ II-ის ძე, 994-1008 წწ.

კლარჯეთის მეფეები.

923-945 წწ, ბაგრატ მაგისტროსი ადარნასე II-ის ძე. მისი სიკვდილის შემდეგ

კლარჯეთის ტახტი შეიერთა ბაგრატ II სუმბატის ძემ 945-954 წლებში.

954-958 წწ, სუმბატ (შამბათ) კურაპალატი ადარნასე II-ის ძე.

958-961 წწ, ადარნასე III კურაპალატი ბაგრატ მაგისტროსის ძე.

961-1001 წწ, დავით III კურაპალატი ადარნასე III-ის ძე.

მას ძე არ დარჩა და ამიტომ მის სიკვდილის შემდეგ აქ მეფდება მისი დიდი

პაპის ადარნასე II კურაპალატ დავით I-ის ძის შვილის შვილის შვილი ბაგრატ

III, რომელმაც გააერთიანა ქართული სამეფოები.

16

თრიალეთ-კლდეკარის საერისთავო IX-XI საუკუნეებში:

ლიპარიტ I ბაღვაში, -876-885 წწ.

რატი I ლიპარირტის ძე, -885-935 წწ.

მიქაელი რატის ძე, -935-950 წწ.

ლიპარიტ II მიქაელის ძე, -950-955 წწ.

რატი II მიქაელის ძე, -955-965 წწ.

რატი III რატის ძე, -965-989 წწ.

ლიპარიტ III რატის ძე, -989-1005 წწ.

რატი III ლიპარიტის ძე,- 1005-1021 წწ.

ლიპარიტ IV ლიპარიტის ძე, -1021-1057 წწ.

ივანე ლიპარისტის ძე, -1059-1073 წწ.

ლიპარიტ V ივანეს ძე, -1073-1097 წწ.

ეს საერისთაო 1097 წელს გააუქმა დავით აღმაშენებელმა და იგი სახელმწიფო

დომენად გამოაცხადა.

ერთიანი საქართველოს მეფეები.

975 წელს ტაოს მეფე დავით კურაპალატმა თავისი შვილობილი ბაგრატ III

გაამთავრა ქართლში. 978 წელს ბაგრატს ტახტი დაუთმო ბიძამ, აფხაზთა მეფემ

თეოდოს თვალდამწვარმა, ხოლო დავით კურაპალატის გარდაცვალების შემდეგ,

1001 წელს კი ბაგრატმა შემოიერთა ტაო, ხოლო 1008 წელს, მამის, გურგენის

გარდაცვალების შემდეგ იერთებს კლარჯეთსაც და ამით იქმნება ერთიანი

ქართული მიწების გაერთიანება - საქართველო, სადაც მხოლოდ თბილისი და

მისი შემოგარენი არ შედიან. მისი პირველი მეფეა ბაგრატ III.

975-1014 წწ. ბაგრატ III გურგენის ძე.

1014-1027 წწ. გიორგი I ბაგრატ III-ის ძე.

1027-1072 წწ. ბაგრატ IV გიორგი I-ის ძე.

1072-1089 წწ. გიორგი II ბაგრატ IV-ის ძე.

1089-1125 წწ. დავით IV აღმაშენებელი გიორგი II-ის ძე.

1125-1155 წწ. დემეტრე I დავით IV-ის ძე.

1156 წ. დავით V დემეტრე I-ის ძე.

1156 წ. დემეტრე I (ხელმეორედ).

1156-1184 წწ. გიორგი III დემეტრე I-ის ძე.

1184-1210 წწ. თამარი გიორგი III-ის ასული.

1210-1223 წწ. გიორგი IV ლაშა თამარის ძე.

1223-1245 წწ. რუსუდანი თამარის ასული.

1225-1235 წწ. ხვარაზმელი მეფისწულ ჯალალ ად დინის ფაქტიური

ბატონობა.

1235-1245 წწ. მონღოლთა მიერ საქართველოს დაპყრობა.

1235-1241 წწ, საქართველოს ფაქტიური მმართველია მონღოლი ხანი უგედეი.

17

1241-1245 წწ, ფაქტიური მმართველია მონღოლი დორეგენ ხათუნი.

1245-1247 წწ. უმეფობის ხანა. საქართველოს უშუალოდ ყაენი გუიუქი

განაგებს.

1247 წელს მონღოლთა ყაენმა გუიუქმა მეფეებად დაამტკიცა დავით ლაშაგიორგის ძე (ულუ) და დავით რუსუდანის ძე (ნარინ). დაიწყო ორმეფობა.

1247-1270 წწ. ორმეფობა საქართველოში - დავით ულუ და 1247-1256 წწ.

დავით ნარინი.

1270-1289 წწ. დემეტრე II თავდადებული ულუს ძე

1289-1293 წწ. ვახტანგ II ნარინის ძე

1293-1311 წწ. დავით VIII დემეტრე II-ის ძე.

ქვეყანაში ანარქიის გასაძლიერებლად მონღოლებმა 1300 წელს გაამეფეს

არასრულწლოვანი გიორგი V დემეტრე თავდადებულის ძე, ხოლო 1302 წელს

ვახტანგ II დავით ნარინის ძე, რომელიც გარდაიცვალა 1308 წელს. დავით VIII

გარდაიცვალა 1311 წელს.

1311-1313 წწ. გიორგი VI ,,გიორგი მცირე“ დავით VIII-ის ძე.

1313-1346 წწ. გიორგი V დემეტრე თავდადებულის ძე ბრწყინვალე,

ხელმეორედ.

1346-1360 წწ. დავით IX გიორგი ბრწყინვალის ძე.

1360-1393 წწ. ბაგრატ V დავით IX-ის ძე.

1393-1407 წწ. გიორგი VII ბაგრატ V-ის ძე.

1407-1411 წწ. კონსტანტინე I ბაგრატ V-ის ძე.

1412-1442 წწ. ალექსანდრე I დიდი, კონსტანტინე I-ის ძე.

1443- 1446 წწ. ვახტანგ IV ალექსანდრე I-ის ძე.

1446-1466 წწ. გიორგი VIII ალექსანდრე I-ის ძე.

1463 წელს იმერეთის ერისთავმა ბაგრატმა გიორგი VIII ჩიხორის ბრძოლაში

დაამარცხა და თავი იმერეთის მეფედ გამოაცხადა. 1465 წელს კი გიორგი VIII

სამცხის ათაბაგმა ყვარყვარემ ფარავნის ბრძოლაში დაამარცხა და სამცხე

დამოუკიდებელ სამთავროდ გამოაცხადა.

ამით ერთიანი საქართველო დაიყო: ქართლის, კახეთის, იმერეთის სამეფოებად და სამცხის საათაბაგოდ.

ქართლის მმართველები (მეფეები და გურჯისტანის ვალები)

ბაგრატ VI გიორგი ერისთავის ძე - 1466 -1478 წწ. ჯერ იმერეთის, შემდეგ

ქართლ-იმერეთის მეფე.

კონსტანტინე II, იგი იყო საქართველოს ბოლო მეფის, გიორგი VIII-ის ძმის

დემეტრეს შვილი; 1479-1505 წწ. ქართლის მეფე.

დავით X კონსტანტინე II-ის ძე, 1505-1525 წწ. ქართლის მეფე. მას ჰყავდა

აგრესიული ძმა ბაგრატი, რომელიც სოფელ მუხრანში ცხოვრობდა და საფუძველი ჩაუყარა ბაგრატიონთა გვერდით შტოს - მუხრანბატონებს.

გიორგი IX კონსტანტინე II-ის ძე, 1525 -1527 წწ. ქართლის მეფე.

18

ლუარსაბ I დავით X-ის ძე, 1527-1556 წწ. ქართლის მეფე.

სიმონ I ლუარსაბ I-ის ძე, 1556 -1569 წწ. ქართლის მეფე.

დაუთ-ხანი IX ლუარსაბ I-ის ძე, 1569-1578 წწ. ქართლის პირველი გამუსლიმებური მეფე. იგი ქართლს მართავდა, სანამ მისი ძმა სიმონ I ირანის ციხეში

იჯდა. ცოლი არ ჰყავდა; მას კახელმა საყვარელმა გაუჩინა ბაგრატი (მომავალი

ბაგრატ მირზა VII), ხოლო წავკისელმა მეძავმა - როსტომ ხანი.

სიმონ I (ხელახლა) 1578 -1600 წწ. ქართლის მეფე.

გიორგი X სიმონ I- ის ძე, 1600 -1606 წწ. ქართლის მეფე.

ლუარსაბ II გიორგი X- ის ძე, 1606 -1614 წწ. ქართლის მეფე.

უმეფობის ხანა ქართლში 1614 -1615 წწ. უპატრონო ქვეყანას აოხრებს შაჰ

აბასი.

ალი - ყული ხან შამლუ - ირანელი სარდალი, განაგებს ქართლს 1615-1617 წწ.

ბაგრატ- მირზა ხანი VII დაუთ-ხანის ძე, 1617-1619 წწ. ქართლის მეფე.

სიმონ - ხანი II ბაგრატ-მირზა ხანის ძე, 1619-1625 წწ. ქართლის მეფე.

თეიმურაზ I დავით კახეთის ბატონიშვილის ძე, 1625-1632 ქართლ-კახეთის

მეფე.

როსტომ-ხანი, იგივე ხოსრო მირზა დაუთ-ხანის ძე, 1632-1658 წწ. ქართლის

მეფე. მას შვილი არ დარჩა და ამიტომ იშვილა ბაგრატიონთა გვერდითი შტოს -

მუხრანბატონთა წარმომადგენელი ვახტანგი.

ვახტანგ V ბახუტა შაჰ ნავაზი, 1658 -1675 წწ ქართლის მეფე.

უმეფობის ხანა ქართლში 1675-1677 წწ, ქვეყანას თვით შაჰი სულეიმან

სეფევიდი მართავს.

გიორგი XI შაჰ ნავაზ ხანი, ვახტანგ ბახუტა შაჰ ნავაზის ძე, 1677-1688 წწ.

ქართლის მეფე.

ერეკლე I ნაზარ-ალი-ხანი დავით კახთ მეფის ძე, 1688 - 1703 წწ. ქართლის

მეფე.

ლევან ბატონიშვილი, ვახტანგ შაჰ ნავაზის ძე, 1703-1705 წწ.

გიორგი XI შაჰ ნავაზ ხანი (ხელახლა), 1705-1709 წწ. ქართლის მეფე.

