ნიქოზის სამონასტრო კომპლექსში შემავალი ღვთაების ტაძრის უდიდესი სიწმინდე რაჟდენ პირველმოწამის საფლავია. წარმოშობით სპარსელი წმ. რაჟდენი მეფე ვახტანგ გორგასლის (V საუკუნის მეორე ნახ.) ცოლის აღმზრდელი იყო, რომელიც ქრისტიანობის მიღებისთვის თავად სპარსელებმა აწამეს. ისტორიკოს ჯუანშერის (XI ს.) ცნობით, წმინდანის ნეშტი ნიქოზში დაუკრძალავთ.
ნაგებობის არქიტექტურული სახე, განსხვავდება საქართველოში შემორჩენილი სხვა სამრეკლოებისგან და XVI-XVII საუკუნეებით თარიღდება. პრაქტიკულად, მას არ მოეძებნება ანალოგი ქართულ ხუროთმოძღვრებაში და თამამად შეიძლება ითქვას, რომ ზემო ნიქოზის სამრეკლო თავის მხრივ, შუა საუკუნეების საკულტო არქიტექტურის უნიკალურ ნიმუშს წარმოადგენს.
ნიქოზი დაარსა ვახტანგ გორგასალმა (V საუკუნე) წარმართული სალოცავის ადგილზე, სადაც დაკრძალული იყო სპარსელებისაგან წამებული რაჟდენი. აქვე, მემატიანე ჯუანშერის ცნობით, მანვე ააგო ეკლესია, რომელიც დღემდე არ შემონახულა. ეკლესია რამდენჯერმე ისეა გადაკეთებული, რომ სამშენებლო ფენების დადგენა გაძნელებულია.
ეკლესიაზე სარემონტო სამუშაო 1888-1896 წლებშიც ჩატარდა. ეს საქმე სხვებთან ერთად გიორგი საძაგლიშვილმა (მომავალში კათალიკოს-პატრიარქი კირიონი) ითავა. ამ დროს დაუშლიათ ეკლესიის დასავლეთ კარის წინ არსებული პორტიკი და განუახლებიათ ეკლესიის სარკმელთა საპირეები.
პირველი ნიქოზელი ეპისკოპოსი ზაქარია უნდა ყოფილიყო, რომლის მოსახსენებელი ასომთავრული წარწერა ეკლესიის აღმოსავლეთ კედელში, სარკმლის თავზეა მოთავსებული.