მიტროპოლიტი შიო (ავალიშვილი)

მიტროპოლიტი შიო, ერისკაცობაში ვარლამ აპოლონის ძე ავალიშვილი, დაიბადა 1909 წლის 17 სექტემბერს შორაპნის მაზრის სოფელ ხორითში. 1917-1923 წლებში სწავლობდა ხარაგაულის რაიონის სოფელ ლაშის სკოლაში, 1924-1925 წლებში - ზესტაფონის საშუალო სკოლაში, 1925-1928 წლებში - თბილისის მე-9 საშუალო სკოლაში. 1929 წელს იგი პოლიტიკური ბრალდებით დააპატიმრეს და გადაასახლეს საქართველოდან. სამშობლოში დაბრუნდა 1932 წელს და 1936 წლამდე მუშაობდა ხარაგაულის რაიონის სოფელ ხუნევის კოოპერატივის ბუღალტრად, 1936-1948 წლებში მუშაობდა თბილისში საქკოოპრნკავშირის მთავარ ბუღალტრად, 1960-1968 წლებში მუშაობდა ყაზახეთში, ყარაგანდის ოლქში საყოფაცხოვრებო მომსახურეობის კომბინატის დირექტორად. 1968-1975 წლებში - კუსტანაის ოლქში უალკოჰოლო სასმელის საამქროს უფროსად.

1975-1977 წლებში იყო მორჩილი ცხუმ-აფხაზეთის ეპარქიაში. 1978 წლის 23 აპრილს აღიკვეცა ბერად, 27 აპრილს ხელდასხმულ იქნა დიაკვნად, 22 ივლისს - მღვდელმონაზონად, 28 ივლისს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ლოცვა-კურთხევით ხელდასხმულ იქნა მაწყვერელ-ნიკორწმინდელ ეპისკოპოსად. არქიმანდრიტმა შიომ ეპისკოპოსად კურთხევისას ამ სიტყვებით მიმართა უწმიდესსა და უნეტარეს ილია II-ს: "უწმიდესო და უნეტარესო! მამავ და მოძღვართ მოძღვარო ჩვენო! მაღალი ღმერთის განგებით, მისი მადლით და ულევი მოწყალებით მე ვდგევარ ქართველი ერის საყვარელ საპატრიარქო ტაძარ სიონში, სასულიერო ხარისხში ამაღლების წინ. როგორც არ უნდა მაღელვებდეს ეს სასწაულებრივად გასაოცარი მოწყალება დიდი ღმრთისა, რომელიც მან მარგუნა ჩემი სიცოცხლის მიწურულში, როგორც ჭეშმარიტი ქრისტიანი, პირდაპირი გაგებით ვხედავ ყოველივეს, სამოცდაცხრა წლის ადამიანი როგორ აღმოვჩნდი ამ წმიდათწმინდა თაღებს ქვეშ, უხილავად აქ მყოფი მაცხოვრის, თქვენი უწმიდესობის და საქართველოს ეკლესიის შვილთა წინაშე. ჩემთვის ამ მნიშვნელოვან დღეს ვბედავ ღვთისა და თქვენ წინაშე მოვიგონო ჩემი შორეული წარსული, როდესაც ათი-თერთმეტი წლის ბიჭუნა ვიდექი ხოლმე ჩვენი სოფლის პატარა ეკლესიის საკურთხეველში და ვეხმარებოდი იმ ეკლესიის აწ განსვენებულ მღვდელს ნეტარხსენებულ სვიმონს. ნათლად მახსოვს, როგორი გულუბრყვილობით მიყვარდა მაშინ მე მაცხოვარი, რომლის შესახებაც ძალიან ცოტა ვიცოდი და ისიც ბუნდოვნად, მაგრამ მაინც მიყვარდა. ძალიან მოკლე იყო ეს პერიოდი. წამოვიზარდე, მრავალმა უძილო ღამემ და ძიებამ მიმიყვანა იმ დასკვნამდე, რომ საოცრებითა და სილამაზითა გარემოსილი სამყარო და რაც მთავარია, სიცოცხლე და რაც კიდევ უმთავრესია, გვირგვინი ამ სიცოცხლისა, ადამაიანი, შემთხვევით არ გაჩენილა და ყოველივე ამას ჰყავს ჭეშმარიტი ღმერთი - "შემოქმედი ცათა და ქვეყანისა, ხილულთა ყოველთა და არახილულთა.~ თავად ცხოვრება, სამყარო იყო ის დიდი წიგნი, რომელშიაც ვკითხულობდი ჩემი ძიების პასუხს. ამ ძიებამ შემაყვარა ეკლესია და მორწმუნე ხალხი, შრომის მადლი და კეთილი საქმე... მაგრამ ყოველივე ამით მაინც არ იყო გზა გაკვალული: ალბათ, იყო ეჭვები. სადღაც რაღაც აკლდა მაძიებელ სულს, უკმარისობას თითქოს გრძნობდა გული, მაინც მიიწევდა სადღაც დაუოკებელი მისწრაფება ჩემი ადამიანური ბუნებისა... ვიცი, რომ განუზომლად დიდია ჩემს ცოდვილ თავზე ეს პატივი. წმიდა მოციქული პავლე ტიტეს მიმართ ეპისტოლეში ბრძანებს: "რამეთუ ჯერ არს ეპისკოპოსისათვის უბიწო ყოფაი, ვითარცა ღმერთისა მონისაო, ნუ თავხედ, ნუ გულმწყრალ, ნუ მოღვინე, ნუ მოღალე, ნუ საძაგელისა შემძენელ"... იმავე მოციქულმა ბრძანა, თუ რა თვისებები უნდა ჰქონდეს ეპისკოპოსის ხარისხში ამაღლებულ ადამიანს. მე ვღაღადებ მაღალი ღმერთის წინაშე, რომელსაც თქვენთან ერთად ესმის ჩემი ხმა, რომ ვიქნები "კაცთმოყუარე, წმიდა, მართალი, ღირს, მოთმინე, თავს მდებელ-მსგავსად მოძღვრებისა მის" ღვთისაგან ბოძებული მადლით, მე მოძულე ვარ ყოველგვარი განდიდებისა, მაგრამ ეპისკოპოსის პატივი დიახაც მახარებს, არა როგორც განდიდება, არამედ როგორც ღვთისგან ბოძებული გზა, რომლითაც უნდა ვემსახურო მის ძლიერებასა და ჭესმარიტების მარად მოყვარულ ქართველ ერს. დასასრულ, ესოდენ სახსოვარ და საზეიმო დღეს, მთელი ჩემი ადამიანური აღტაცებით აღვავლენ მადლობას მოწყალე ღმერთის წინაშე იმ პატივისათვის, რომელიც მომმადლა მე - მის ცოდვილ მონას. მადლობას აღვავლენ თქვენი უწმიდესობისა და უნეტარესობის წინაშე იმ საკითხისათვის, რომლითაც გზა გამინათეთ და წარმადგინეთ ჩვენს გამჩენ ღმერთთან. მე ვიჩოქებ ჩვენი საყვარელი სიონის წმიდა და მადლმოსილ თაღებს ქვეშ და საზეიმო ვედრებით მოგახსენებთ: თქვენი მამათმთავრობითა და მოძღვრებით მზად ვარ ვემსახურო მაღალ ღმერთსა და ჩვენს საყვარელ ქართველ ერს." (60, 1978. N2).