ქაიხოსრო ლევანის ძე, 1709-1711 წწ. ქართლის მეფე.

სვიმონ ბატონიშვილი ლევანის ძე, 1712-1714 წწ.

იესე ალი ყული-ხანი ლევანის ძე; ოსმალთა სამსახურში - მუსტაფა, 1714-1716

წწ. ქართლის მეფე.

ვახტანგ VI ჰუსეინ ყული ხანი, ლევანის ძე, 1716-1723 წწ ქართლის მეფე.

ბაქარი შაჰ ნავაზ-ხანი, ვახტანგ VI-ის ძე, 1723 წ.

იესე ალი ყული-ხანი; ოსმალთა სამსახურში - მუსტაფა); (ხელახლა). 1724 -

1727 წწ ქართლის გამგებელი (ვალი).

ისჰაკ-ფაშა, 1727-1732 წწ ქართლის გამგებელი (ვალი).

ოსმან ფაშა, 1732-1735 წწ ქართლის გამგებელი.

ასლამაზ ხანი, 1735-1738 წწ.

იმამ ყული ხანი, 1738-1743 წწ.

თეიმურაზ II ერეკლე I-ის ძე, 1744-1762 წწ ქართლის მეფე.

19

ერეკლე II ,,პატარა კახი“ თეიმურაზ II-ის ძე, 1762-1798 წწ გაერთიანებული

ქართლ-კახეთის მეფე.

გიორგი XII ,,ზაქიჭამია“ ერეკლე II-ის ძე, 1789-1800 წწ ქართლ-კახეთის

მეფე.

დავით ბატონიშვილი ,,განმგე“ გიორგი XII-ის ძე, საქართველოს რეგენტი

1801-1802 წწ.

1801 წელს რუსეთის იმპერატორმა ალექსანდრე I-მა რომანოვმა გამოსცა

მანიფესტი ქართლ-კახეთის სამეფოს გაუქმების შესახებ.

კახეთის მმართველები (მეფეები და გურჯისტანის ვალები)

გიორგი I (ერთიანი საქართველოს უკანასკნელი მეფე - გიორგი VIII) 1466 -

1476 წწ - კახეთის მეფე.

ალექსანდრე I გიორგის ძე 1476 -1511 წწ კახეთის მეფე.

გიორგი II (ავ-გიორგი) ალექსანდრეს ძე,- 1511-1513 წწ კახეთის მეფე.

დავით X ქართლის მეფე - 1513 -1520 წწ ქართლ -კახეთის მეფე.

ლევანი ავ-გიორგის ძე, -1520-1574 წწ კახეთის მეფე.

ალექსანდრე II ლევანის ძე, - 1574 -1601 წწ კახეთის მეფე.

დავით I ალექსანდრეს ძე, -1601-1602 წწ კახეთის მეფე.

ალექსანდრე II (ხელახლა) - 1602-1605 წწ კახეთის მეფე.

კონსტანტინე-მირზა I ალექსანდრეს ძე, -1605 წ კახეთის მეფე.

თეიმურაზ I დავითის (ალექსანდრეს ძე) ძე,- 1606-1616 წწ კახეთის მეფე.

სვიმონ ხანი, - 1616-1625 წწ.

თეიმურაზ I (ხელახლა) - 1625-1632 წწ. კახეთის მეფე.

სალიმ ხანი- 1632-1634 წწ.

თეიმურაზ I (ხელახლა) - 1634-1648 წწ. კახეთის მეფე.

როსტომ ხანი, -1648-1654 წწ. ქართლ-კახეთის მეფე.

სალიმ ხანი, -1654-1659 წწ.

მურთუზ ყული ხანი, -1659-1661 წწ.

ერეკლე I ნაზარ ალი ხანი (თეიმურაზის შვილ დათუნას ძე) და ქართლის

მეფე ვახტანგ V - ერთად მართავენ კახეთს 1661-1664 წწ.

არჩილ II - 1664-1675 კახეთის მეფე.

უმეფობის ხანა კახეთში - 1675-1677 წწ. ქვეყანას უშუალოდ შაჰი სულეიმან

სეფევიდი განაგებს.

ბეჟან ხანი - 1677-1688 წწ.

აბაზ ყული ხანი - 1688-1695 წწ.

ქალბალი ხანი -1695-1703 წწ.

დავით II იმამ - ყული ხანი ერეკლე I-ის ძე, -1703-1722 წწ. კახეთის მეფე. იგი

სულ ირანშია და 1715 წლამდე ქვეყანას განაგებს მისი ძმა თეიმურაზ ვალი.

თეიმურაზ II ერეკლე I-ის ძე -1709-1715 წწ. კახეთის გამგებელი.

დავით II იმამ ყული ხანი- 1715-1722 წწ.

20

კონსტანტინე II მაჰმად ყული-ხანი (ხელახლა), -1722-1732 წწ. კახეთის მეფე.

თეიმურაზ II (ხელახლა) - 1733-1744 წწ. კახეთის მეფე.

ერეკლე II ,,პატარა კახი“ თეიმურაზის ძე, -1744-1762 წწ. კახეთის მეფე.

ერეკლე II - 1762-1798 წწ. ქართლ-კახეთის მეფე.

გიორგი XII ,,ზაქიჭამია“ ერეკლეს ძე, -1798 -1800 წწ. ქართლ-კახეთის მეფე.

1801 წლებში რუსეთის იმპერატორმა ალექსანდრე I შეიერთა ქართლ-კახეთის სამეფო.

იმერეთის მეფეები (1259-1810 წლებში)

დავით VI ნარინი - 1259-1293 წწ ლიხთ–იმერეთის ფაქტიური მეფე.

კონსტანტინე I ნარინის ძე, - 1293-1327 წწ ლიხთ-იმერეთის მეფე.

მიქელი კონსტანტინეს ძე, - 1327-1329 წწ ლიხთ-იმერეთის მეფე. მის დროს

დასავლეთ საქართველოს იერთებს საქართველოდ მეფე გიორგი V ბრწყინვალე

და მას 1466 წლამდე საქართველოს ერთიანი სამეფოს მეფეები განაგებენ.

ბაგრატ VI - 1466-1478 წწ ქართლ-იმერეთის მეფე.

კონსტანტინე II დემეტრეს ძე,- 1478-1483 წწ ქართლ-იმერეთის მეფე.

ალექსანდრე II ბაგრატის ძე,-1483 -1510 წწ იმერეთის მეფე.

ბაგრატ III ალექსანდრეს ძე, -1510-1565 წწ იმერეთის მეფე.

გიორგი II დავითის ძე. (ეს დავითი იყო კონსტანტინე II-ის ძმა),-1565-1583წწ

იმერეთის მეფე.

ლევანი გიორგის ძე, -1583-1590 წწ იმერეთის მეფე.

როსტომი კონსტანტინეს ძე. (ეს კონსტანტინე იყო ლევან მეფის ბიძაშვილი)-

1590-1604 წწ. იმერეთის მეფე.

გიორგი III ლევანის ძე, -1604-1639 წწ იმერეთის მეფე.

ალექსანდრე III გიორგის ძე,-1639-1660 წწ იმერეთის მეფე.

ბაგრატ IV ალექსანდრეს ძე,- 1660-1661 წწ იმერეთის მეფე.

ვახტანგი (ჭუჭუნიაშვილი)-1660 წ იმერეთის მეფე, უზურპატორი

ვამეყ III დადიანი - 1660 წ იმერეთის მეფე, უზურპატორი.

არჩილ II ქართლის მეფე შაჰ ნავაზ II-ის ძე, -1661-1663 წწ იმერეთის მეფე.

ბაგრატ IV (ხელახლა)- 1663 -1668 წწ იმერეთის მეფე.

არჩილ II (ხელახლა)- 1668-1669 წწ იმერეთის მეფე.

ბაგრატ IV (ხელახლა) - 1669-1678 წწ იმერეთის მეფე.

არჩილ II (ხელახლა) - 1678-1679 წწ იმერეთის მეფე.

ბაგრატ IV (ხელახლა) -1679-1681 წწ იმერეთის მეფე.

გიორგი III გურიელი -1681- 1683 წწ იმერეთის მეფე.

ალექსანდრე IV - 1683-1690 წწ იმერეთის მეფე.

არჩილ II (ხელახლა) - 1690 -1691წწ იმერეთის მეფე.

ალექსანდრე IV (ხელახლა) - 1691-1695 წწ იმერეთის მეფე.

არჩილ II (ხელახლა) - 1695-1696 წწ იმერეთის მეფე.

გიორგი IV კრუხის პალო გოჩია - 1696-1698წწ იმერეთის მეფე.

21

არჩილ II (ხელახლა)- 1698 წ იმერეთის მეფე.

სიმონი ალექსანდრე IV-ის ძე, -1698-1701 წწ იმერეთის მეფე.

მამია III გურიელი -1701-1702 წწ იმერეთის მეფე.

გიორგი V (გიორგი-მალაქია აბაშიძე) - 1702-1707წწ იმერეთის ფაქტობრივი

მმართველი.

გიორგი VI - 1703-1711 წწ იმერეთის მეფე.

მამია III გურიელი (ხელახლა) -1711 ოქტომბერი - 1712 ივნისი, იმერეთის

მეფე.

გიორგი VI (ხელახლა) - 1712, ივნისი -1713 წწ იმერეთის მეფე.

მამია III გურიელი (ხელახლა)- 1713-1714 წწ იმერეთის მეფე.

გიორგი VI (ხელახლა)- 1714-1716 წწ იმერეთის მეფე.

გიორგი IV გურიელი - 1716-1719 წწ იმერეთის მეფე.

გიორგი VI (ხელახლა) -1719-1720 წწ იმერეთის მეფე.

ალექსანდრე V გიორგი VI-ის ძე, -1720-1741 წწ იმერეთის მეფე.

გიორგი VII გიორგი VI-ის ძე,- 1741წ იმერეთის მეფე.

ალექსანდრე V (ხელახლა)- 1741-1746 წწ იმერეთის მეფე.

მამუკა გიორგი VI-ის ძე, -1746-1749 წწ იმერეთის მეფე.

ალექსანდრე V (ხელახლა)-1749-1752 წწ იმერეთის მეფე.

სოლომონ I ალექსანდრე V-ის ძე,- 1752-1784 წწ იმერეთის მეფე.

დავით II გიორგის ძე. (ეს გიორგი იყო სოლომონის ბიძა)-1784-1789 წწ.

