წილკნის ეპარქია 1917-1984 წლებში

წილკნის ეპარქია 1924-1938 წლები

II ნაწილი 

1924 წლის აპრილში კათალიკოს-პატრიარქი ამბროსი (ხელაია) საკათოლიკოსო საბჭოს წინადადებას აძლევს, იმსჯელოს შემდეგ საგანზე: „საქმისათვის საჭიროდ და სასარგებლოდ მიმაჩნია წილკნის სამწყსოს გამოყოფა მცხეთა-თბილისის ეპარქიიდან. დასახელებული სამწყსო, როგორც სამისიონერო მაზრა, თავისი მდებარეობით წარმოადგენს მივარდნილ კუთხეს. ეს გარემოება კი მოითხოვს განსაკუთრებულ მზრუნველობას მის სარწმუნოებრივზნეობრივი ხელმძღვანელობისათვის. მისი ცალკე ეპარქიად გამოყოფა საშუალებას მისცემს . მის მწყემსმთავარს, უფრო ენერგიულად იმოქმედოს და მხურვალე, ცხოველი კავშირი იქონიოს მასთან”. ამასთან დაკავშირებით, ამავე წლის 18 აპრილს საკათოლიკოსო საბჭომ განაჩინა: „ჩვენ, ქვემორე ამისა ხელის მომწერნი საქართველოს ეკლესიის მღვდელმთავარნი, შევიკრიბეთ ერთად და ვიქონიეთ მსჯელობა სამღვდელმთავრო კანდიდატების შესახებ და ვსცანით მღვდელმთავრის ხარისხის მიღების ღირსად სვეტიცხოვლის საკათედრო ტაძრის არქიმანდრიტი პავლე, რომელიც იყო ათონზე და სხვა მონას-

11-1  საპატრიარქოს უწყებანი N11 20-26მარტი 2014წ გვ.18

წილკნის ეპარქია 1917-1984 წლებში

ტრებშიც და არის გამორჩეულისასულიერო პირი“. დადგენილებას ხელს აწერდნენ კათოლიკოს-პატრიარქის მოადგილე, ურბნელი ეპისკოპოსი ქრისტეფორე (ციცქიშვილი), ალავერდელი ეპისკოპოსი დავითი (კაჭახიძე) და ქუთათელ-გაენათელი მიტროპოლიტი ნაზარი (ლეჟავა). წერილობით თანხმობა განაცხადეს ბათუმ-შემოქმედელმა ეპისკოპოსმა ნესტორმა (ყუბანეიშვილი) და ჭყონდიდელმა ეპისკოპოსმა სვიმეონმა (ჭელიძე). ეპისკოპოსი პავლე წილკნის ეპარქიის მმართველად განამწესეს. ეპარქიის სამწყსო მოიცავდა შემდეგ ტერიტორიას: „ორივე არაგვის, ქსან-ლეხურის ხეობა, გარე ქართლი და საგურამო (ტერიტორია ძველი ეპარქიებისა წილკნისა, ნაწილი სამთავისისა და სამთავროსი), რასაც შეიცავს ეხლანდელი დუშეთის მაზრა და ნაწილი სამხრეთ ოსეთის ავტონომიური ოლქისა. კათედრა მღვდელმთავრისა წილკანში, რეზიდენცია დროებით სვეტიცხოველთან. პატივი მლვდელმთავრისა „წილკნელი ეპისკოპოსი“. 1924 წლის ივნისში საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქ ამბროსის (ხელაია) ლოცვაკურთხევით არქიმანდრიტ პავლეს ეპისკოპოსად დაასხეს ხელი. ამ დროისათვის ეპარქიაში იყო სამი სამთავარხუცესო, სადაც მოქმედებდა 44 ეკლესია, მსახურობდა 45 მღვდელმსახური, მოქმედებდა 5 მამათა და 1 დედათა მონასტერი, მოღვაწეობდა 30-მდე ბერმონაზონი.

წილკნის ეპარქიის | ოლქი:

1. მცხეთის სვეტიცხოვლის თორმეტი მოციქულის სახელობის საპატრიარქო ტაძარი -– მთავარხუცესი, მღვდელი აბრაამ ტარიელაშვილი, მღვდელ-მონაზონი ექვთიმე (კერესელიძე), ბერ-დიაკვანი თორნიკე (აჭაიძე)

2. ახალგორის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი მღვდელი ერასტი ფხალაძე

3. ახალდაბის ლვთისმშობლის შობის სახელობის ტაძარი –– მღვდელი იოსებ პავლიაშვილი

4. ოძისის ლვთისმშობლის მიძინების სახელობის ტაძარი –– მღვდელი ლევან ტლაშაძე

5. მუხრანის წმ. ქეთევან დედოფლის სახელობის ტაძარი –- დეკანოზი გიორგი მარინდაშვილი

6. ლარგვისის წმ. თეოდორე ტირონის სახელობის ტაძარი -–- მღვდელი გიორგი უზნაძე

7. ნატახტარის წმ. იოანე ღვთისმეტყველის სახელობის ტაძარი -– მღვდელი მიხეილ იმნაძე

8. კორინთას წმ. მარინეს სახელობის ტაძარი -– მღვდელი გიორგი ინანიშვილი

9. წილკნის ღვთისმშობლის შობის სახელობის ტაძარი -– მღვდელი ლევან ზაქარიაშვილი

10. ძალისას (ყურისუბნი) წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი –- მღვდელი ნიკოლოზ კობერიძე

11. დაბაკნეთის მთავარანგელოზთა სახელობის ტაძარი – მღვდელი ლავრენტი ჭანკოტაძე

12. ყანჩავეთის ლვთისმშობლის  შობის სახელობის ტაძარი -– მღვდელი სამსონ ჭეიშვილი

13. ერთაწმინდის წმ. ევსტათი პლაკიდას სახელობის ტაძარი – მღვდელი დავით ჩიკვაიძე

II ოლქი:

1. ბაზალეთის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი -- მთავარხუცესი, დეკანოზი ალექსანდრე ტატუნაშვილი

2. საკრამულის წმ. ილია წინასწარმეტყველის სახელობის ტაძარი მღვდელი მიხეილ ჩოხელი

3. დუშეთის წმ. ნიკოლოზის სახელობის ტაძარი –– მღვდელი სვიმონ ტყემალაძე

4. გრემისხევის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი - მღვდელი იოსებ ფხალაძე

5. ყვავილას წმ. მარინეს სახელობის ტაძარი -– მღვდელი გიორგი ჭელიძე 6. მჭადიჯვრის მთავარანგელოზთა სახელობის ტაძარი -–- მღვდელი ზაქარია ლაშაური

7. ჭილურტის წმ. მარინეს სახელობის ტაძარი მღვდელი ისაია მახათაძე

8. ცხვარიჭამიის ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის ტაძარი -– მღვდელი მიხეილ ინანიშვილი

9. ქაისხევის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი -- მღვდელი ანტონ ციმაკურიძე

10. ანანურის ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის ტაძარი –– დეკანოზი გიორგი გელაძე

11. ჭოპორტის ღვთისმშობლის შობის სახელობის ტაძარი –– მღვდელი ვლადიმერ იოსებიძე-იონინი

12. ბულაჩაურის ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის ტაძარი -– მღვდელი იოანე სისაური

13. მილახვრიანთკარის წმ. გრიგოლ ღვთისმეტყველის სახელობის ტაძარი -– მღვდელი დანიელ ცქიტიშვილი

14. ქსოვრისის ლვთისმშობლის შობის სახელობის  ტაძარი –– მღვდელი ალექსანდრე მექანარაშვილი

15. საგურამოს წმ. თადეოზ მოციქულის სახელობის ტაძარი -- მღვდელ-მონაზონი მიხეილი (მანდარაია)

16. ბალიჭის ყოვლადწმინდა სამების სახელობის ტაძარი –– მღვდელი პლატონ წვიმაძე

17. რატევანის წმ. ნიკოლოზის სახელობის ტაძარი  მღვდელი დიმიტრი პეტრიაშვილი

18. არანისის ღვთისმშობლის ხარების სახელობის ტაძარი –– მღვდელი სოფრონ სამადაშვილი

19. ხორხის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი -– მღვდელი ნიკოლოზ ჟიჟიაშვილი

11-2 საპატრიარქოს უწყებანი N11 20-26მარტი 2014წ გვ.19

წილკნის ეპარქია 1917-1984 წლებში (გაგრძელება)

III ოლქი:

1. მლეთის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი -- მთავარხუცესი, მღვდელი ბესარიონ მალანია

2. სიონის ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის ტაძარი -- მღვდელი გიორგი მალანია

3. ფასანაურის მოციქულთა თავთა პეტრესა და პავლეს სახელობისა და ჩირიკის ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის ტაძრები –– მღვდელი შიო კაიშაური

4. ხანდოს წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი -– მღვდელი გრი- 

5. ლუთხუბის ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის ტაძარი -–

მღვდელი გრიგოლ ჩოხელი 6. ნაღორევის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი –- მღვდელი იოსებ ობგაიძე 

7. ჭართლის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი –- მღვდელი გიორგი გამიაშვილი

8. ლაქათხევის წმინდა თომა მოციქულის სახელობის ტაძარი -–– მღვდელი იოანე გვიანიშვილი

9. კობის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი -– მღვდელი მიხეილ ითონიშვილი

10. ჩოხის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი -- მღვდელი იოანე ბექაური

11. კაიშაურის წმ. გიორგის სახელობის ტაძარი -–მღვდელი იოანე ოდიშვილი ეპარქიაში მოქმედებდა ხუთი მამათა და ერთი დედათა მონასტერი, სადაც უკიდურესად რთულ და მძიმე პირობებში მოღვაწეობდნენ და ლოცულობდნენ ბერმონაზვნები.

