დეკანოზი გრიგოლ კავსაძე და მისი ვაჟი სანდრო კავსაძე

მღვდელი გრიგოლ კავსაძე XIX საუკუნის II ნახევარში მოღვაწეობდა ქართლში, სოფელ  ხოვლეში წმ. იოანე ნათლისმცემლის ეკლესიაში. სოფელში თავის სახლში მან ქართლის ყველა სხვა დანარჩენ სოფლებზე ადრე დაარსა სამრევლო სკოლა, სადაც თვითონვე ასწავლიდა წერა-კითხვას, საღმრთო წერილს, ანგარიშს ქართულ ენაზე და რუსულს. სამრევლო სკოლაში უანგარო სამსახურისათვის 1885 წლის აღდგომის დღესასწაულზე   წმ. სინოდმა მადლობის სიგელი უბოძა. 1891 წლის აღდგომას კი მკერდის ჯვრით დაჯილდოვდა. გარდაიცვალა დეკანოზის ხარისხში XX საუკუნის დასაწყისში.

შვილთან სანდრო კავსაძესთან ერთად

მამა გრიგოლს ჰყავდა 7 შვილი, მათ შორის ერთი ვაჟი ლონგინოზი მამის კვალს გაჰყვა და მღვდელმსახური გახდა. ხოლო ერთ-ერთი უმცროსთაგანი სანდრო თურმე წინაპართა მსგავსად კარგი ხმითა და სიმღერის ნიჭით გამოირჩეოდა. იმხანად, ახალგაზრდა სანდროს მოღვაწეობით თვით წმინდა ილია მართალი აღფრთოვანებულა, რის გამოც სანდრო არაერთხელ გამხდარა წმინდა ილია  მართლის სტუმარი საგურამოში ილიაობაზე. გადმოცემით ცნობილია, რომ თურმე მას განსაკუთრებით მოსწონდა სანდროს მიერ შესრულებული „ურმული“ და „ოროველა“. სანდროს ძმისწულის, მღვდელ ლონგინოზის ვაჟის, შემდგომში ცნობილი ლოტბარის მიხეილ კავსაძის გადმოცემით მსმენელები აღტაცებული იყვნენ სოსო ჯუღაშვილის, გიორგი გოგიტაშვილის და სანდრო კავსაძის ტრიოთიო. სანდროს რჩევით დაუწყია მუსიკის შესწავლა შემდგომში გამოჩენილ და დიდ მომღერალს პეტრე ამირანაშვილს. ასევე სანდროს გუნდის მშვენებას წარმოადგენდა ცნობილი მომღერალი ვანო სარაჯიშვილი, რომელიც სანდრო და მიშა კავსაძეებთან ერთად ხიბლავდა მსმენელებს.