იმერეთის მეფე.

სოლომონ II არჩილის ძე (არჩილი იყო სოლომონის ძმა) - 1789-1790 წწ,

იმერეთის მეფე.

დავით II (ხელახლა) -1790-1791 წწ.

სოლომონ II (ხელახლა) -1791-1810 წწ.

1810 წელს რუსეთმა იმპერატორ ალექსანდრე I-ის ბრძანების საფუძველზე

შეიერთა იმერეთის სამეფო.

სამეგრელოს სამთავრო. ერისთავი დადიანები, მთავარი დადიანები და

ჩიქვან-დადიანები.

სამეგრელოს ერისთავთ-ერისთავები

იოანე XI ს-ის შუა ხანები

კონსტანტინე I იოანეს ძე - დაახლ 1050-1080წწ

* * *

შამშე.

ვარდან I - 1178-1184წწ.

ბედან I - 1184-1191წწ.

ცოტნე I ბედანის ძე - 1191-1215წწ.

შერღილ I ცოტნეს ძე - 1215-1239წწ.

22

ცოტნე II შერღილის ძე თავდადებული - 1239-1248წწ.

ვარდან II იოანეს ძე, შერღილის შვილიშვილი - 1248-1255წწ.

ბედან II იოანეს ძე, შერღილის შვილიშვილი - 1255-1285 წწ.

შერღილ II ცოტნეს ძე - 1285-1393წწ.

გიორგი I ბედან II-ის ძე - 1393-1323წწ.

მამია I გიორგის ძე - 1323-1345წწ დადიან-გურიელი.

ცოტნე III მამიას ძე - 1345-1365წწ დადიან გურიელი.

გიორგი II ცოტნეს ძე - 1365-1386წწ.

ვამეყ I გიორგის ძე - 1386-1396წწ.

მამია II ვამეყის ძე - 1396-1414წწ.

ლიპარიტ I მამიას ძე - 1414-1469წწ.

შამადავლე ლიპარიტის ძე - 1469-1474წწ ერთდროულად სამეგრელო, გურია,

სვანეთის მეთაური.

ვამეყ II ლიპარიტის ძე - 1474-1482წწ.

ლიპარიტ II შამადავლეს ძე - 1482-1512წწ.

მამია III ლიპარიტის ძე - 1512-1533წწ.

ლევან I მამიას ძე - 1533-1548; 1550-1572წწ .

1548-1550 წლებში იმერეთთან არის შეერთება. 1557 წლიდან მთავრები ანუ

„ხელმწიფე დადიანები"

გიორგი III ლევანის ძე - 1572-1582წწ.

მამია IV ლევანის ძე - 1573-1578; 1582-1590წწ.

მანუჩარ I ლევანის ძე - 1590-1611 წწ.

გიორგი რეგენტი სალიპარტიანოს თავადი, ლევანის ძე - 1611-1616წწ.

ლევან II მანუჩარის ძე - 1611-1657წწ.

ლიპარიტ III იოსების ძე, მანუჩარის შვილიშვილი - 1657-1658წწ.

ვამეყ III გიორგი რეგენტის ძე - 1658-1661 წწ.

ლევან III იოსების ძე. მანუჩარის შვილიშვილი - 1661-1680წწ.

რეგენტი კაცია ჩიქვანი - 1680-1682 სალიპარტიანოს თავადი 1662-1682წწ;

ლეჩხუმის თავადი 1671-1682წწ. დაწინაურდა მისი ძმის, გაბრიელ ჭყონდიდელის რეკომენდაციით.

ლევან IV ლევანის ძე - 1683-1691წწ (გარდ. 1696 წ.)

ჩიქვანების დინასტია

გიორგი IV კაციას ძე, რეგენტი - 1682-1700; მთავარი 1700-1704; 1710-1715წწ.

კაცია I გიორგის ძე - 1704-1710წწ.

ბეჟან გიორგის ძე - 1715-1728წწ.

ოტია ბეჟანის ძე - 1728-1758წწ.

კაცია II ოტიას ძე - 1758-1788წწ

გრიგოლ კაციას ძე - 1788-1892; 1795-1802; 1803-1804წწ.

მანუჩარ II კაციას ძე - 1792-1795წწ.

23

ტარიელ კაციას ძე - 1802-1803წწ.

ლევან V გრიგოლის ძე - 1805-1840წწ.

1804-1811წწ - რეგენტთა საბჭო: ლევანის დედა ნინო ბაგრატიონი; ბიძები

ნიკო დადიანი და ბესარიონ ჭყონდიდელი, სასახლის კომენდანტი გიორგი

ჩიქვანი, ლეჩხუმის მოურავი ბერი გელოვანი.

დავით ლევანის ძე - 1840-1853წწ.

ნიკოლოზ I დავითის ძე - 1853- 4 იანვარი 1867წწ.

1853-1857წწ - რეგენტი დედა ეკატერინე ჭავჭავაძე.

1857 წელს რუსეთმა სამეგრელოს სამთავროში რუსული მმართველობა

შემოიღო. 1866 წელს სამეგრელოს მთავრის ტახტზე ნიკომ ოფიციალურად თქვა

უარი.

1867 წ. 4 იანვარს რუსეთის ხელისუფლებამ სამეგრელოს სამთავრო იურიდიულადაც გააუქმა.

აფხაზეთის სამთავრო. ერისთავები და მთავრები. სამურზაყანოს სათავადო.

ერისთავთ-ერისთავები

თაყა.

ოთაღო I.

ოთაღო II თამარის ერისთავი.

დარდანი - გარდ 1243 წ.

* * *

არღუნაი - 1412-1444წწ.

მთავრები

რაბია - 1459-1461წწ.

სალომონ I - 1491-1495წწ.

გრიგოლ I - 1510 -იანი წწ.

არზაკანი - 1491-1520წწ.

გრიგოლ II - 1520-1550წწ.

ბესლაკო I - 1550-1580წწ.

ყარა ბეი ბესლაკოს ძე - 1580-1600წწ.

პუტუ ბესლაკოს ძე - 1600-1627წწ.

ბესლაკო II პუტუს ძე.

სოლომონ II პუტუს ძე.

სეტემან (თეიმურაზი) პუტუს ძე - 1627-1650წწ.

სუსტარ (გიორგი I) სეტემანის ძე - 1650-1665წწ.

სორეხ სუსტარის ძე - 1665-1684წწ.

ზეგნაკი სეტემანის ძე - 1665-1700წწ .

როსტომ ზეგნაკის ძე - 1700-1730წწ.

24

ჯიგეშია ზეგნაკის ძე - 1700-1710წწ.

ჰამიდი (ლევანი) ჯიგეშიას ძე - 1710-1730წწ.

მანუჩარ I (სულეიმან ფაშა) ჰამიდის ძე - 1731-1757წწ.

მანუჩარ II მანუჩარის ძე - 1757-1770წწ.

ზურაბ მანუჩარის ძე - 1770-1780წწ.

ქელეშ აჰმედ ბეი - 1780-1808წწ.

ასლან ბეი ქეილაშ აჰმედის ძე - 1808-1810წწ.

გიორგი II (საფარ ალი ბეი) ქელაიშ აჰმედის ძე - 1810-1821წწ.

დიმიტრი (ომარ ბეი) გიორგის ძე - 1821-1822წწ.

მიხეილი (ჰამუთ-ბეი II) გიორგის ძე - 1822-1864წწ.

გიორგი III მიხეილის ძე - 1864-1866წწ.

1864 წლის 24 ივნისს გაუქმდა და შეუერთდა რუსეთის იმპერიას.

სამურზაყანოს სათავადო;

თავადები

ყვაპუ შერვაშიძე - 1680-1704წწ.

მურზაყანი - 1704-1750წწ.

ხუტუნია I - 1750-1757წწ.

ლევანი - 1757-1798წწ.

მანუჩარი - 1798-1814წწ.

ხუტუნია II (მაჰმუდ ბეგი) მანუჩარის ძე - 1814-? წწ.

ალექსანდრე მანუჩარის ძე - ?-1829 წწ.

დიმიტრი მანუჩარის ძე - 1829-1840წწ.

1840 წელს შეუერთდა რუსეთს.

სალიპარტიანოს თავადები „სალიპარტიანო", ფეოდალური სამფლობელო

სამეგრელოს სამთავროში.

გიორგი I მამია III-ის ძე.

გიორგი II მამია IV დადიანის ძე - ?-1619წწ (ოდიშის რეგენტი 1611-1616წწ).

ვამეყ გიორგის ძე - 1619-1658წწ (ოდიშის მთავარი 1658-1661წწ).

გიორგი III ვამეყის ძე - 1659-1662წწ.

კაცია ჩიქოვანი - 1662-1682წწ.

გიორგი IV კაციას ძე ჩიქოვანი - 1682-1715წწ.

შამადავლე - 1715-1728წწ.

გიორგი V - 1732-1754წწ.

მანუჩარ კაციას ძე - 1799-1803წწ.

გურიის სამთავრო. ერისთავები და მთავრები;

25

ერისთავები

კახაბერ I ვარდანისძე, სვანეთის ყოფილი ერისთავი - 1361-1372წწ.

კახაბერ II დადიანი, გიორგი II დადიანის ვაჟი - 1372-1410წწ.

გიორგი I კახაბერის ძე - 1410-1430წწ.

მამია I გიორგის ძე - 1430-1450წწ .

მამია II მამიას ძე - 1450-1462წწ.

კახაბერ III - 1462-1483 ლიპარიტ I დადიანის ვაჟი, 1479 წლიდან მთავარი

მთავრები

გიორგი II კახაბერის ძე - 1483-1512წწ.

მამია III გიორგის ძე - 1512-1534წწ .

როსტომი მამიას ძე - 1534-1564წწ.

გიორგი III როსტომის ძე - 1564-1582; 1587-1600წწ.

ვახტანგ I როსტომის ძე - 1582-1587წწ.

მამია IV გიორგი III-ის ძე - 1600-1625 წწ.

სიმონ I მამია IV -ის ძე - 1625-1626; 1658 წწ.

მალაქია I გიორგი III-ის ძე - 1626-1639 წწ.

ვახტანგ II გიორგი III-ის ძე - 1639-1641 წწ .

ქაიხოსრო I ვახტანგის I-ის ძე - 1641-1658წწ.

დემეტრე სიმონის ძე - 1658-1662წწ (ნაშვილები ნათესავი).

გიორგი IV ქაიხოსრო I-ის ძე - 1662-1684წწ.