1. შიომღვიმის მამათა მონასტერი -– წინამძღვარი, იღუმენი ეფრემი (სიდამონიძე, შემდგომში -- კათოლიკოს-პატრიარქი), მღვდელ-მონაზონი ისე (სუხიშვილი, შემდგომში -- არქიმანდრიტი), მღვდელ-მონაზონი კვიპრიანე (სუმბაძე, შემდგომში -- სქემმღვდელ-მონაზონი მოსე), მღვდელ-მონაზონი სტეფანე (გიგოლაშვილი, შემდგომში -–- იღუმენი), მორჩილი იოანე აფციაური (შემდგომში -- არქიმანდრიტი პართენი), მორჩილი დათიკო ჩიტიშვილი (შემდგომში -–  მღვდელ-მონაზონი დავითი).

2. ზედაზნის მამათა მონასტერი -- წინამძღვარი,

არქიმანდრიტი იოანე (ქარსელაძე), მღვდელ-მონაზონი მიქაელი (მანდარაია, შემდგომში -- არქიმანდრიგი , მონაზონი საბა (ფულარიანი). ცხეთის წმ. ჯვრის სახელობის მამათა მონასტერი -––- მღვდელ-მონაზონი ილარიონი (ოზიაშვილი)

4. არმაზის მამათა მონასტერი -- მღვდელ-მონაზონი სამსონი

5. ძეგვის ყოვლადწმინდა სამების სახელობის მამათა მონასტერი -– მღვდელ-მონაზონი რაფაელი (კურდოვი) 6. სამთავროს წმ. ნინოს სახელობის დედათა მონასტერი -- წინამძღვარი, იღუმენია ნინო(ციციშვილი), მწირველი მღვდელი და მონასტრის სულიერი მოძღვარი, ქვათახევის მონასტრის საძმოს ყოფილი წევრი, მღვდელ-მონაზონი სერგი (ჯაჭვაძე). ' 1924 წლის ზაფხულში ქვეყანაში ანტირელიგიური კამპანია ' სულ უფრო და უფრო გაძლიერდა. 1924 წლის აგვისტოს აჯანყებაში, რომელიც მთავრობამ სისხლში ჩაახშო, სასულიერო პირებიც აქტიურ მონაწილეობას იღებდნენ. ხელისუფლებამ ისარგებლა შექმნილი ვითარებით და მასობრივი დახვრეტების ნაკადში სასულიერო პირებიც მრავლად მოაყოლა. მათ შორის იყვლ ნენ წილკნის ეპარქიის სამღვდელოება: ყვავილას ეკლესიიის მღვდელი გიორგი ჭელიძე, ქსოვრისის ეკლესიის მღვდელი ალექსანდრე მექანარიშვილი, ძალისას მღვდელი ნიკოლოზ კობერიძე,  რომელმაც თავის ოჯახში უმასპინძალა ქაქუცა ჩოლოყაშვილს და მის რაზმელებს, მილახვრიანთკარის ეკლესიის მღვდელი დანიელ ცქიტიშვილი, აწამეს და სიკვდილის პირამდე მიიყვანეს ბულაჩაურის ეკლესიის მღვდელი იოანე სისაური, რომელიც რამდენიმე დღეში გულის შეტევით გარდაიცვალა.1925 წლის 24 მარტს გარდაიცვალა არქიმანდრიტი იოანე (ქარსელაძე), ხოლო ამავე წლის 9 მაისს შიომღვიმის მონასტრიდან სოფელ დოესში თავისი თხოვნით გადავიდა არქიმანდრიტი ეფრემი (სიდამონიძე). ამასთან დაკავშირებით, ამავე წლის 14 ოქტომბერს, სვეტიცხოვლობის დღესასწაულზე, ზედაზნის მონასტრის მღვდელმონაზონ მიხეილს (მანდარაია) და შიომღვიმის მონასტრის მღვდელ-მონაზონ ისეს (სუხიშვილი) მიენიჭათ იღუმენის წოდება და აღნიშნული მონასტრების წინამძღვრებად დაინიშნენ. ამავე დღეს ეკლესიაში ერთგული სამსახურისათვის სამკერდე ოქროს ჯვრით დაჯილდოვდნენ: მლვდელ-მონაზონი სერგი (ჯაჭვაძე), მღვდელი ბესარიონ მალანია და მღვდელი ლევან ტლაშაძე. 1924 წლის აგვისტოს აჯანყებისა და სისხლიანი  რეპრესიების შემდეგ ცოტათი შერბილდა ხელისუფლების დამოკიდებულება ეკლესიისადმი. 1924-1925 წლებში ხელახლა იკურთხა რამდენიმე დაკეტილი ტაძარი და სამღვდელოების ზოგიერთი წარმომადგენელი კვლავეკლესიას დაუბრუნდა. მსგავსი ფაქტები დაფიქსირდა წილკნის ეპარქიაშიც. 1925 წლის 24 დეკემბერს ეპარქიის სოფელ საშაბურო-საკრამულოს სამრევლოს ყოფილი მღვდელი მიხეილ ჩოხელი თხოვნით მიმართავს ეპისკოპოს პავლეს: „რევოლუციის, როგორც სტიქიური მოვლენის მძვინვარების ჟამს, ყველაზე უწინმის ცენტრში მოქცეულის, უნუგეშოდ მიტოვებუ-

11-3 საპატრიარქოს უწყებანი N11 20-26მარტი 2014წ გვ.20

წილკნის ეპარქია 1917-1984 წლებში (დასასრული)

ლის, როგორც მოსხლეტილი ცხვრის, ჩემი განცხადებანი არ მისულან დანიშნულებისაებრ: მისი უწმინდესობა კათოლიკოსი ამბროსი მაშინ პატიმარი ბრძანებულა, მრავალგზის სხვადასხვა სახით ტანჯულ-წამებულის, უკიდურესად დამცი- რებულის წინ დადგა ამნაირი დილემა: ყოფნა (უანაფოროდ) ან არყოფნა. კარგა ხნის შინაგანი ბრძოლის, 1923 წლის 26 აპრილამდე, ჩემდა სამწუხაროდ, ჩემში გაიმარჯვა ხორცმა სულზე. როგორც ხორციელის (ისე წ. სულის) ერთადერთმა შემნახველმა -– მე ვარჩიე პირველი. თუმცა, ამნაირ არანორმალურ მოვლენას ბევრჯელ ჰქონია ადგილი უფრო დიდსულოვან პიროვნებებში, საეკლესიო და თუ სამოქალაქო ისტორიაში და თვით საღმრთო წერილშიც კი, მაგრამ მე იგინი ჩემ გასამართლებელ არგუმენტებად არ მომიყვანია,  ვცნობ რა თავს ფრიად დამნაშავედ წმინდა ეკლესიის წინაშე, როგორც უძღები შვილი მის მამის წინაშე. მე გავკადნიერდი მომემართა თქვენთვის, როგორც უდიდეს ცოდვილს, მოსხლეტილ ცხოვარს თქვენი წმინდა სამწყსოსაგან, ცრემლით პეტრე მოციქულისა, სინანულით მეზვერისა და ცეცხლისებური სარწმუნოებით პავლე მოციქულისა, გამოვედი რა იმ მოსაზრებიდან, რომ ამქვეყნად კაცი სრული არაა, რომ მისი სულის კანონები შედგება მისი სხეულის კანონებისა, მექანიკურად ფიზიკური მოვლენებით წარმოშობილებისა, რაიცა ჰქმნის აუცილებლობას ამა თუ იმ მოქმედებისას და, მაშასადამე, არა ისეთი დანაშაული, რომლის ა მიცემით უმეტეს ეკლესიის მიერ, მის სინანულით მაძიებელს, რაიცა მტკიცდება თვით სახარების სიტყვებით, როდესაც ამას ახერხებენ არტისტები, როს იგონებენ ფილოსოფოსის სიტყვებს -–- არ არიანქვეყნად დამნაშავენიო. გავწყვიტე რა საერო ცხოვრებასთან ყოველნაირი კავშირი დღიდან თხოვნის  გამოგზავნისა (10 ოქტომბერი), მე ველი თქვენს რეზოლუციას. რაც შეეხება ერს, სადაც ვთხოულობ მღვდელმსახურების გაგრძელებას, მან, ღრმად ჩახედულმა ჩემს გარემოებაში, ჩემი საქმის კარგად მცოდნემ, დიდი ხანია შემითვისა და როგორც მისმა წარმომადგენლობამ გამომიცხადა დღეს, არაერთხელ აღძრა თურმე შუამდგომელობა ადგილობრივი მთავარხუცესის წინაშე ჩემის თხოვნის დაკმაყოფილების შესახებ. არ ვიცი, თქვენ გაეცანით მას,  თუ არა“. იმჟამად, მიუხედავად მეუფე პავლეს შუამდგომლობისა, მამა მიხეილს უარი ეთქვა სასულიერო ხარისხში აღდგენაზე, თუმცა 1927 წლის 2 მარტს კათოლიკოს-პატრიარქმა ამბროსიმ მას მსახურების ნება დართო და მანგლისის ეპარქიაში, დიდი ენაგეთის სამრევლოში განამწესა. შემდგომში მან მოწამეობრივი სისხლით გამოისყიდა დანაშაული. 1937 წლის მიწურულს საბჭოთა ხელისუფლების წინააღმდეგ აგიტაციის ბრალდებით იგი დაპატიმრეს და სამეულის განჩინებით დახვრიტეს.