ეპისკოპოსი შიო იმავდროულად დაინიშნა კათოლიკოს-პატრიარქის ქორეპისკოპოსად. 1978 წლის 14 დეკემბერს აყვანილ იქნა მთავარეპისკოპოსის ხარისხში და გადაყვანილ იქნა ქუთათელ-გაენათელად. მეუფე შიო 1978 წელს ასე ახასიათებდა უწმიდესსა და უნეტარეს ილია II-ს: "ღვთივკურთხეული თქვენი სამწყსო ნათლად ხედავს, რომ თქვენი სიტყვა საქმისაგან განუყოფელია, რომ თქვენ, სიწმინდის მქადაგებელი, წმიდა ხართ თავად და, რომ ქვეყნად მშვიდობისა და სიყვარულის აზრის მთესველი, მშვიდი ხართ მუდამ კაცთმოყვარე... თქვენი წმინდა მოღვაწეობის კიდეგანი ისეთია, რომ მომავალმა უნდა გამოაჩინოს, მაგრამ რაც განვლილმა ერთმა წელმა დაანახა მორწმუნე ხალხს, იმანაც წარმოშვა ისეთი დიდი სასოება, რომლითაც შემოგყურებთ ჩვენი ერი და მომავალი." (60, 1979, N1).

1980 წლის 25 დეკემბერს პატრიარქის აღსაყდრების სამი წლისთავზე მან აღნიშნა: "ჩვენი ლოცვა, ჩვენი მადლობა და თაყვანისცემა მაღალ ღმერთს იმისათვის, რომ თქვენი სახით მოგვივლინა დიდი მოძღვარი მარადიულობისა და უკვდავების გზის მასწავლებლად... ხალხმა რომ შეგიყვაროს, გული გაგიხსნას, ამისათვის ღვთისაგან რჩეული უნდა იყო და მადლით მოსილი. ღმერთი უნდა უძღოდეს წინ საქმეებს შენსას და მისი ტკბილი სიყვარულის გზას გინათებდეს... ჩვენ გილოცავთ თქვენო უწმიდესობავ, რომ მაღალმა ღმერთმა მოგანიჭათ ეს დიდი ჯილდო და ასე უანგაროდ უყვარხართ გულით კეთილ და პატიოსნებით სავსე მორწმუნე ქართველ ხალხს." (60, 1980, N2).