მალაქია II ქაიხოსრო I-ის ძე - 1684-1685; 1689წწ.

ქაიხოსრო II გიორგი IV-ის ძე - 1685-1689წწ.

მამია V გიორგი IV-ის ძე - 1689-1711წწ.

გიორგი V მამია V-ის ძე - 1711-1712; 1714-1716; 1717-1726წწ .

ლევან მამია V-ის ძე - 1712-1714წწ.

ქაიხოსრო III მამია V-ის ძე - 1716-1717 წწ.

მამია VI გიორგი V-ის ძე - 1726-1756; 1756-1758; 1771-1776 წწ .

გიორგი VI გიორგი V-ის ძე - 1756-1758; 1765-1771; 1776-1788წწ.

სიმონ II გიორგი VI-ის ძე - 1788-1792 წწ.

ვახტანგ III გიორგი VI-ის ძე - 1792-1797წწ.

ქაიხოსრო რეგენტი, გიორგი VI-ის ძე - 1797-1809წწ.

მამია VII სიმონ II-ის ძე - 1809-1826წწ.

დავით I მამია VII-ის ძე - 1826-1828წწ. რეგენტი დედა სოფიო წულუკიძე,

რომლის დროსაც 1829 წელს რუსეთის იმპერატორ ნიკოლოზ I ბრძანებით

სამთავრო გაუქმდა.

რაჭის საერისთავო და რაჭის ერისთავთა დინასტიები

ერისთავი ბაღვაშები

26

რატი I ლიპარიტის ძე - 989-1021წწ .

კახაბერ I რატის ძე - 1021-1031წწ.

რატი II კახაბერის ძე - 1031-1088წწ.

ნიანია რატის ძე - 1088-1100წწ.

რატი III ნიანიას ძე - 1100 – 1120წწ.

კახაბერ II რატის ძე - 1120-?წწ.

კვირიკე კახაბერის ძე - ?-1150წწ.

კახაბერ III კვირიკეს ძე - 1150 -1175წწ.

კახაბერ IV კახაბერის ძე - 1175-1210წწ.

კახაბერ V კახაბერის ძე - 1210-1245წწ.

კახაბერ VI კახაბერის ძე - 1245-1278წწ.

გააუქმა ლიხთ-იმერეთის მეფე დავით ნარინმა კახაბერ ერისთავის ღალატის

გამო.

რაჭის ერისთავი ჭარელიძეები

აღბუღა - 1397-1413 წწ.

გიორგი I აღბუღას ძე - 1413-1444 წწ.

ცაცი გიორგის ძე - 1444-1486წწ.

ქველი ცაცის ძე - 1486 წწ .

გიორგი II ცაცის ძე - 1486-1488წწ.

რაჭის ერისთავთ-ერისთავი ჩხეტიძეები

იონა I - 1465-1485წწ

კახაბერ იონას ძე VII - 1485-1510წწ

ბედან I კახაბერის ძე - 1510-1534წწ

შოშიტა I ბედანის ძე - 1534-1565წწ

ლომანი შოშიტას ძე - 1565წიონა II ლომანის ძე - ?-?

კახაბერ VIII იონას ძე - ?-?

აბესალომ კახაბერის ძე - ?-?

ბედან II აბესალომის ძე - ?-1651წწ

პაპუნა I ბედანის ძე - 1651-1661წწ

შოშიტა II პაპუნას ძე - 1661-1684წწ

პაპუნა II შოშიტას ძე - 1684-1696წწ

შოშიტა III პაპუნას ძე - 1696-1731 წ

გრიგოლ შოშიტას ძე - 1731-1741 წწ

ვახტანგ შოშიტას ძე - 1741-1749წწ

როსტომ შოშიტას ძე - 1749-1769წწ

1769-1784 წლებში იმერეთის მეფემ სოლომონ I დროებით გააუქმა.

27

გიორგი III - 1784-1787წწ

ანტონ გიორგის ძე - 1784; 1787-1789წწ

1789 წელს რაჭის საერისთაო იმერეთის მეფემ სოლომონ II საბოლოოდ

გააუქმა.

ლეჩხუმისა და სვანეთის ფეოდალები;

ლეჩხუმის თავადები

ხოსია ახვლედიან-ლაშხიშვილი - ?-1671წწ

კაცია ჩიქვანი - 1671-1682წწ

იესე კაციას ძე ჩიქვანი - 1682-1704წწ

გიორგი კაციას ძე ჩიქვანი - 1704წ

ბეჟან გიორგის ძე ჩიქვანი - 1704-1715წწ

სარდალ-მოურავები;

ქაიხოსრო გელოვანი - 1780-იანი-1799წწ

ბერი გელოვანი - 1799წსვანეთის ერისთავთ-ერისთავები (ვარდანის ძეები);

ვარდან ბაკურის ძე - X საუკ

ვარდან გიორგი მეორის ერისთავი

ბარამ ვარდანის ძე - XII საუკ 80-იანი წწ.

კახაბერ ვარდანის ძე თამარის მეჭურჭლეთუხუცესი - 1185 წ.

სვანეთის მთავრები (დადეშქელიანები);

დადეშ გელოვანი - 1720-იანი წწ.

ფუთა

ოთარ დიდი

ბაბა ციოყი -1812წ.

მოსოსტრი (თენგიზი) გელას ძე, ბაბა ციოყის შვილიშვილი - 1812-1821წწ.

ჩუბერხევის სადადეშქელიანო;

დედოფალი დიგორხანი (მოსოსტრის ცოლი) - 1821-1833წწ.

ციოყ (მიხეილ) მოსოსტის (თენგიზის) ძე - 1833-1842წწ.

კონსტანტინე (მურზაყან) ციოყის ძე - 1842-1857წწ .

ეცერ-ცხუმარის სადადეშქელიანო;

28

თათარხან (ნოკოლოზ) გელას ძე - 1821-1833-1849წწ.

ჯანსუღ (გიორგი) თათარყანის ძე - 1849-1855წწ.

სამცხის ჯაყელი ათაბაგები (1268-1790 წლებში);

სარგის I - 1268-1279 წწ სამცხე-საათაბაგოს ათაბაგი

ბექა I - 1285 -1306 წწ სამცხე-საათაბაგოს ათაბაგი

სარგის II - 1306 -1334 წწ სამცხე-საათაბაგოს ათაბაგი

ყვარყვარე I - 1334-1361 წწ სამცხე-საათაბაგოს ათაბაგი

შალვა - 1372 -1389 წწ სამცხე-საათაბაგოს ათაბაგი

აღბუღა I - 1389-1395 წწ სამცხე-საათაბაგოს ათაბაგი

ივანე II - 1391-1444 წწ სამცხე-საათაბაგოს ათაბაგი

აღბუღა II - 1444 -1451 წწ სამცხე-საათაბაგოს ათაბაგი

ყვარყვარე II - 1451-1498 წწ სამცხე-საათაბაგოს ათაბაგი

ქაიხოსრო I - 1498 -1500 წწ სამცხე-საათაბაგოს ათაბაგი

მზეჭაბუკი - 1500 -1515 წწ სამცხე-საათაბაგოს ათაბაგი

მანუჩარ I - 1515-1518 წწ სამცხე-საათაბაგოს ათაბაგი

ყვარყვარე III - 1518 -1535 წწ სამცხე-საათაბაგოს ათაბაგი

ქაიხოსრო II - 1535-1573 წწ სამცხე-საათაბაგოს ათაბაგი

ყვარყვარე IV - 1573 -1581 წწ სამცხე-საათაბაგოს ათაბაგი

მანუჩარ II - 1581-1607 წწ სამცხე-საათაბაგოს ათაბაგი

მანუჩარ III- 1607-1628 წწ სამცხე-საათაბაგოს ათაბაგი.

1628 წელს ოსმალეთმა საბოლოოდ შეიერთა სამცხე-საათაბაგო და იმპერიის

რიგით საფაშოდ აქცია. 1795 წლამდე მას გამაჰმადიანებული ჯაყელი ფაშები

განაგებდნენ.

საფარ-ფაშა (ბექა) - 1628-1635 წწ სამცხე-საათაბაგოს ათაბაგი

იუსუფ-ფაშა I - 1635-1647წწ სამცხე-საათაბაგოს ათაბაგი

როსტომ-ფაშა - 1647-1659წწ სამცხე-საათაბაგოს ათაბაგი

ასლან - ფაშა - 1659 -1680წწ სამცხე - საათაბაგოს ათაბაგი

იუსუფ - ფაშა II - 1680 -1690 წწ სამცხე - საათაბაგოს ათაბაგი

სალიმ - ფაშა -1690-1701 წწ სამცხე - საათაბაგოს ათაბაგი

ისაყ - ფაშა - 1701-1741 წწ სამცხე - საათაბაგოს ათაბაგი

იუსუფ - ფაშა III - 1741-1747 წწ სამცხე - საათაბაგოს ათაბაგი

ჰაჯი აჰმედ - ფაშა - 1747-1758 წწ სამცხე - საათაბაგოს ათაბაგი

ჰასან-ფაშა - 1758-1759 და 1761-1767 წწ სამცხე-საათაბაგოს ათაბაგი

იბრაჰიმ - ფაშა - 1759 -1761 წწ სამცხე - საათაბაგოს ათაბაგი

სულეიმან-ფაშა - 1767-1795 წწ სამცხე - საათაბაგოს ათაბაგი.

სამცხე-საათაბაგოს ძირძველი ქართული ტერიტორია ნაწილობრივ 1828

წელს ადრიანოპოლის საზავო ხელშეკრულებით დაუბრუნდა საქართველოს და

შევიდა რუსეთის იმპერიის შემადგენლობაში.

29

არაგვის საერისთავო. ერისთავთა დინასტიები;

შაბურიძეები;

მიხაი - 1380 - იანი

შანშე I - 1430 - იანი

ნუგზარ I - 1440 - იანი

ვამეყ I - 1465-1474

ვამეყ II ჩანს - 1494 წ.