12 საპატრიარქოს უწყებანი N12 27მარტი-2აპრილი 2014წ გვ.17

წილკნის ეპარქია 1917-1984 წლებში

1926 წლის 12 ივნისს ეპისკოპოს პავლეს თავჯდომარეობით შეიკრიბა წილკნის ეპარქიის დელეგატთა საბჭო, სადაც შემდეგი საკითხები განიხილეს:

1. დღევანდელი მდგომარეობა ოლქებისა და ეკლესიების -- დელეგატებმა გააკეთეს მოხსენებები თავიანთ ოლქებსა და ეკლესია-სამრევლოების ზნეობრივ ცხოვრებაზე და აღნიშნეს არსებულ სამრევლოთა ზნეობრივი და სულიერი დაქვეითება და გამოთქვეს სურვილი, რომ ამა საკითხს მიექცეს უპირველესი ყურადღება. დაადგინეს: მთავარხუცესთა საშუალებით დაევალოს ოლქის სამღვდელოებას, გამოიჩინონ მეტი სიფხიზლე მრევლის ზნეობრივ ცხოვრებაზე და იქონიონ ყოველ შაბათ-კვირას და საუფლო დღესასწაულებზე წირვა-ლოცვა და მასთან მრევლთან ცოცხალი ქადაგება.

2. სანთლის წარმოების მოწყობა ეპარქიაში –- II ოლქის დელეგატმა, დეკანოზმა სვიმონ ტყემალაძემ განაცხადა: დღევანდელ პირობებში ოლქის ეკლესიათა მდგომარეობა ნივთიერის მხრივ იმყოფება უკიდურესად დაქვეითებული და მისი აღორძინებისათვის აუცილებლად საჭიროა, მოეწყოს სანთლის წარმოება შესაფერად, რითაც ოლქის ეკლესიათ მიეცემათ შესაძლებლობა სხვადასხვა შეწერილ ხარჯთა გაღებისათვის ეპარქიის დაწესებულებათა და ორგანოთა სასარგებლოდ, მღვდელმთავრის საშუალებით და მისი შეხედვით, რაც საჭირო იქნება ეპარქიისათვის. დაადგინეს: სანთელი გამოიტანონ მცხეთა-თბილისის საეპარქიო ქარხნიდან ნისიად და განაწილდეს ეპისკოპოსის შეხედულებით მთავარხუცესთა შორის, მათივე პასუხისმგებლობით, ხოლო მთავარხუცესთ დაევალოთ სანთლის გადანაწილება ოლქის ეკლესიათა შორის, შეძლებისდაგვარად დროის აღნიშვნით.

3, საღვთისმეტყველო კურსების გახსნის აუცილებლობაზე –-– კრება საჭიროდ ხედავს აუცილებლად გაიხსნას აღნიშნული კურსები, რადგან ოლქის სამრევლოები დღეს განიცდიან ეკლესიის მსახურთა ნაკლულევანებას და მომავალში შეიძლება უფრო გართულდეს მორწმუნეთა სურვილების დაკმაყოფილება. დაადგინეს: ეთხოვოს საკათალიკოსო საბჭოს, ახლო მომავალში გაიხსნას საღვთისმეტყველო კურსები სამღვდელო კანდიდატთა მოსამზადებლად, რაშიც წილკნის ეპარქიის სამლვდელოება შეძლებისდაგვარად შეეცდება თავისი წვლილი შეიტანოს ამ ფრიად მნიშვნელოვან საქმეში.

4. სასულიერო პირთა ქვრივ-ობლების მატერიალური დახმარება -–- დაადგინეს: დაევალოს ოლქის მთავარხუცესებს, ეკლესიათა დათვალიერების დროს, წელიწადში ერთხელ, თვითოეულ მოქმედ ეკლესიაში სასულიერო პირთა ქვრივ-ობოლთა სასარგებლოდ აიღონ 10-10 შაური, ხოლო თუ ეკლესიას არ აღმოაჩნდა, კრებული ვალდებული იქნება, თავიანთი ჯიბიდან გაილოს იგი და წარმოადგინოს თანხა მღვდელმთავართან და მისივე შეხედულებით განაწილდეს.

12-1  საპატრიარქოს უწყებანი N12 27მარტი-2აპრილი 2014წ გვ.18

წილკნის ეპარქია 1917-1984 წლებში (გაგრძელება)

5. ეპარქიის მმართველი მღვდელმთავრის და მისი კრებულის შენახვაზე -- დაადგინეს: მღვდელმთავარს მიეცეს თვიურად 20 მანეთი ეპარქიის სამმართველოს სასარგებლოდ შემოსული თანხიდან, კანცელარიისთვის მოიმარაგონ წელიწადში ორი საჟენი შეშა და ერთი ფუთი ნავთი, აგრეთვე თითო ტაძრის კრებულისგან სამ-სამი ფუთი პური ან ხორბალი.

6. საქართველოს ეკლესიის IV კრების დელეგატთა არჩევა -- კრებამ ერთხმად აირჩია თბილისში მცხოვრები ქაიხოსრო ოთარის ძე ზანდუკელი და დეკანოზი სვიმონ ტყემალაძე.

7. 1926 წლის 4 და 22 იანვრის განაჩენი საკათალიკოსო საბჭოს დადგენილებისა კრებამ მოისმინა. დადგენილებაში წერია: გაკეთდეს ყოველწლიური შესაწირავი ეპარქიათა ეკლესიათაგან 5 მან. და გადასახადი კრებულის წევრთაგან წლიურად 5 მან. ვინაიდან ტაძრები განიცდიან დიდ ნივთიერ გაჭირვებას, აგრეთვე მათი კრებულიც და სანამ მოეწყობოდეს და თავის კალაპოტში ჩადგებოდეს საეკლესიო ცხოვრება, ამისთვის კრებამ საჭიროდ სცნო აღნიშნული გადასახადი შემცირდეს ნახევრამდე.