მეუფე შიომ ვერ გაუძლო სიმაღლესა და წყალობას, რომელიც მან ასე უხვად მიიღო. 1981 წლის 9 სექტემბერს, როდესაც უწმიდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ილია II-ის ბრძანებით მიტროპოლიტი შიო გადაყვანილ იქნა ბათუმ-შემოქმედის ეპარქიის მმართველად, აღშფოთებულმა დაივიწყა ეპისკოპოსად კურთხევის დროს დადებული მორჩილებისა და თავმდაბლობის აღთქმა და საქართველოს საპატრიარქოში ასეთი დეპეშა გაგზავნა: "ვერ ჩავიბარებ ბათუმ-შემოქმედის ეპარქიას, გთხოვთ როგორც ბერი დამტოვოთ მოწამეთას მონასტერში." (37, 824). უარის მიღების შემდეგ 1982 წლიდან დაიწყო პირდაპირი ბრძოლა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის წინააღმდეგ. მეუფე შიომ თავის წერილებში რა ბრალდებები არ წაუყენა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს განდიდების სურვილი, სასულიერო პირების ღვთის ანაბარა მიტოვება, ეკლესია-მონასტრების უყურადღებოდ მიტოვება. წერილში მეუფე შიო ამაყად აცხადებდა: "კათოლიკოს-პატრიარქმა უნდა გაითვალისწინოს წარსულში მის მიერ დაშვებული შეცდომები და დაადგეს მუშაობის სწორსა და ნაყოფიერ გზას." (37, 824).

1984 წლის 16 ივლისის წერილში მიტროპოლიტი შიო უფრო შორს წავიდა: "ეკლესია გახდა პირადი განდიდებისა და პირადი კეთილდღეობისათვის ზრუნვის წყარო. ამის და სხვა მრავალ მიზეზთა გამო დიდი და მცირე მოღვაწენი ეკლესიისა ხალხის თვალში დავკნინდით და გავღატაკდით და ვინაიდან ამის მიზეზი თქვენ ბრძანდებით მხოლოდ და მხოლოდ, და თუ დიდი საქმე და მომავალი მსხვერპლს მოითხოვს, სამართლიანი უნდა იყოს მსხვერპლის შეწირვა და სად ვნახოთ სამართალი ღვთისაგან ნაკურთხი იმაზე მეტი, რომ თქვენმა დიდებამ უნდა დატოვოს ტახტი იგი, რომელიც თქვენ არასოდეს გეკუთვნოდათ. არასოდეს არ გეკუთვნოდათ იმიტომ, რომ საკუთარი თავისა და დიდების გარდა თქვენი ცხოვრების ჰორიზონტზე არსად ეწერა სხვა ფიქრი და სხვა მისწრაფება. არ გეკუთვნოდათ იმიტომ, რომ შენიღბული იდექით მუდამ თქვენი მშობელი ერისა და ჩვენი ისტორიის წინაშე... ხალხს არად აგდებთ, იმ ხალხს, რომელმაც გშვათ, აღგზარდათ და აღგამაღლათ დიდებისა და პატივის მწვერვალამდე. ფაქტიურად თქვენ უარყავით მსოფლიო საეკლესიო კრების დადგენილებანი და სჯულის კანონი... პატრიარქის სახელს შეურაცხყოფს ის, რასაც თქვენ აკეთებთ შვიდი წლის მანძილზე ჩვენს ეკლესიაში." (37, 824). შეუძლებელია განცვიფრებისა და სინანულის გარეშე წაიკითხო ეს სტრიქონები, რამ შეცვალა ასე მიტროპოლიტი შიო? თუ 4 წლის წინ პატრიარქს მიმართავდა, რომ სუდარაგადაფარებული ეკლესია ჩაიბარა და გააბრწყინა, ახლა რა მოხდა? სამწუხაროდ მეუფე შიო ამ წერილებით და საზოგადოებაში მისი გავრცელებით საქართველოს ეკლესიის მტრების წისქვილზე ასხამდა წყალს, თუმცა თვითონ ამას ვერ გრძნობდა.

1986 წლის 24 ივნისს წმიდა სინოდმა მიტროპოლიტ შიოს ჩამოართვა ეპარქია და გაუშვა პენსიაზე, მაგრამ იგი მაინც არ ისვენებდა და საჩივრებს წერდა საქართველოს სსრ რელიგიის საქმეთა რწმუნებულის ანზორ წიკლაურის სახელზე და მოითხოვდა ეპარქიის მმართველად აღდგენას. რწმუნებული თავის მხრივ უწმიდესსა და უნეტარეს ილია II-ს უგზავნიდა მიტროპოლიტ შიოს განცხადებებს. ერთ-ერთ ასეთ განცხადებას აქვს მისი უწმიდესობის ასეთი მინაწერი: "მიტროპოლიტი შიო ანტიეკლესიური საქმიანობისათვის სინოდის გადაწყვეტილებით განთავისუფლდა ეპარქიის წინამძღო¬ლობიდან და დაენიშნა პენსია." (37, 824). 1991 წლის 25 მარტს მიტროპოლიტი შიო გარდაიცვალა, მისმა უწმიდესობამ, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა სიონის საპატრიარქო ტაძარში 30 მარტს წესი აუგო განსვენებულს, იგი დაკრძალეს სიონის საპატრიარქო ტაძრის ეზოში.