გიორგი I ვამეყის ძე (ცოლი მარიამი, გიორგი VIII-ის ასული)

სიდამონიძეები;

იასონ I - 1578-1580წწ

ავთანდილ I იასონის ძე - 1580 – 1600წწ

ნუგზარ II ბაადურის ძე, იასონის შვილიშვილი - 1600 – 1619წწ

ბაადურ I ნუგზარის ძე - 1619 - 1621 წწ

ზურაბ I ნუგზარის ძე - 1621 – 1630წწ

დავით I ნუგზარის ძე - 1630 – 1635წწ

ზაალ I ნუგზარის ძე - 1635 – 1660წწ

ოთარ I გიორგის ძე, ნუგზარის შვილიშვილი - 1660 – 1666წწ

ედიშერ გიორგის ძე, ნუგზარის შვილიშვილი - 1666 – 1670წწ

რევაზ I ნუგზარის ძე - 1670-1679წწ

იასონ II გიორგის ძე, ნუგზარის შვილიშვილი - 1679 – 1680წწ

გიორგი II ოთარის ძე - 1680 - 1696; 1703 – 1723წწ

ბაინდურ რევაზის ძე - 1696 – 1703წწ

ოთარ II გიორგის ძე - 1723 – 1727წწ

თეიმურაზ I იასონის ძე - 1727 – 1731წწ

რევაზ II იასონის ძე - 1731წ

პაპუა ზურაბ პაპუას ძის ძე, ნუგზარის შვილიშვილის შვილიშვილი - 1731 –

1732წწ

ბარძიმ გიორგის ძე - 1732 – 1739წწ

უთრუღ გიორგის ძე - 1739წწ

ბეჟან რევაზ II-ის ძე - 1739 – 1743წწ

ბაგრატიონები;

ვახტანგ I, - 1743 – 1756წწ

გამგებელი ჯიმშერ ჩოლოყაშვილი, - 1743 – 1756წწ

ლევანი, - 1766 – 1781წწ

ვახტანგ II (ალმასხანი), - 1782 – 1803წწ

30

სამუხრანბატონოს სათავადო და მმართველი ბაგრატიონები;

ბაგრატიონები;

ბაგრატ I, ქართლის მეფე კონსტანტინე II-ის ვაჟი - 1512-1539წწ (ბერად

შედგა)

აშოთან I ბაგრატის ძე - 1539-1561წწ (ქეთევან წამებულის მამა)

ვახტანგ I ბაგრატის ძე - 1561-1580წწ; 1570-იან წლებში ქართლის გამგებელი

ერეკლე I არჩილის ძე, ბაგრატ I-ის შვილიშვილი - 1581-1605წწ

თეიმურაზ I ვახტანგის ძე - 1605-1625წწ

ქაიხოსრო ვახტანგის ძე - 1625-1626; 1626წწ წელს ქართლის გამგებელი

ვახტანგ II თეიმურაზ I-ის ძე (ქართლის მეფე ვახტანგ V - 1658-1675წწ) - 1626-

1658წწ

კონსტანტინე I თეიმურაზ I-ის ძე - 1659-1667წწ

თეიმურაზ II კონსტანტინეს ძე - 1667-1688წწ

აშოთან II ქაიხოსროს ძე - 1688-1692წწ

პაპუა კონსტანტინე I-ის ძე - 1692-1696წწ

კონსტანტინე II თეიმურაზ II-ის ძე - 1696-1701წწ

ერეკლე II კონსტანტინე II-ის ძე - 1701-1717 წწ

ლევან პაპუას ძე - 1717-1727; 1736-1739 წწ

დავით II ერეკლე II-ის ძე - 1727-1729წწ

მამუკა (მაჰმად ბეგი) ერეკლე II-ის ძე - 1730-1735 წწ

კონსტანტინე III კონსტანტინე II-ის ძე - 1739-1756წწ

სიმონ ლევანის ძე - 1756-1778წწ

იოანე I კონსტანტინე III-ის ძე - 1778-1801 წწ

კონსტანტინე IV იოანეს ძე - 1801-1842წწ

1842 წელს რუსეთმა სათავადო ოფიციალურად გააუქმა.

ქსნის საერისთავო და ერისთავი ბიბილურები;

როსტომი 1250-1260წწ

ლარგველ I როსტომის ძე - 1260-1275წწ

დემეტრე ლარგველის ძე - 1275-1280წწ

ვირშელ I დემეტრეს ძე - 1280-1290წწ

შალვა I ვირშელის ძე - 1290-1318წწ

ლარგველ II შალვას ძე - 1318-1320წწ

ვირშელ II ლარგველის ძე - 1320-1335წწ

წითლოსან ლარგველის ძე - 1335-1344წწ

ქვენიფნეველ ვირშელის ძე - 1344-1373წწ

იოვანე ვირშელის ძე - 1373-1390წწ

ვირშელ III იოვანეს ძე - 1390-1422წწ

31

შალვა II 1470-იანი

ვირშელ IV შალვას ძე

* * * * * * *

ელიზბარ I - 1555-1585წწ

შალვა III ელიზბარის ძე - 1585-1607წწ.

ქვენიფნეველი - 1607-1614წწ.

იასე I ქვენიფნეველის ძე - 1614-1626; 1632-1637წწ.

ზაალ ბეგ ქვენიფნეველის ძე - 1626-1632წწ.

ელიზბარ II იასეს ძე - 1637-1661წწ წამებული.

თანამმართველი შალვა IV შანშეს ძე (ქვენიფნეველის შვილიშვილი) - 1653-

1661 წწ წამებული.

იასე II იასეს ძე - 1661-1675წწ.

დავით I (დათუნა) შალვა IV-ის ძე - 1675-1696; 1700-1717წწ.

დავით II ელიზბარის - 1696-1700წწ.

შანშე დათუნას ძე - 1717-1753 წწ.

დავით III იასეს ძე - 1753-1774 წწ.

გიორგი რევაზის ძე, დათუნას შვილიშვილი - 1774-1777 წწ.

1777 წელს საერისთავო საბოლოოდ გააუქმა ერეკლე II-მ.

საქართველო რუსეთის იმპერიის შემადგენლობაში;

რუსეთის იმპერატორ ალექსანდრე I-ის 1801 წლის 12 სექტემბრის ბრძანებით გაუქმდა საბოლოოდ ქართლ-კახეთის სამეფო და მის ნაცვლად დაარსდა

საქართველოს გუბერნია ცენტრით ტიფლისი.

1840 წლამდე დასავლეთ საქართველოში მიმდინარეობდა ადგილობრივი

ხელისუფლების გაუქმებისა და რუსული მმრთველობის შემოღების პროცესი,

რის შემდეგაც 1841 წლის 10 მაისს დაარსდა საქართველო-იმერეთის გუბერნია.

ამ დროს ავტონომიურ მთავრობებს ინარჩუნებდნენ სამეგრელოს, სვანეთისა და

აფხაზეთის სამთავროები. 1847 წლის 28 თებერვალს საქართველო-იმერეთის

გუბერნია გაიყო ტიფლისისა და ქუთაისის გუბერნიებად. უკანასკნელს მოგვიანებით შემოუერთდა სამეგრელო, სვანეთი და სოხუმის ოლქი (აფხაზეთი). ამ

რეგიონს 1801-1829 წლებში განაგებდნენ სამხედრო სარდლები, 1829-1844

წლებში - მთავარმმართებლები, ხოლო 1845 წლიდან განაგებენ მეფისნაცვლები.

ივან ლაზარევი, - 1800 28 დეკემბერი - 1802 8 მაისი.

თანაშემწე იოანე ბატონიშვილი, - 1800 28 დეკემბერი - 1801 წ. თებერვალი

დავით გიორგის ძე, - 1801 წ. თებერვალი - 24 მარტი.

კარლ კნორინგი და პიოტრ კოვალევსკი,- 1802 წ. 8 მაისი - 1802 11

სექტემბერი.

პავლე ციციანოვი, - 11 სექტემბერი 1802 - 8 თებერვალი 1806 წწ.

ივან გუდოვიჩი, - ივნისი -1806 - თებერვალი 1809 წწ.

ალექსანდრ ტორმასოვი, - თებერვალი 1809 - ივლისი 1811 წწ.

32

ფილიპო პაულიჩი, - ივლისი 1811 - თებერვალი 1812 წწ.

ნიკოლაი რტიშჩევი, - 16 თებერვალი 1812 - 9 აპრილი 1816 წწ.

ალექსი ერმოლოვი, - აპრილი 1816 - 3-27 მარტი 1827 წწ.

ივანე პასკევიჩი, - მარტი 28 მარტი 1827 - 12 სექტემბერი 1831 წწ.

გრიგორი როზენი, - 13 სექტემბერი 1831 - 30 ნოემბერი 1837 წწ.

ევგენი გოლოვინი, - 30 ნოემბერი 1837 - 25 ოქტომბერი 1842 წწ.

ალექსანდრ ნეიდგარტი, - 26 ოქტომბერი 1842 - დეკემბერი 1844 წწ.

მიხეილ ვორონცოვი, - 27 დეკემბერი 1844 - 1 მარტი 1854წწ.

ნიკოლაი რეადი, - 1854 წ. 1 მარტი - 29 ნოემბერი (დროებითი).

ნიკოლაი მურავიოვი, - 29 ნოემბერი 1854 - 22 ივლისი 1856წწ.

ალექსანდრ ბარატიანსკი, - 22 ივლისი 1856 - 6 დეკემბერი 1862წწ.

მიხეილ ნიკოლოზის ძე რომანოვი, - 6 დეკემბერი 1862 - 23 ივლისი 1881წწ.

ალექსანდრ დონდუკოვ-კორსაკოვი, - 1 იანვარი 1882 - 3 ივნისი 1890წწ.

სერგეი შერემეტიევი, - 3 ივნისი 1890 - 6 დეკემბერი 1896წწ.

გრიგორი გოლიცინი, - 6 დეკემბერი 1896 - 1 იანვარი 1905წწ.

ილარიონ ვორონცოვ-დაშკოვი, - 26 თებერვალი 1905 - 23 აგვისტო 1915წწ.

ნიკოლაი ნიკოლოზის ძე რომანოვი, - 23 აგვისტო (5 სექტემბერი) 1915 - 9

(22) მარტი 1917 წწ.

1917 წლის თებერვლის რევოლუციის შედეგად რუსეთის ბოლო იმპერატორი

ნიკოლოზ II ტახტიდან გადადგა და რუსეთში მონარქია დასრულდა. შესაბამისად მეფისნაცვლის თანამდებობა გაუქმდა და რუსეთში ოფიციალური

ახალი კანონიერი ხელისუფლების არჩევამდე ყოფილი რუსეთის იმპერიის

ამიერკავკასიის რეგიონმა: საქართველომ, სომხეთმა და აზერბაიჯანმა შექმნეს

ერთიანი მთავრობა:

1917 წ. მარტი - ნოემბერი. ოზაკომი (Особый Закавказский комиссариат),

რომლის თავჯდომარე იყო ალექსი ხარლამოვი.