8. ერთ-ერთი დელეგატის მოხსენებისამებრ, მეორე ქორწინებაში მყოფ მედავითნეთა სამღვდელო ხარისხში ხელდასხმაზე - დაადგინეს: ეთხოვოს საკათალიკოსო საბჭოს, ვინაიდან დღევანდელ ხანაში ჩვენი ეკლესია განიცდის სამლვდელო კანდიდატთა ნაკლებობას და არც მათი მოსამზადებელი კურსები არ არსებობს, ეპარქიაში კი მოიპოვებიან მეორე ქორწინებაში მყოფი მედავითნეები, რომელნიც ზნეობრივად და სულიერი ცხოვრებით და ცოდნით აღჭურვილნი არიან მღვდლის ხარისხის მისაღებად, ამის გამო ამ საკითხის შესახებ აღიძრას შუამავლობა IV საეკლესიო კრებაზე. ამ შეკრებას ხელს აწერდნენ: ეპისკოპოსი პავლე (ჯაფარიძე), დეკანოზი სვიმონ ტყემალაძე, დეკანოზი ლევან ტლაშაძე, მედავითნე ილარიონ თურქაძე, მოსე თევდორეს ძე ლოსიაშვილი. ამავე წლის 31 ივლისს შედგა სვეტიცხოვლის ტაძრის რელიგიური საზოგადოების მიერ არჩეულ წევრთა კრება. თავმჯდომარეობდა მეუფე პავლე მან საბჭოს განუცხადა თავისი უკიდურესი მდგომარეობა, რაც გამოწვეულია მისი ერთი წლის მძიმე ავადმყოფობით. ექიმის რჩევით, ის საჭიროებს აუცილებელ დასვენებას მთაში. ამისთვის კი მას არანაირი სახსარი არ გააჩნია. ეთხოვოს საბჭოს, აღმოუჩინოს ნივთიერი დახმარება ეკლესიის თანხიდან და ამით ავიცილებთ უფრო მძიმე დაავადებას. მიეცეს მას 85 მანეთი და ვიმედოვნებთ, რომ ყოვლადსამლვდელო განიკურნება და უფრო ენერგიით შეუდგება ჩვენი რელიგიური საზოგადოების საქმიანობას. ეკლესიაში ერთგული და დამსახურებული მოღვაწეობის გამო, უწმინდესისა და  უნეტარესის ამბროსის ლოცვა-კურთხევით,  აღდგომის დღესასწაულთან დაკავშირებით, 1926 წლის 3 აპრილს დაჯილდოვდნენ: ენქერით - დეკანოზი ალექსანდრე ტატუნაშვილი; სამკერდე ოქროს ჯვრით -–– მღვდელი ერასტი ფხალაძე, მღვდელი თეოფილე ბერეკაშვილი; იღუმენის წოდებით - მლვდელ-მონაზონი ამბროსი (ალადაშვილი), მღვდელ-მონაზონი ექვთიმე (კერესელიძე); კამილავ- კით -– მლვდელი მაქსიმე ხუციშვილი, მღვდელი სეით კიკნაძე. 1927 წლის 15 მაისს დაჯილდოვდნენ: დეკანოზის წოდებით “– მლვდელი ბესარიონ მალანია; სამკერდე ოქროს ჯვრით – მღვდელი შიო კაიშაური; კამილავკით -- მღვდელი გრიგოლ ჩოხელი; სკუფიით მღვდელი გიორგი გამიაშვილი, მღვდელი იოანე გვიანაშვილი. 1926 წლის 17 ნოემბერს ალავერდის ეპარქიას ჩამოერთვა ფშავ-ხევსურეთი და გადაეცა წილკნის ეპარქიას. ამასთან დაკავშირებით საჭირო გახდა შექმნილიყო IV ოლქი ფშავ-ხევსურეთის სახელწოდებით. ოლქის მთავარხუცესად აირჩიეს მუქოს ეკლესიის წინამძღვარი, მღვდელი მიხეილ მთიბელაშვილი. როგორც საარქივო მასალებიდან ირკვევა, წილკნის ეპარქიის სამრევლოებში მწვავედ იდგა სომეხგრიგორიანელი მღვდლების მიერ ქართული მრევლის მიტაცების საკითხი. იმ სოფლებში, სადაც კი არსებობდა სომხური დიასპორა, მათი სასულიერო პირები  ღონესა და ენერგიას არ იშურებდნენ და ყველანაირ ხერხს მიმართავდნენ მათ თავის მხარეზე გადასაბირებლად. ხელისუფლებაც და სახელმწიფო ორგანოებიც ნაკლებად ავიწროვებდნენ სომხურ ეკლესიას. საკათოლიკოსო საბჭოში არაერთი წერილია შესული ქართველ სასულიერო პირთაგან მსგავსი ფაქტების აღნიშვნით. ვითარების სიცხადისთვის მოვიყვანთ ერთ-ერთი მათგანის, სოფელ ახალგორის სამრევლოს მღვდლის ერასტი ფხალაძის მოხსენებას: ,,ამგვარ საქმეებს სჩადიან თითქმის ყველა სომეხ-გრიგორიანთა წარმომადგენლები, მღვდლები და განსაკუთრებით ჩემდამი რწმუნებულ ოლქში ორგან  იმყოფებიან ამგვარნი. ერთი ახალგორის და ერთიც -- მუხრანის. ტერ-ხაჩატური, რომელმაც ამა წლის 17 ივლისიდან ჩემს მიერ მიწერილ წერილზე

12-2  საპატრიარქოს უწყებანი N12 27მარტი-2აპრილი 2014წ გვ.19

წილკნის ეპარქია 1917-1984 წლებში (გაგრძელება)

არავითარ პასუხს არ იძლევა. თვით ჩემი მრევლიდან, ჩემი წინა მოადგილის დროსაც და ეხლაც, მიჰყავს უჩუმრად და მოწმეების გარეშე ჯვრისწერასთან ერთად ასრულებს თავის რჯულზე გადაყვანას. ეს იმიტომ ხდება, რომ აღარ გვეძახიან ნიშნობებზე (დაწინდვაზე), რაც ძველად უეჭველად მღვდლის საშუალებით ხდებოდა და ეხლა მღვდელს აღარ აქვს ცნობა, ვინ დაიწერა ჯვარი და ვინ არა. როდესაც ასეთი შემთხვევა ხდება და გავიგებთ, მაშინ გვიანღა არის. ერთი მხარე ამას სჩადის, მეორე მხარე სამოქალაქო ქორწინების წესს სჯერდება. მღვდლებს მარტო გვეძახიან ნათლობასა და წესის აგებაზე. ესეც მიმდინარეობს ძალიან სუსტად. თუ რაიმე წამალი არ გამოიძებნა, ეს გაიძვერები ჩვენს ქვეყანას მთლიანად გაასომხებენ. გთხოვთ, მოახდინოთ სათანადო განკარგულება“. 1927 წლის 12 აგვისტო. კათოლიკოსპატრიარქმა ქრისტეფორემ (ციცქიშვილი), ამ განცხადებას შემდეგი რეზოლუცია გაუკეთა: ამ საქმეს არ ეშველება რა, თუ ქართველ მღვდლებზე უფრო გავ- ლენიანი და უნარიანი არიან სომეხი მღვდელნი. იმოქმედეთ მეტი ძალებით“. 1926-1927 წლებში წილკნის ეპარქიაში აღესრულა რამდენიმე სასულიერო პირი, ზოგიერთმა კი უარი თქვა მღვდელმსახურებაზე. მეუფე პავლეს ლოცვა- კურთხევით სხვადასხვა ეპარქიებიდან გადმოვიდნენ მოძღვრები, რათა შეევსოთ დაცლილი სამრევლოები. ქუთაის-გაენათის ეპარქიიდან - მღვდელ-მონაზონი მაკარი (დავლი) -- დაინიშნა ყურისუბნის სამრევლოში, მღვდელი თეოფილე ბერეკაშვილი -- ქსოვრისის სამრევლოში, მღვდელი სეით კიკნაძე -- მჭადიჯვრის სამრევლოში, ალავერდის ეპარქიიდან -- მღვდელმონაზონი არჩილი (თარაშვილი) -- დაინიშნა ბოკოწინის სამრევლოში. სამღვდელო კომისია გაიარეს და სასულიერო ხარისხში ეკურთხნენ: მედავითნე ბართლომე მოსეს ძე გუდაშვილი -- დაინიშნა ჭართლის სამრევლოში, მედავითნე ილარიონ თეოდორეს ძე თურქაძე -- დაინიშნა ანანურის ეკლესიაში, მედავითნე ბესარიონ ანტონის ძე ივანაშვილი აღიკვეცა ბერად ანტონის სახელით, იკურთხა მღვდლად და შიომღვიმის მონასტრის საძმოში განწესდა. ეპარქიაში ადგილი ჰქონდა სამწუხარო მოვლენებსაც. მაგალითად: ზემოხსენებულ ახლად ნაკურთხ მღვდელ ილარიონ თურქაძის გაუჩინარება. 1927 წლის 10 დეკემბერს, მთავარხუცესი, დეკანოზი სვიმონ ტყემალაძე მეუფე პავლეს წერდა: „უმორჩილესად მოვახსენებ თქვენს მეუფებას, რომ სოფელ ანანურის სამრევლოს ახლადხელდასხმული მღვდელი ილარიონ თურქაძე შეუდგა თავის სამსახურს ამა წლის 17 ნოემბერს. რვა დღის შემდეგ, 26 ნოემბერს, იგი დილით გამგზავრებულა თავის სამრევლო სოფელ ჟინვალში, სადაც შეუსრულებია სამი ნათლობა, შემდეგ ამისა წასულა სოფელ არანისში, მეზობელ მღვდელ ნიკოლოზ დიდებაშვილთან და იქაც მოუნათლავს მისი ვაჟი. არანისიდან მობრუნებულა ანანურში დაახლოებით სამ საათზე და იგი იმ დროიდან დღემდის უკვალოდ-უნიშნოთ დაკარგულია. მოგახსენებთ რა აღნიშნულ საქმის გარემოებას, უმორჩილესად გთხოვთ, რომ ამისთანა არასასურველ მოვლენას მიეცეს უფრო მეტი ყურადღება და მნიშვნელობა. კვლევა-ძიება მოხდეს მტკიცედ, აუცილებლივ საჭირო არის, თქვენი მეუფების მღვდელმთავრული დახმარება, აღიძრას სათანადო შუამდგომლობა იქ, სადაც ჯერ არს და, რასაკვირველია, კარგად უწყის თქვენმა მეუფებამ და სრული შეჭმარიტებაა ისიც, რომ ყოველთვის, როდესაც უმაღლესი მთავრობა უბრძანებს, ხელქვეითნი მეტი ენერგიითა და ერთგულად მოახდენენ კვლევა- ძიების საქმეს, რომ ბოროტმზრახველნი მკვლელნი-დამკარგველნი მღვდელ ილარიონ თურქაძისა იქმნენ აღმოჩენილნი“. მეუფემ რეზოლუციას მიაწერა: „ამის შესახებ მიეწეროს დუშეთის მაზრის მილიციის უფროსს და ცნობად მოხსენდეს სრულიად საქართველოს საკათოლიკოსო სინოდს“. 1928 წლის დასაწყისში ეპისკოპოს პავლეს ლოცვაკურთხევით ჩატარდა წილკნის ეპარქიის მოქმედ ეკლესიათა და სამრევლოთა აღწერა. III ოლქის მთავარხუცესმა, დეკანოზმა ბესარიონ მალანიამ, თავის მხრივ, საეპარქიო კანცელარიაში გააგზავნა მონაცემები თავისი სამრევლოების მდგომარეობის შესახებ. 1) მლეთის წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია ქვითკირის გუმბათით. დახურულია თუნუქით. სამკაული აქვს. ზედმიწერილი ეკლესიები: კაიშაური და ხადისა, ორივე წმინდა გიორგისა. აღნიშნული ეკლესიები საჭიროებენ კაპიტალურ შეკეთებას. სამკაული არა აქვთ. სამრევლოები - ოსური და ქართული. მრევლი 200 კომლი. მედავითნე არ არის. სამრევლო საბჭო: შიო გიორგის ძე ნაზღაიძე, იაკობ სვიმონის ძე ბუთხუზი, გაბო თევდორეს ძე, ვანო ვასილის ძე, შიო ვაყას ძე და ვანო თევდორეს ძე ბურდულები. ტაძრის წინამძღვარია დეკანოზი ბესარიონ ივანეს ძე მალანია. დაიბადა 1882 წელს. 1909 წელს დაამთავრა თბილისის სასულიერო სემინარიის 3 კლასი. ნაკურთხია დიაკვნად და მღვდლად 1912 წელს. 1925 წლის 14 ოქტომბერს დაჯილდოვდა სამკერდე ოქროს ჯვრით. 1927