1917 წ. ნოემბერი - 1918 წ. 10 თებერვალი. ოზაკომის ნაცვლად იქმნება

ამიერკავკასიის კომისარიატი, რომლის თავჯდომარეა ევგენი გეგეჭკორი.

1918 წ. 10 თებერვალი - 1918 წ. 22 აპრილი. კომისარიატის ნაცვლად იქმნება

ამიერკავკასიის სეიმი, რომლის თავჯდომარეა კარლო ჩხეიძე.

1918 წლის 22 აპრილიდან - 26 მაისამდე სეიმის თავჯდომარეა აკაკი

ჩხენკელი.

1918 წ. 26 მაისს ამიერკავკასიის სეიმმა თავი დაშლილად გამოაცხადა და

შესაბამისად საქართველომ დამოუკიდებლობა განაცხადა.

კავკასიის საბჭოთა სოციალ-ფედერაციური რესპუბლიკის მმართველები;

მასში შედიოდა საქართველო, სომხეთი და აზერბაიჯანი და იურიდიულად

არსებობდა 1922 წლის 12 III- 1936 წლის 5 XII.

გრიგორი (სერგო) ორჯონიკიძე, - II/ 1922 – IX/ 1926 წწ.

33

ივანე (მამია) ორახელაშვილი, - IX/ 1926 – VI/ 1929 და 11 XI/ 1931 - 17 X/

1932 წწ.

ალექსანდრე კრინიცკი, - XI/ 1929 – XI/ 1930 წწ.

ბესარიონ ლომინაძე, - 1930 წლის XI-XII.

ლავრენტი ქართველიშვილი, - XI /1930 – XII/1931 წწ.

ლავრენტი ბერია, - 17 X/ 1932 - 23 IV/ 1937 წწ.

კომუნისტური საქართველოს მართველები;

ფილიპე მახარაძე, - საქართველოს რევოლუციურო კომიტეტის (რევკომი)

ლიდერი 1921 წ. 16 II – 7 VII; საქართველოს კომპარტიის ლიდერი 1921-1923 წწ.

საქართველოს კომპარტიის პირველი მდივნები;

ივანე (მამია) ორახელაშვილი, - III/ 1921 –IV/1922 წწ.

მიხეილ ოკუჯავა, - IV/ 1922 – 22/ X 1922 წწ.

ბესარიონ ლომინაძე, - 25 X/ 1922 –VIII/1924 წწ.

მიხეილ კახიანი, - VIII/ 1924 – V/ 1930 წწ.

ლევან ღოღობერიძე, - 1930/ V - 19 /XI.

სამსონ მამულია, - 20 XI/ 1930 - 11 IX/ 1931 წწ.

ლავრენტი ქართველიშვილი, - 1931 წლის 11/ IX -14/XI.

ლავრენტი ბერია, - 15/I 1931- 18/X 1932 და 15/I 1934 – 31/VIII 1938 წწ.

პეტრე აღნიაშვილი, - 18/X 1932 – 15/I 1934 წწ.

კანდიდ ჩარკვიანი, - 31/VIII 1938 – 2/IV 1952 წწ.

აკაკი მგელაძე, - 2/IV 1952 – 14/IV 1953 წწ.

ალექსანდრე მირცხულავა, - 1953 წლის 14/IV – 19/IX.

ვასილ მჟავანაძე, - 20/IX 1953 – 29/IX 1972 წწ.

ედუარდ შევარდნაძე, - 29/IX 1972 – 6/VII 1985 წწ.

ჯუმბერ პატიაშვილი, - 6/VII 1985 – 14/IV 1989 წწ.

გივი გუმბარიძე, - 14/IV 1989 - 7 /XII 1990 წწ.

ავთანდილ მარგიანი, - 7/XII 1990 – 19/II 1991 წწ.

ჯემალ მიქელაძე, - 1991 წლის 20/II – 26/VIII.

საქართველოს რესპუბლიკის მეთაურები, პრეზიდენტები და პრემიერები;

პირველი რესპუბლიკის მთავრობის მეთაურები;

ნოე რამიშვილი - 26 მაისი 1918 – 24 ივლისი 1918 წწ.

ნოე ჟორდანია - 24 ივლისი 1918 – 25 თებერვალი 1921 წწ.

კომუნისტური საქართველოს მთავრობის მეთაურები;

34

პოლიკარპე (ბუდუ) მდივანი, - 7 მარტი 1922 - აპრილი 1922წწ.

სერგო ქავთარაძე, - აპრილი 1922 - იანვარი 1923წწ

შალვა ელიავა, - იანვარი 1923 - ივნისი 1927წწ.

ლავრენტი ქართველიშვილი, - ივნისი 1927 - ივნისი 1929წწ.

ფილიპე მახარაძე, - ივნისი 1929 - იანვარი 1931წწ.

ლევან სუხიშვილი, - იანვარი 1931 - 22 სექტემბერი 1931წწ.

გერმან მგალობლიშვილი, - 22 სექტემბერი 1931 - ივნისი 1937წწ.

ვალერიან ბაქრაძე, - 9 ივნისი 1937 - დეკემბერი 1946; 16 აპრილი -20

სექტემბერი 1953წწ.

ზაქარია ჩხუბიანიშვილი, - დეკემბერი 1946 - 6 აპრილი 1952წწ.

ზაქარე კეცხოველი, - 6 აპრილი 1952 - 16 აპრილი 1953წწ.

გივი ჯავახიშვილი, - 21 სექტემბერი 1953 - 17 დეკემბერი 1975წწ.

ზურაბ პატარიძე, - 17 დეკემბერი 1975 - 5 ივნისი 1982წწ.

დიმიტრი ქართველიშვილი, - 2 ივლისი 1982 - 12 აპრილი 1986წწ.

ოთარ ჩერქეზია, - 12 აპრილი 1986 - 29 მარტი 1989წწ.

ზურაბ ჩხეიძე, - 29 მარტი 1989 - 14 აპრილი 1989წწ.

ნოდარ ჭითანავა, - 14 აპრილი 1989 - 25 ნოემბერი 1990წწ.

1991-2013 წლებში ქვეყანაში იყო საპრეზიდენტო მმართველობა. 1918-1921

წლებში და 2013 წლის ნოემბრიდან კი საპარლამენტო რესპუბლიკაა.

1990 წლის ოქტომბერში საქართველოში ჩატარდა მრავალპარტიული არჩევნები, სადაც გაიმარჯვა კოალიცია ,,მრგვალი მაგიდა - თავისუფალი საქართველო“ და მისი ლიდერი ზვიად გამსახურდია გახდა სახელმწიფოს მმართველი.

დამოუკიდებელი საქართველოს პრეზიდენტები და მეთაურები;

ზვიად გამსახურდია, - 14 აპრილი 1991 - 6 იანვარი 1992 (დე ფაქტო); - 31

დეკემბერი 1993წწ (თვით- მკვლელობამდე დე იურე).

სამხედრო საბჭო (თ. სიგუა, ჯ. იოსელიანი, თ. კიტოვანი), - 6 იანვარი - 10

მარტი 1992წწ.

ედუარდ შევარდნაძე, - 10 მარტი 1992 - 23 ნოემბერი 2003 წწ.

ნინო ბურჯანაძე, - 23 ნოემბერი 2003 - 25 იანვარი 2004; 25 ნოემბერი 2007 -

20 იანვარი 2008წწ.

მიხეილ სააკაშვილი, - 25 იანვარი 2004 - 25 ნოემბერი 2007; 20 იანვარი 2008

- 17 ნოემბერი 2013 წწ.

გიორგი მარგველაშვილი, - 17 ნოემბერი 2013 წ -

დამოუკიდებელი საქართველოს პრემიერ მინისტრები;

თენგიზ სიგუა, - 15 ნოემბერი 1990 - 18 აგვისტო 1991; 6 იანვარი 1992 - 8

ნოემბერი 1992 - 6 აგვისტო 1993წწ.

მურმან ომანიძე, - 18-26 აგვისტო 1991წ.

35

ბესარიონ გუგუშვილი, - 26 აგვისტო 1991 - 6 იანვარი 1992წწ.

ედუარდ შევარდნაძე, - 6-20 აგვისტო 1993წ.

ოთარ ფაცაცია, - 20 აგვისტო 1993 - 5 ოქტომბერი 1995წწ.

ბაკურ გულუა, - 5 ოქტომბერი - დეკემბერი 1995წ.

ზურაბ ჟვანია, - 17 თებერვალი 2004 - 3 თებერვალი 2005წწ.

გიორგი ბარამიძე, - 3-17 თებერვალი 2005წ.

ზურაბ ნოღაიდელი, - 17 თებერვალი 2005 - 16 ნოემბერი 2007წწ.

ლადო გურგენიძე, - 22 ნოემბერი 2007 - 1 ნოემბერი 2008წწ.

გრიგოლ მგალობლიშვილი, - 1 ნოემბერი 2008 - 6 თებერვალი 2009წწ.

ნიკა გილაური, - 6 თებერვალი 2009 - 30 ივნისი 2012წწ.

ივანე მერაბიშვილი, - 30 ივნისი 2012 - 21 ოქტომბერი 2012წ.

ბიძინა ივანიშვილი, - 21 ოქტომბერი 2012 - 20 ნოემბერი 2013წწ.

ირაკლი ღარიბაშვილი, - 20 ნოემბერი 2013წ - 2015წ. 23 დეკემბერი

გიორგი კვირიკაშვილი, 2015 წ. 25 დეკემბერი -

სამხრეთ ოსეთის რესპუბლიკის მეთაურები და პრეზიდენტები;

ტორეზ კოლუმბეგოვი, - 10 სექტემბერი 1990 - 4 მაისი 1991; 9 სექტემბერი

1992 - 17 სექტემბერი 1993წწ.

ზნაურ გასიევი, - 4 მაისი 1991 - 9 სექტემბერი 1992წწ.

ლიუდვიგ ჩიბიროვი, - 17 სექტემბერი 1993 - 18 დეკემბერი 2001წწ.

ედუარდ კოკოითი, - 18 დეკემბერი 2001 - 10 დეკემბერი 2011წწ.

ვადიმ ბროვცევი, - 11 დეკემბერი 2011 - 19 აპრილი 2012წწ.

ლეონიდ თიბილოვი, - 19 აპრილი 2012წ -

პრემიერ-მინისტრები;

ოლეგ ტაზიევი, - 28 ნოემბერი 1991 - სექტემბერი 1993წწ.

გერასიმ ხუგაევი, - ოქტომბერი 1993 - მაისი 1994; 19 დეკემბერი 2001 - 13

აგვისტო 2003წწ.

ფელიქს ზასეევი, - მაისი 1994 – 1995წწ.

ვლადისლავ გაბარაევი, - 1995 - 24 სექტემბერი 1996წწ.

ვალერი ხუბულოვი, - 1996 წლის 25 სექტემბერი - 2 დეკემბერი.

ალექსანდრ შავლოხოვი, - 2 დეკემბერი - აგვისტო 1998წწ.

მერაბ ჩიგოევი, - აგვისტო 1998 - 6 ივნისი 2001წწ.

ლეონიდ თიბილოვი, - 6 - 14 ივნისი 2001წწ.

დიმიტრი სანაკოევი, - 14 ივნისი - 19 დეკემბერი 2001წწ.

იგორ სანაკოევი, - 17 სექტემბერი 2003 - მაისი 2005წწ.

ზურაბ კოკოევი, - მაისი - 5 ივლისი 2005წ.

იური მოროზოვი, - 5 ივლისი 2005 - 18 აგვისტო 2008წწ.

ბორის ჩოჩიევი, - 18 აგვისტო - 22 ოქტომბერი 2008წწ.

36

ასლანბეკ ბულაცევი, - 22 ოქტომბერი 2008 - 3 აგვისტო 2009წწ.

ვადიმ ბროვცევი, - 5 აგვისტო 2009 - 26 აპრილი 2012წწ.

როსტისლავ ხუგაევი, - 26 აპრილი 2012 - 20 იანვარი 2014წწ.

დომენტი კოლუმბეგოვი, - 20 იანვარი 2014წ -

აფხაზეთის რესპუბლიკის პრეზიდენტები;

ვლადისლავ არძიმბა, - უმაღლესი საბჭოს თავმჯდომარე 23 ივლისი 1992 - 26

ნოემბერი 1994; პრეზიდენტი 26 ნოემბერი 1994 - 12 თებერვალი 2005წწ.

სერგეი ბაგაფში, - 12 თებერვალი 2005 - 29 მაისი 2011წწ.

ალექსანდრე ანქვაბი, - 29 მაისი 2011 - 1 ივნისი 2014წწ.

ვალერი ბგანბა, - 1 ივნისი 2014 -

აფხაზეთის პრემიერ-მინისტრები;

ვაჟა ზარანდია, - 5 მაისი 1992 - 12 დეკემბერი 1993წწ.

სოკრატ ჯინჯოლია, - 13 დეკემბერი 1993 - 26 ნოემბერი 1994წწ.

გენადი გაგულია, - იანვარი 1995 - 29 აპრილი 1997; 29 ნოემბერი 2002 -22

აპრილი 2003წწ.

სერგეი ბაგაფში, - 29 აპრილი 2003 - 20 დეკემბერი 1999წწ.

ვიაჩესლავ ცუგბა, - 20 დეკემბერი 1999 - 30 მაისი 2001წწ.

ანრი ჯერგენია, - 7 ივნისი 2001 - 29 ნოემბერი 2002წწ.

რაულ ხაჯიმბა, - 22 აპრილი 2003 - 6 ოქტომბერი 2004წწ.

ნოდარ ხაშბა, - 6 ოქტომბერი 2004 - 14 თებერვალი 2005წწ.

ალექსანდრე ანქვაბი, - 14 თებერვალი 2005 - 13 თებერვალი 2010წწ.

სერგეი შამბა, - 13 თებერვალი 2010 - 27 სექტემბერი 2011წწ.

ლეონიდ ლაკერბაია, - 27 სექტემბერი 2011 - 2 ივნისი 2014წწ.

ვლადიმირ დელბა, - 2 ივნისი 2014 -

აფხაზეთის ვიცე-პრეზიდენტები;

ვალერი არშბა, - 1994-2005 წწ.

რაულ ხაჯიმბა, - 12 თებერვალი 2005 - 22 აპრილი 2009 წწ.

ალექსანდრე ანქვაბი, - 12 თებერვალი 2010 - 26 სექტემბერი 2011 წწ.

მიხაილ ლოგუა, - 26 სექტემბერი 2011 - 25 დეკემბერი 2013 წწ.

დღეისათვის ეს თანამდებობა ვაკანტურია.

თბილისის თავები, გამგებლები და მერები;

ქალაქისთავები 1840-1875 წწ:

ოვანეს იზმირიანცი 1840-1843 წწ.

37

სტეფან ხატისიანცი 1843-1845 წწ.

მოვსეს ტერ-გრიგორიანცი 1845-1846 წწ.

ოვანეს შადინიანცი 1847-1848 წწ.

თოვმა ფრიდონიანცი 1848-1849 წწ.

ზაქარია ამირგარიანცი 1850-1851 წწ.

ოვსეფ მირიმანიანცი 1851-1852 წწ.

ავეტიკ ასტვაცატრიან- სვეჩნიკოვი 1853-1856 წწ.

სოგომონ სარაჯაევი 1856-1857 წწ.

ანდრეი მანანოვი 1857-1858 წწ.

ვარდან არშაკუნი 1858-1860 წწ.

სოგომონ აბისოგომიანცი 1860-1861 წწ. და 1865-1866 წწ.

სოგომონ მირიმანიანი 1861-1862 წწ.

გევორქ ფრიდონიანცი 1862-1864 წწ.

გალუსტ არუტუნიან შერმაზან-ვარდანიანცი 1864-1865 წწ.

ერემია არწრუნი 1866-1868 წწ.

ნოკოგაიოს ალადატიანცი 1869-1869 წწ.

დიმიტრი თუმანიანი 1869-1870 წწ.

იაზონ თუმანიანცი 1870-1874 წწ.

ქალაქის გამგებლები 1875-1917 წლებში:

დიმიტრი ყიფიანი 1875-1879 წწ.

ანტონ კორგანიანცი 1879 წ.

ალექსანდრე მატინიანცი 1879-1891 წწ.

ნიკოგაიოს არუთინიანი 1891-1893, 1895-1896 და 1903-1904 წწ.

პოღოს იზმაილიანცი 1893-1895 წწ.

გევორქ ევანგულიანცი 1897-1901 წწ.

ალექსანდრე მიქაელიან-არღუთიანი 1902 წ.

ქრისტეფორე ვერმიშიანცი 1904-1905 წწ.

ვასილ ჩერქეზიშვილი 1907-1909 წწ.

ალექსანდრე ხატისიანცი 1910-1917 წწ.

თბილისის გამგებლები 1921-1991 წწ.

სილიბისტრო თოდრია 1921 წ.

ალექსანდრე გეგეჭკორი 1921წ.

ლევან ღოღობერიძე 1921წ.

ვლადიმერ დუმბაძე 1922 წ.

ვლადიმერ სუხიშვილი 1923 წ.

ივანე ბოლქვაძე 1928 წ.

პავლე მელაძე 1930 წ.

38

ბაგრატ მაჩაიძე 1931 წ.

ვალერიან ბაქრაძე 1934 წ.

სიმონ ჯუღელი 1934 წ.

მიხეილ ნიორაძე 1935 წ.

კოტე ბუჯიაშვილი 1937 წ.

მიხეილ გვიშიანი 1937 წ.

იოსებ კოჭლამაზაშვილი 1938 წ.

გიორგი გოგაშვილი 1943 წ.

მიხეილ ლელაშვილი 1949 წ.

გიორგი ზამბახიძე 1951 წ.

გივი ჯავახიშვილი 1952 წ.

გიორგი გეგეშიძე 1953 წ.

მიხეილ მაღრაძე 1953 წ.

ალექსანდრე მელაძე 1956 წ.

შოთა ბუხრაშვილი 1965 წ.

თამაზ ჯანელიძე 1973 წ.

ბახვა ლობჟანიძე 1973 წ.

გურამ გაბუნია 1979 წ.

ბორის სალარიძე 1982 წ.

ზაურ მესხიშვილი 1984 წ.

ირაკლი ანდრიაძე 1987 წ.

თამაზ ვაშაძე 1991 წ.

თბილისის მერები 1992 წლიდან

ოთარ ლითანიშვილ 1992—1993 წწ.

კოტე გაბაშვილი 1993 წ.

ნიკო ლეკიშვილი 1993—1995 წწ.

ბადრი შოშიტაიშვილი 1995—1998 წწ.

ვანო ზოდელავა 1998—2004 წწ.

ზურაბ ჭიაბერაშვილი 2004—2005 წწ.

გიგი უგულავა 2005-2014 წწ.

დავით ნარმანია 2014-

საქართველოს მთავარეპისკოპოსები, ეგზარქოსები, კათალიკოსები და

კათალიკოს-პატრიარქები;

ქართლის მთავარეპისკოპოსები;

იოანე I 320-335წწ.

იაკობი 335-355წწ.

იობი სომეხი 355-387წწ.

39

ელია 387-397წწ.

სვიმონ I 397-407წწ.

მოსე 407-422წ.

იონა 422-426წწ.

იერემია 426-430წწ.

გრიგოლ I 430-431წწ.

გლონოქორი 431წწ.

ბასილ I 431-433წწ.

მობიდანი 433-451წწ.

იოველ I 451-455წწ.

მიქაელ I 455-467წწ.

სიმონ ბოლნელი 467-473წწ.

ქართლის (ექვემდებარება აღმოსავლეთ და სამხრეთ საქართველო);

კათალიკოსები;

პეტრე I 473-494წწ.

სამოელ I 494-510წწ.

გაბრიელ I 510-518წწ.

თავფეჩაღ I 518-524წწ.

ჩიმაგა I 524-538წწ.

საბა I 538-539წწ (პირველი ქართველი კათალიკოსი) .

ევლალე I 539-544წწ.

სამოელ II 544-553წწ.

მაკარი 553-569წწ.

სვიმონ II 569-575წწ.

სამოელ III 575-582წწ.

სამოელ IV 582-591წწ.

ბართლომე 591-599წწ.

კირიონ I 599-614წწ.

იოანე II 614-619წწ.

ბაბილა 619-629წწ.

თაბორი 629-634წწ.

სამოელ V 634-640წწ.

ევნონი 640-649წწ.

თავფეჩაღ II 649-664წწ.

ევლალე II 664-668წწ.