12-3  საპატრიარქოს უწყებანი N12 27მარტი-2აპრილი 2014წ გვ.20

წილკნის ეპარქია 1917-1984 წლებში (დასასრული)

წელს დეკანოზობით. სანთელს ყიდულობს საკათალიკოსოს სანთლის ქარხანაში. 1928 წელს გაყიდა 2 გირვანქა. ნაღდი ფული არა აქვს. 2) ფასანაურის წმინდა მოციქულთა თავთა პეტრესა და პავლეს სახელობის ეკლესია ნაშენებია ქვითკირით, გუმბათიანი, თუნუქით დახურული და მწვანედ შეღებილი 1928 წელს, ზედმიწერილი ჩირიკის ლვთისმშობლის მიძინების ეკლესია. „თ სამრევლო ქართულია, 255 კომლი. არ  არის მედავითნე. მოლარე გრიგოლ სოლომონის ძე კობაიძე. სამრევლო საბჭო: შიო გრიგოლის ძე ქავთარაძე, ვლადიმერ მოსეს ძე ობგაიძე, დიმიტრი ადამის ძე ჩიგოევი, ალექსი დავითის ძე ბიბილაშვილი, მარიამ ხიზანას ასული ნაზღაიძესი, ქეთევან ჭრელას ასული ტრიპოლსკისა. ტაძრის წინამძღვარი მღვდელი შიო ბესარიონის ძე კაიშაური. თბილისის სასულიერო სემინარიის კურსდამთავრებული. დაბადებული 1869 წლის 9 დეკემბერს. 1889 წლის 10 ნოემბერს განამწესეს მედავითნედ ეგზარქოსის სასახლის ეკლესიაში, შემდეგ კი -- ფასანაურში. 1890 წლის 14 მარტს აკურთხეს დიაკვნად და დანიშნეს კაიშაურის წმ. გიორგის ეკლესიაში. 1892 წლის 26 აპრილს აკურთხეს მლვდლად. 1901 წლის 26 ნოემბერს კაიშაურის ეკლესიის აღდგენის გამო დააჯილდოვეს საგვერდუ- ლით. 1911 წელს ხადის ეკლესიის აშენებისათვის კი სკუფიით. 1917 წლის 1 ოქტომბერს გადმოიყვანეს ფასანაურში. 1927 წლის 15 მაისს დაჯილდოვდა მკერდის ოქროს ჯვრით. 1928 წელს შეაკეთა ფასანაურის ეკლესია. 1918 წლიდან არის ოლქის მოძღვართმოძღვარი. ორივე ეკლესიას აქვს სამკაული, მაგრამ განიცდის სიღარიბეს. ნაღდი ფული არ მოეპოვება. სანთელს ყიდულობს თბილისის საეპარქიო ქარხანაში. ოლქის დანარჩენ სამღვდელოებას ჯერჯერობით არ მოუწვდია ინფორმაცია, თუმცა კი ვადასტურებ თქვენი მეუფების წინაშე, რომ ჩემს ოლქში არავის არ მიუტოვებია სამსახური გადასახადის გამო. გადასახადების გადახდა სამღვდელოებას არ სჭირდება, თუ შესაძლებელი იქნება შემცირდეს, რათა შემდეგში ამის გამო არავინ მიატოვოს სამსახური. ამასთანავე მოგახსენებთ შემდეგს: ფასანაურის სახელმწიფო არავითარი განკარგულება არ მიმიღია ამის შესახებ, ამიტომ უმორჩილესად გთხოვთ სინოდის კანცელარიას, მიღებისთანავე ამ პატაკისა, მაცნობოს აუცილებელ მოვალეობას შეადგენს თუ არა ეკლესიათა დაზღვევა. პასუხის დაყოვნება გამოიწვევს ფრიად არასასურველ შედეგს ოლქის სამღვდელოებისათვის. ასევე მოგაწვდით დანარჩენი სამღვდელოების სიას: 1) სიონის ლვთისმშობლის ეკლესია -–- მღვდელი გიორგი მალანია, 2) ლუთხუბი – ხანდოსხევი მღვდელი გრიგოლ ჩოხელი, 3) ჩოხი -– მლვდელი იოანე ბექაური, 4) გუდამაყარი -- ნიკოლოზ დიდებაშვილი, 5) კობის წმ. გიორგის ეკლესია მღვდელი მიხეილ ითონიშვილი, 6) ლაქათხევი -– მღვდელი იოანე გვიანიშვილი -- პატივისცემით, მთავარხუცესი დეკანოზი ბესარიონ მალანია 1928 წლის 17 დეკემბერი.

13 საპატრიარქოს უწყებანი N13 3-9აპრილი 2014წ გვ.17

წილკნის ეპარქია 1917-1984 წლებში 

IV ნაწილი

| ოლქის აღწერილობა მღვდელმთავართან წარადგინა ამ ოლქის მთავარხუცესმა, დეკანოზმა ლევან ტლაშაძემ: 1) იკოთის წმინდა მარინეს სახელობის ეკლესია (ზედ მიწერილი სოფლებით: ზედა იკოთი, ზანგურაანთკარი, ნიაურთკარი, დიდ ვაკე, ახშატურა) ყველა ეს სოფლები დაშორებული არიან მთავარ ტაძარს თითო-თითო ვერსით. ამ სოფლებში არის ეკლესიები, მაგრამ მათში წირვა-ლოცვა არ შეიძლება კანკელის უქონლობისა და ტრაპეზის შერყევის გამო. მთავარი ეკლესია შეკეთებულია 1881 წელს. აშენების წელი საბუთებში არ არის დაფიქსირებული. კანკელი და ტრაპეზი წესიერად არის დაცული, მხოლოდ სახურავიდან ჩამოდის ადგილ-ადგილ წყალი. მთავარ სამრევლოში 77 კომლია, ზედა იკოთში 48, ზანგურაანთკარში 17, ნიაურთკარში 18, დიდ ვაკეში 3, ახშატურში 4, სულ 167 კომლი. სამრევლოს შემადგენლობა ქართულია, მხოლოდ დიდ ვაკეში ცხოვრობს 3 კომლი ოსები. განათლულნი, ჯვარდაწერილნი, დაბადებულნი და ზიარებულნი; აღნიშნული მყავს დავთარში. წირვა-ლოცვა სრულდება მთავარ ტაძარში, ეგზარქოსის დროინდელ ოდიკზე. სამრევლო საბჭო არ არის არჩეული. სანთელი არ საღდება მრევლში, რადგან თვითონ მოაქვთ სახლიდან, შინაურად გაკეთებული. შემოსავალ-გასავალი არ სწარმოებს სანთლის უქონლობის გამო. ტაძრის წინამძღვარია მღვდელი ბიქტორ ბარბაქაძე. დაბადებული 1890 წელს. დამთავრებული აქვს თბილისის სასულიერო სასწავლებელი. დიაკვნად ნაკურთხია 1925 წელს. მღვდლად ხელდასხულია 1926 წლის 27 იანვარს. არავითარი «ილდო არ მიუღია. მედავითნე არ ჰყავს. 2) ქსოვრისის ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის შობის სახელობის ეკლესია (ზედ მიწერილი სოფელი ილტოზა, დაშორებული მთავარ ტაძარს 4 ვერსით)  ილტოზაში არ არის ეკლესია. მთავარი სამრევლო ეკლესია შენებულია 1712 წელს. ნაშენებია ქვითკირით, კრამიტით დახურული, წმ. ტრაპეზი და კანკელი დაცულია წესიერად. ტაძარში წყალი არ ჩამოდის. მთავარი სამრევლო შედგება 130 კომლისაგან. ილტოზაში 30 კომლია. მრევლი სულ ქართველებია. წირვა-ლოცვა სრულდება მთავარ სამრევლოში. ოდიკი ახალია. წმიდა სანთელს ყიდულობენ თბილისის საეპარქიო ქარხანაში. 1927 წელს შეიძინეს 12 გირვანქამდე. შემოსავალი იყო სანთლის ოპერაციიდან 110 მანეთი. გასავალი 100 მანეთი. სანთელი დაგვრჩა 10 გირვანქა. სამრევლო საბჭოს შემადგენლობა: მღვდელი თეოფილე პავლეს ძე ბერეკაშვილი, მედა- ვითნე ივანე ბერიძე, მნათე მიხეილ რატიშვილი და მოსე ლოსიაშვილი. ტაძრის წინამძღვარია მღვდელი თეოფილე ბერეკაშვილი. დაბადებული 1864 წელს.

13-1  საპატრიარქოს უწყებანი N13 3-9აპრილი 2014წ გვ.18

წილკნის ეპარქია 1917-1984 წლებში (გაგრძელება)

განათლება მიღებული აქვს გელათის მონასტერში, სადაც მორჩილებას გადიოდა 1882 წლის 11 ივნისიდან 1884 წლამდე. იმავე წელს განამწესეს მედავითნედ. 1895 წლის 10 ივნისს ნაკურთხია მთავარდიაკვნად, ეპისკოპოს გაბრიელის მიერ და დაინიშნა სოფელ წყნორისში, წმ. სამების ეკლესიაში. 1900 წლის 6 მარტს გადაყვანილია ქუთაისის მწვანეყვავილას ეკლესიაში. მღვდლად ხელდასხმულია ეპისკოპოს ლეონიდეს მიერ, 1906 წლის 15 მარტს, სოფელ ეწერ-ბაშში, შემდეგ მსახურობდა სოფელ საწირეში. 191 1 წელს დაჯილდოვდა საგვერდულით. 1925 წლიდან მსახურობს წილკნის ეპარქიაში, სოფელ ქსოვრისში. 1926 წლის 3 აპრილს დაჯილდოვდა მკერდის ოქროს ჯვარით. 1927 წლის მაისში აირჩიეს ოლქის მოძღვართმოძღვრად. მედავითნე ივანე მათეს ძე ბერიძე, დაბადებული 1880 წელს, შინაური განათლებით. დაშვებულია მედავითნედ მრევლისაგან. 3) მუხრანის ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის ეკლესია ტაძარი აშენებულია 1815 წელს, ქვითკირით და აგურით. კანკელი ახალი მხატვრობით. დახატული ოქროს ვარყით. ტრაპეზი ხის მაგიდაზე არის დადგმული. გალავანი ეკლესიისა დანგრეულია. ოდიკი ახალია (ზედმიწერილი მუხრანის წმინდა ქეთევან წამებულის სახელობის ეკლესია. აშენებული 1711 წელს. ამჟამად დაკეტილია და აღმასკომის ხელშია. ზედმიწერილი წმინდა გიორგის უბანში მდებარე წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია, დაშორებული 100 საჟენით. აშენებული 1733 წელს. მასში წირვა-ლოცვა სრულდება დიდმარხვაში, 10 ნოემბრისა და 23 აპრილის გიორგობას. ტაძარი კრამიტით არის დახურული. ტრაპეზი ქვისაა. სამრეკლოზე ერთი ზარია დარჩენილი. კანკელი ძველი მხატვრობითაა). სამრევლო შედგება 242 კომლისაგან. აქედან 10 კომლი გრიგორიანელი სომეხია, მათ ცოლები ჰყავთ ქართველები და ბავშვები მართმადიდებლურად არიან მონათლულნი. ასევე ზედ მიწერილი სოფლები: დამპალო დაშორებული 3 ვერსით. 14 კომლი. ეკლესია არის, მაგრამ არ მოქმედებს; პატარა ქანდა დაშორებული 2 ვერსით. 6 კომლი. ეკლესია არ არის; დიდი ქანდა დაშორებული 3 ვერსით. აქ აისორები ცხოვრობენ, 58 კომლი. არის ძველი ეკლესია. არ სჩანს, როდის არის აშენებული. ქვითკირით ნაშენები. კანკელი რომ გაუკეთდეს და აღსავლის კარები შეებას მშვენიერი ეკლესია იქნება; აღაიანი დაშორებული 2 ვერსით. 160 კომლი. წმ. გიორგის ეკლესია, ქვითკირის. დახურული. ერთი ზარით. კანკელის მხატვრობა ძველი. ტრაპეზი ხის. ოდიკი ძველია. ტერიტორიულად ითვლება გორის ეპარქიაში, მაგრამ თავისი სურვილით მიეწერენ წილკნის ეპარქიას, რაც შეთანხმებულია საკათალიკოსო საბჭოსთან. სანთელი შეძენილი (14 გირვანქა, 1927 წელს. შემოსავალი 141 მან. და 88 კაპ. გასავალი 127 მან. და 40 კაპ. სამრევლო საბჭო შაქრო მიქაძე და იოსებ ბეგოიძე. ტაძრის წინამძღვარია მაქსიმე გიორგის ძე ხუციშვილი. დაბადებული 1868 წელს. სწავლობდა სოფელ მუსხის 2-კლასიან სასწავლებელში. სამლვდელო გამოცდები ჩააბარა თბილისის სასულიერო სემინარიაში. დიაკვნად ნაკურთხია 1906 წლის 29 ოქტომბერს და ხოლო მღვდლად იმავე წლის 5 ნოემბერს. განამწესეს თიანეთის მაზრის სოფელ ბარისახოში. 1908 წლის 8 მაისს გადაიყვანეს ჩარგალში. 1910 წლის 10 ოქტომბერს გადაიყვანეს ახალციხის მაზრის სოფელ ზემო თმოგევში. 1915 წლის 15 აპრილს სოფელ ერკოტაში. 1918 წელს, | მსოფლიო ომის დროს, ტყვედ ჩავარდა ოსმალებთან და ბათუმის ციხეში 4 თვე დაპატიმრებული იყო. განთავისუფლების შემდეგ, 1918-1921 წლებში, დარჩა შტატგარეშე მღვდლად (ანუ ოფიციალურად არ იყო არსად დანიშნული). 1921 წელს დააპატიმრეს კომუნისტებმა. ციხიდან გამოსვლის შემდეგ, 1926 წლის 20 იანვარს ეპისკოპოსმა პავლემ განამწესა ბოკოწინის სამრევლოში. იმავე წლის 30 ოქტომბრიდან მუხრანის ეკლესიაშია. საერო მთავრობისგან (იგულისხმება მეფის რუსეთი) მიღებული აქვს ორი ჯილდო წყალში გადავარდნილთა გადარჩენისათვის, მღვდლობამდე. აქვს ეკლესიის ჯილდო წმ. გიორგის ჯვარი | ხარისხის. სასულიერო ჯილდოები: სკუფია, საგვერდული, კამილავკა და მკერდის ჯვარი მიღებული აქვს. მედავითნე იაკინთე ცინცაძე. დაბადებული 1874 წელს. დაამთავრა ლანჩხუთის სასულიერო სასწავლებელი, 4) ახალგორის წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია (სამხრეთ ოსეთი) -– როდის არის აშენებული, არ ვიცით. საბუთებში მოხსენიებულია, რომ აშენებულია ქსნის ერისთავის მიერ და 1881 წელს მლვდელ სამხარაძის მეცადინეობით, ეგზარქოს იოანიკეს წინა-

13-2   საპატრიარქოს უწყებანი N13 3-9აპრილი 2014წ გვ.19

წილკნის ეპარქია 1917-1984 წლებში (გაგრძელება)