იოველ II 668-670წწ.

სამოელ VI 670-677წწ.

გიორგი I 677-678წწ.

კირიონ II 678-683წწ.

40

იზიდ-ბოზიდი 683-685წწ.

თეოდორე I 685-689წწ.

პეტრე II 689-721წწ.

თალალე 721-731წწ.

მამაი 731-744წწ.

იოანე III 744-761წწ.

გრიგოლ II 761-767 (არა ანტიოქიდან კურთხეული).

სარმეანე 767-774წწ.

მიქელ II 774-780წწ.

სამოელ VII 780-791წწ.

კირილე I 791-802წწ.

გრიგოლ III 802-814წწ.

სამოელ VIII 814-826წწ.

გიორგი II 826-838წწ.

გაბრიელ II 838-855წწ.

ილარიონი 855-860წწ.

არსენ I დიდი საფარელი 860-887წწ.

ევსუქი 887-908წწ.

კლიმენტი 908-914წწ.

ბასილ II 914-929წწ.

მიქელ III 929-944წწ.

დავით I 944-955წწ.

საქართველოს კათალიკოსები;

არსენ II 955-980წწ.

იოანე IV ოქროპირი 980-1001წწ.

სვიმონ III 1001-1012წწ.

საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქები;

მელქისედეკ I 1012-1033წწ.

იოანე V 1033-1046წწ.

ექვთიმე I 1049-1055წწ.

ევსტათი 1055-1060წწ.

გიორგი III ტაოელი 1060-1065წწ.

გაბრიელ III საფარელი 1065-1082წწ.

დემეტრე 1082-1090წწ.

ბასილ III კარიჭისძე 1090-1103წწ.

იოანე VI საფარელი 1103-1142წწ.

სვიმონ IV გულაბერისძე 1142-1146წწ.

41

საბა II 1146-1151წწ.

ნიკოლოზ I გულაბერისძე 1151-1178წწ.

მიქელ IV მირიანისძე 1178-1187წწ.

თეოდორე II მირიანისძე 1187-1206წწ.

ბასილ IV 1206-1208წწ.

იოანე VII 1208-1210წწ.

ეტიფანე 1210-1220წწ.

ექვთიმე II 1220-1222წწ.

არსენ III 1222-1225წწ.

გიორგი IV 1225-1231წწ.

ნიკოლოზ II 1231-1241წწ.

არსენ IV ბულმაისიმისძე 1241-1249წწ.

ნიკოლოზ III 1249-1282წწ.

აბრაამ I 1282-1309წწ.

ექვთიმე III 1309-1325წწ.

მიქელ V 1325-1330წწ.

ბასილ V 1330-1350წწ.

დოროთეოზ I 1350-1356წწ.

შიო I 1356-1364წწ.

ნიკოლოზ IV 1364-1379წწ.

გიორგი V 1379-1399წწ.

ელიოზ გობირახისძე 1399-1411წწ.

მიქელ VI 1411-1426წწ.

დავით II ბაგრატიონი 1426-1429წწ.

თეოდორე III 1429-1435წწ.

დავით III გობელაძე 1435-1439წწ.

შიო II 1439-1443წწ.

დავით IV ჭავჭავაძე 1443-1459წწ.

მარკოზი 1460-1466წწ.

დავით V 1466-1479წწ.

აღმოსავლეთ საქართველოს პატრიარქები;

ნიკოლოზ V 1479-1488წწ.

ევაგრე 1488-1492; 1502-1503წწ.

აბრაამ II 1492-1497წწ.

ეფრემ I 1497-1502წწ.

დოროთეოზ II 1503-1505; 1511-1516წწ.

იოანე VIII 1505-1509წწ.

დიონისე 1509-1511წწ.

ბასილ VI 1516-1528; 1529-1532წწ.

42

მელქისედეკ II ბაგრატიონი 1528-1529; 1541-1545; 1548-1552წწ.

მალაქია 1532-1534წწ.

გერმანე 1535-1541წწ.

ნიკოლოზ VI 1542-1547წწ.

სვიმონ V 1545-1548წწ.

ზებედე I 1552-1557წწ.

დომენტი I 1557-1562წწ.

ნიკოლოზ VII ბარათაშვილი 1562-1584წწ.

ნიკოლოზ VIII ბაგრატიონი 1584-1591წწ.

დოროთეოზ III 1592-1599წწ.

დომენტი II 1599-1603წწ.

ზებედე II 1603-1611წწ.

იოანე IX ავალიშვილი 1611-1613წწ.

ქრისტეფორე I 1616-1622წწ.

ზაქარია ჯორჯაძე 1622-1632წწ.

ევდემოზ I დიასამიძე 1632-1642წწ.

ქრისტეფორე II ამილახვარი 1642-1660წწ.

დომენტი III მუხრანბატონი 1660-1676წწ.

ნიკოლოზ IX ამილახვარი 1678-1688; 1692-1696წწ.

იოანე X დიასამიძე 1688-1692; 1696-1700წწ.

ევდემოზ II დიასამიძე 1700-1705წწ.

დომენტი IV ბაგრატიონი 1705-1724; 1739-1741წწ.

ბესარიო ბარათაშვილ-ორბელიანი 1724-1737წწ.

კირილე II 1737-1739წწ.

ნიკოლოზ X ხერხეულიძე 1741-1744წწ.

ანტონ I ბაგრატიონი 1744-1755; 1764-1788წწ.

იოსებ ჯანდიერი 1755-1764წწ.

ანტონ II ბაგრატიონი 1788-1811წწ.

1811 წელს საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფაკია უქმდება და იგი რუსეთის

საეკლესიო სინოდს დაემორჩილა.

დასავლეთ საქართველოს (აფხაზეთის) პატრიარქები;

სვიმონ I, XI-XII საუკუნეების მიჯნა.

ნიკოლოზ I ბედიელი XIII ს-ის 90-იანი წლები.

არსენი 1390-1392წწ.

დანიელი 1396-1401წწ.

იოაკიმე ცაიშელ-ბედიელი 1471-1474წწ.

სტეფანე ცაიშელ-ბედიელი 1490-1516წწ.

მალაქია I აბაშიძე 1519-1532წწ.

ევდემონ I ჩხეტიძე 1543-1578წწ.

43

ეფვთიმე I საყვარელიძე 1578-1605წწ.

გრიგოლ I 1605-1616წწ.

მალაქია II გურიელი 1616-1639წწ.

მაქსიმე I მაჭუტაძე 1639-1657წწ.

ბესარიონ I 1647-1656წწ.

ნიკიფორე 1657წ.

ზაქარია ქვარიანი 1657-1659წწ.

სვიმონ II ჩხეტიძე 1659-1666წწ.

ევდემონ II საყვარელიძე 1666-1669წწ.

ეფვთიმე II საყვარელიძე 1669-1673წწ.

სვიმონ III 1673-1682წწ.

დავით ნემსაძე 1682-1707წწ.

გიორგი 1701-1703წწ.

ნიკოლოზ II 1703-1710წწ.

გრიგოლ II ლორთქიფანიძე 1706-1742წწ.

გერმანე წულუკიძე 1742-1755წწ.

ბესარიონ ჩხეტიძე 1755-1769წწ.

იოსებ ბაგრატიონი 1769-1776წწ.

მაქსიმე II აბაშიძე 1776-1795წწ.

დოსითეოზ წერეთელი 1795-1814წწ, ქუთაისის მიტროპოლიტი და

საკათალიკოსოს გამგებელი.

საქართველოს ეგზარქოსები;

ვარლამ ერისთავი 1811 8 ივლისი - 1817 14 მაისი.

თეოფილაქტე რუსანოვი 1817 14 მაისი - 1821 19 ივნისი.

იონა ვასილევსკი 1821 1 სექტემბერი - 1832 5 მარტი.

მოსე ბოგდანოვ-პლატონოვი 1832 12 მარტი - 1834 13 ივლისი.

ევგენი ბაჟანოვი 1834 1 სექტემბერი - 1844 12 ნოემბერი.

ისიდორე ნიკოლსკი 1844 12 ნოემბერი - 1858 1 მარტი.

ევსევი ილინსკი 1858 1 მარტი - 1877 8 დეკემბერი.

იოაკიმე რუდნევი 1877 8 დეკემბერი - 1882 27 ივნისი.

პავლე ლებედევი 1882 16 ივლისი - 1887 29 სექტემბერი.

პალადი რაევი 1887 29 სექტემბერი - 1892 18 ოქტომბერი.

ვლადიმერ ბოგოიავლენსკი 1892 18 ოქტომბერი - 1898 21 თებერვალი.

ფაბიანე გოროდეცკი 1898 21 თებერვალი - 1901 10 ნოემბერი

ალექსი I ოპოცკი 1901 10 ნოემბერი -1905 1 ივლისი.

ნიკოლოზ ნალიმოვი 1905 9 ივლისი -1906 9 ივნისი.

ნიკონ სოფიისკი 1906 9 ივნისი -1908 28 მაისი.

ინოკენტი ბელიაევი 1909 7 დეკემბერი -1913 9 სექტემბერი.

ალექსი II მოლჩანოვი 1913 2 ნოემბერი -1914 20 მაისი.

44

პიტირიმე ოკნოვი 1914 26 ივნისი -1915 23 ნოემბერი.

პლატონ როჯდენსტვენსკი 1915 5 დეკემბერი -1917 13 აგვისტო.

საქართველოს რესპუბლიკის კათალიკოს-პატრიარქები;

კირიონ III საძაგლიშვილი 1 ოქტომბერი 1917 - 27 ივნისი 1918წწ.

ლეონიდე ოქროპირიძე 28 ნოემბერი1918- 11 ივნისი 1921წწ.

ამბროსი ხელაია 14 ოქტომბერი 1921- 29 მარტი 1927წწ.

ქრისტეფორე III ციციშვილი 21 ივნისი 1927- 10 იანვარი 1932წწ .

კალისტრატე ცინცაძე 21 ივნისი 1932- 3 თებერვალი 1952წწ.

მელქისედეკ III ფხალაძე 5 აპრილი 1952 წელი- 10 იანვარი 1960წწ.

ეფრემ II სიდამონიძე 21 თებერვალი 1960- 7 აპრილი 1972წწ.

დავით VI დევდარიანი 1 ივლისი 1972- 9 ნოემბერი 1977წწ .

ილია II შიოლაშვილი-ღუდუშაური 25 დეკემბერი 1977წ -

< >