დადებით, მნათის -- ივანე ცაგარელის ორასი მანეთის შეწირვით და მრევლის ხელშეწყობით, გადაუკეთებიათ. გუმბათი არა აქვს. აშენებულია ქვითკირით და დახურულია თუნუქით. სახურავი ძლიერი ქარისაგან აყრილია, საჭიროებს შეკეთებას. ტრაპეზი ერთია და მტკიცე. ოდიკი ახალია. წირვა-ლოცვა სრულდება სისტემატიურად. სოფელში 11 კომლია. ზედ მიწერილი მდინარე ქსნის გაღმა მარჯვენა მხარეს; სოფელი ბოლი 19 კომლი, მორბედაანთკარი 19 კომლი ქართული და ერთი კომლი ოსური. ალექსიანთკარი 6 კომლი, გათენაანთკარი 8 კომლი, გეხაკი 9 კომლი ოსები, გელაური -– 4 კომლი ოსები, ერედა -- 18 კომლი ქართული, ბაზუაანთკარი 8 კომლი, წირქოლი შემოერთებული თავისი სურვილით 1925 წელს. 40 კომლი წმ. მარინეს ეკლესიით. აშენებული 1905 წელს მღვდელ იაშვილის მიერ. ტრაპეზი და კანკელი კარგია, საღვთო მსახურება არ შეიძლება, იმიტომ რომ გაძარცვულია. ოდიკი არ არის. საღვთისმსახურო წიგნები არის. მთავარ ტაძრიდან დაშორებულია 4 კილომეტრით. ზედ მიწერილი ქსნის მარცხენა მხარე სოფელი კოდა 5 კომლი ოსები, ფიჭვნარი -– 4 კომლი ოსები, ძეგლევი -- 24 კომლი ოსები, ქურთა -– 6 კომლი ოსები, ხოფა 17 კომლი ოსები. ხოფაში არის ძველი სამონასტრო კომპლექსი, განიცდის ნგრევას, შველა შეიძლება, თუ დროზე მიექცევა ყურადღება (ისტორიული ცნობებით, მისი ბოლო წინამძღვარი იყო არქიმანდრიტი დოსითეოსი ფიცხელაური, შემდგომში თელავისა და კახეთის მთავარეპისკოპოსი, რომელიც 1795-1801 წლებში იყო ამ მონასტრის წინამძღვარი. გარდაიცვალა 1830 წლის 21 ნოემბერს, დასაფლავებულია თბილისის ფერისცვალების მონასტერში. რუსების შემოსვლის შემდეგ მონასტერი დაიკეტა და გახდა სამრევლო ეკლესია -– ავტორის შენიშვნა). სულ არის 143 კომლი ქართველი და 46 კომლი ოსი. წირვა-ლოცვა ზოგჯერ სრულდება წირქოლში, სადაც საჭიროა მედავითნე. 1922 წლიდან სამრევლო საბჭოს წევრები არიან: ნ. დ ერისთავი, კ. ი. ცაგარელი, ი. ი. ცაგარელი, ზ. დ. ბასილაძე, გ. ა. თაყაძე, ბ. ა. იათაშვილი. სანთელს იძენს საეპარქიო ქარხნიდან, თუ ნივთიერი სახსარი გააჩნია. ტაძრის წინამძღვარია მღვდელი ერასტი დიმიტრის ძე ფხალაძე. დაიბადა 1886 წლის 16 ოქტომბერს. 1904 წლის 26 მაისს დაამთავრა თელავის სასულიერო სასწავლებელი | ხარისხის დიპლომით და იმავე წლის 9 დეკემბერს განამწესეს მედავითნედ სოფელ ყულფში. 1907 წლის 28 თებერვლიდან მედავითეობს ახალდაბაში, შემდეგ ოძისში. 1908 წლის 28 თებერვლიდან თბილისის მაზრის სოფელ ახალსოფელში. 1913 წლის ჩააბარა მასწავლებლის გამოცდები. 1914 წლის 9 იანვარს გადაიყვანეს თელავის საკათედრო ტაძარში, შტატიან მედავითნედ. იმავე წლის 6 დეკემბერს თბილისის ქაშვეთის ტაძარში ხელდასხმულ იქნა მთავარდიაკვნად. 1916 წლის 20 თებერვალს ნაკურთხია მღვდლად. იყო საღმრთო სჯულის მასწავლებელი გუდაკოვას კერძო გიმნაზიაში, 1916-1918 წლებში. 1920 წელს უწმიდესისა და უნეტარესის ლეონიდეს (ოქროპირიძე) მიერ დაჯილდოვდა კამილავკით. 1921 წლის 28 ნოემბრიდან კათოლიკოს-პატრიარქის ამბროსის (ხელაია) კურთხევით ინიშნება სოფელ ახალგორში. 1922 წლის ნოემბერში მიიღო მადლობის სიგელი. 1926 წლის 27 მაისს დაჯილდოვდა მკერდის ოქროს ჯვრით. 5) ოძისის ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის ეკლესია (ზედ მიწერილი სოფლებით: ბაქაქურთკარი, ჭაშა, ნაგომავი, ლომისხევი. ქსნის გაღმა: ახმაჯი, გიორგაშენი, ციხისსოფელი, ბეჟანტყე) მთავარი ეკლესია აშენებულია 1852 წელს. ზედმიდგმული 1728 წელს აშენებული ძველი ეკლესიით. სოფელ ახმაჯში არის პატარა ეკლესია. ტრაპეზი სამივეგან კარგია. ახმაჯში კანკელი წამხდარია. ოძისში არის 110 კომლი, ბაქაქურთკარში -– 23, ჭაშაში 18 კომლი, ნაგომავში 17 კომლი, ლომისხევში -– 29 კომლი, ახმაჯში -- 43 კომლი, გიორგაშენში -– 21 კომლი, ციხისსოფელში 23 კომლი, ბეჟანტყეში 31 კომლი. ქართველები არიან ოძისში, ბაქაქურთკარში, ლომისხევში და ახმაჯში, დანაარჩენი ოსები. წირვალოცვა სრულდება მთავარ ტაძარში, ხანდახან ზედ მიდგმულ ძველ ეკლესიაში. ახმაჯში კანკელის მოშლის გამო არ ხერხდება. ოდიკი არის ერთი ახალი, 1925 წ. ეპისკოპოსს პავლეს ნაკურთხი. სანთელს ყიდულობს თბილისის საეპარქიო ქარხანაში. 1927 წელს იყიდა 7 გირვანქა. შემოსავალი აქვს 123 მან., გასავალი 78 მან. სამრევლო საბჭოს წევრები არიან: ბაგრატ როსტომაშვილი, მიხეილ ვარდუაშვილი, ალექსი ბერიანიძე, ალექსანდრე თვაური, ქრისტესია თოგოშვილი. მნათე იყო მიხეილ ვარდუაშვილი, 1925 წელს თავი გაანება და მის ადგილზე დაინიშნა ზაქარია ბოჭორმელი. ტაძრის წინამძღვარია მღვდელი ლევან ალექსანდრეს ძე ტლაშაძე. დაიბადა 1890 წლის იანვარში. მღვდლის შვილი. სწავლა-განათლება მიიღო გორის სასულიერო სასწავლებელში და 1905 წელს დაამთავრა სრული კურსი. იმავე წელს გაგზავნილ იქნა თბილისის სასულიერო სემინარიაში, სადაც სწავლობდა

13-3   საპატრიარქოს უწყებანი N13 3-9აპრილი 2014წ გვ.20

წილკნის ეპარქია 1917-1984 წლებში (დასასრული)

1908 წლამდე (1905-1908 წლებში თბილისის სემინარია სხვადასხვა მიზეზის გამო ხშირად იყო დახურული). ამიტომ 1908 წლის ოქტომბერში, II კლასის დახურვის შემდეგ, ოჯახური პირობების გამო, მიატოვა სწავლა და დაბრუნდა ოჯახში. 1909 წლის 23 ოქტომბერს ეპისკოპოს დავითის (კაჭახიძე) მიერ დაინიშნა მედავითნედ გორისჯვარის წმ. გიორგის ეკლესიაში. 1910 წლის 6 აგვისტოს დამტკიცებულ იქნა თბილისის სასულიერო სემინარიასთან არსებულ მასწავლებელთა წოდების გამოსაშვებ კომისიაზე გამოცდების ჩასაბარებლად. 1913 წელს მიეცა მასწავლებლის მოწმობა. 1915 წლის ოქტომბერში ეპისკოპოს ანტონის (გიორგაძე) მიერ გადაყვანილ იქნა ცხინვალში, მედავითნედ. 1916 წლის მაისში კი გორში ოქონის” ეკლესიაში. იმავე წლის ოქტომბერში გაიარა თბილისის სემინარიასთან არსებული სამღვდელო კურსები, რომელიც წარმატებით ჩააბარა. 1917 წლის 15 ოქტომბერს ეპისკოპოსმა ლეონიდემ დიაკვნად აკურთხა, 22 ოქტომბერს კი კათოლიკოს-პატრიარქმა კირიონმა (საძაგლიშვილი) მღვდლად დაასხა ხელი და სამთავროს დედათა მონასტერში მწირველად და სულიერ მოძღვრად დანიშნა. მასვე დაევალა იქ არსებულ 4-კლასიან ქალთა სასწავლებელში მასწავლებლობა, სადაც მსახურობდა 1921 წლამდე. სასწავლებლის დახურვის გამო, უკიდურესად გაჭირვებული, თანახმად თავისავე თხოვნისა, მიღებულ იქნა მცხეთაში, სამხედრო სასურსათო მაღაზიაში. მისი დახურვის შემდეგ კი მუშაობდა მცხეთის უბნის სამომრიგებლო სასამართლო მდივნად. 1922 წლის 1 იანვარს დანიშნულ იქნა ოძისის ტაძრის წინამძღვრად. 1923-1924 წლებში სარწმუნოების მოწინააღმდეგეთაგან იქნა დევნილი და დაპატიმრებული ორჯერ, ძალით გაკრეჭილ-გაპარსული, მაინც არ გატყდა სულიერად და ანაფორა არ გაიხადა. როდესაც გაპარსეს, გაპარსული წვერი ხელში აიღო და ამ სიტყვებით მიმართა: ეს ნაკურთხი წვერია და თქვენ არ გაგათელინებთო. 1924 წელს დაჯილდოვდა კამილავკით. 1925 წლის მარტში ეპისკოპოსმა პავლემ დანიშნა | ოლქის მთავარხუცესად. 1925 წლის 14 ოქტომბერს სამკერდე ოქროს ჯვრით დაჯილდოვდა. 1928 წლის 29 თებერვალს | ოლქის მთავარხუცესი მღვდელი ლევან ტლაშაძე აღნიშნავს, რომ დანარჩენმა სამრევლოებმა ჯერჯერობით არ ისურვეს ინფორმაციის მოწოდება: „მთავარ მიზეზად ვთვლი უამნიდობას, მაგრამ მაინც კვლავაც პასუხს სრულიად არ იძლევა ხოლმე წილკნის ეკლესიის წინამძღვარი დეკანოზი ლევან ზაქარიაშვილი და ახალდაბის მღვდელი იოსებ პავლიაშვილი, რაც შეეხებათ დანარჩენებს, რა მოგახსენოთ. ცხავატლარგვისის მღვდელი გიორგი უზნაძე ალბათ უამინდობის გამო ვერ გზავნის. ფოსტა არ მოქმედებს დიდი თოვლის გამო. ვაი-ვაგლახით, კვირაში ერთხელ ძლივს მოაქვს. ძალისის მოძღვარი მღვდელმონაზონი მაკარი (დვალი) არ ვუწყი, ისევ იქვეა, თუ მცხეთაში გადმოსახლდა, თუმცა მე ყველას დავუგზავნე ბარათები“.

14 საპატრიარქოს უწყებანი N14 10-16აპრილი 2014წ გვ.17

წილკნის ეპარქია 1917-1984 წლებში „ამათი მიზანია, როგორმე ხელთ იგდონ ეს ვერცხლეული“

V ნაწილი

1928 წლის 24 მარტს ეპისკოპოსი პავლე გადაიყვანეს ცხუმ-აფხაზეთის ეპარქიაში, ხოლო წილკნის კათედრა ალავერდელ ეპისკოპოს მელქისედეკს (ფხალაძე) ჩააბარეს, რომელიც მხოლოდ ორი თვე განაგებდა ეპარქიას. ამავე წლის 26 მაისიდან 29 სექტემბრამდე წილკნის ეპარქიას დროებით ნინოწმიდელი ეპისკოპოსი ეფრემი (სიდამონიძე) მართავდა. 1928 წლის 29 სექტემბრიდან წილკნის კათედრაზე კვლავ ეპისკოპოსი პავლე დაინიშნა. ეპარქიაში დაბრუნებული ეპისკოპოსი პავლე 1929 წლის 16 მაისს წერილს უგზავნის სრულიად საქართველოს საკათალიკოსო სინოდს, ეპარქიაში არსებული მდგომარეობის შესახებ: „მაქვს პატივი მოვახსენო საკათალიკოსო სინოდს, რომ ჩემდამო რწმუნებულ წილკნის ეპარქიაში ამჟამად ირიცხება: სამღვდელო პირი -–- 25, მათში ორი არქიმანდრიტი. მოქმედებს 40 ეკლესია. 1929 წლის 15 მაისს დაიკეტა ორი ეკლესია, ადგილობრივი ხელისუფლების განკარგულებით“. მეუფე პავლე ცდილობდა, შეთხელებული სამღვ- დელოების რიგები როგორმე ახალი კადრებით შეევსო. როგორც კი სოფელი სასულიერო პირის გარეშე რჩებოდა, ადგილობრივი ხელისუფლება მაშინვე კეტავდა ტაძარს და ამით მრევლი სულიერი ნუგეშის გარეშე რჩებოდა, სამღვდელო კანდიდატების გამოც- და სვეტიცხოვლის საკათედრო ტაძარში ხდებოდა, სადაც სპეციალური კომისია არსებობდა. კომისიაში შედიოდნენ სვეტიცხოვლის ტაძრის კანდელაკი, იღუმენი ექვთიმე (კერესელიძე) და ეპარქიის სამივე ოლქის მთავარხუცესები: დეკანოზი ლევან ტლაშაძე, დეკანოზი სვიმონ ტყემალაძე და დეკანოზი ბესარიონ მალანია. 1929 წელს მათ რამდენიმე ასეთი კანიდატი მოამზადეს საკურთხებლად. მედავითნე ბესარიონ ანტონის ძე ივანაშვილი ბერად ანტონის სახელით აღიკვეცა, დიაკვნად და შემდეგ მღვდლად იკურთხა და შიომღვიმის მონასტრის საძმოში განწესდა; მედავითნე ბართლომე მოსეს ძე გუდაშვილი იკურთხა მღვდლად და ჭართლის წმ. გიორგის ეკლესიის წინამძღვრად გაიგზავნა; ჭყონდიდის ეპარქიის დიაკვანი მამანტი ესაკია მღვდლად იკურთხა და ანანურის სამრევლოში დაინიშნა. ეპარქიაში გადმოვიდნენ სხვადასხვა კუთხიდან წამოსული მოძღვრები: ბულაჩაურის სამრევლოში -– მღვდელი ფილიპე მეტრეველი, სვეტიცხოვლის ეკლესიაში -–– მღვდელი სვიმონ კახეთელიძე. 1929 წლის 16 ნოემბერს გარდაიცვალა ეპისკოპოსი პავლე. მისი უდროოდ გარდაცვალება დიდი დანაკლისი იყო ქართული ეკლესიისათვის. იგი სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძრის ეზოში დაკრძალეს. ამავე წლის 19 ნოემბერს ეპარქიის მმართველად ცაგერის ეპისკოპოსი ნესტორი (ყუბანეიშვილი) დაინიშნა. ეპარქიაში ჩასვლისთანავე ეპისკოპოსმა ნესტორმა გამოსცა ცირკულარი საეკლესიო სანთლის შესახებ, რომელთა გავრცელება თავიანთ ოლქებში მთავარხუცესებს დაევალათ: „ამით წინადადებას გაძლევთ თქვენ, რომ იმ სამღვდელო პირთ, რომელნიც წმიდა სანთელს არ ყიდულობენ თბილისის საეპარქიო სანთლის ქარხანაში, დაავალოთ, რათა მათ იყიდონ და შეიძინონ თავიანთი ეკლესიებისათვის წმიდა სანთელი ზემო აღნიშნული ქარხნისა. მიანდონ მათი გაყიდვა მოლარეს ან მედავითნეს, ან სამრევლო საბჭოს რომელიმე წევრს. წირვა-ლოცვისას, ქორწინებისას, ნათლობისას და წესის აგების დროს მორწმუნე მრევლი მიაჩვიონ თანდათანობით ხსეწებული სანთლის ყიდვას და ამით ეკლესიას კიდევ ერთი შემოსავალის წყარო ექნება. მაგრამ, იმავე

14-1  საპატრიარქოს უწყებანი N14 10-16აპრილი 2014წ გვ.18

წილკნის ეპარქია 1917-1984 წლებში „ამათი მიზანია, როგორმე ხელთ იგდონ ეს ვერცხლეული“ (გაგრძელება)

დროს, ოჯახში გაკეთებული სანთლის ეკლესიაში მოტანას ნუ დაუშლით, მხოლოდ განუმარტეთ მორწმუნე მრევლს, რომ მათი ცვილი თუ გაიყიდება და იმისი ფასით დამზადებულ სანთელს იყიდიან, ამით არ დაზარალდებიან, ხოლო ეკლესიას კი შემოსავალს მისცემენ და იხსნიან ნივთიერი სიღატაკისაგან“. 1930 წლის 29 აგვისტოს წილკნის კათედრაზე ეპისკოპოსი ალექსი (გერსამია) დაინიშნა. 1931 წლის 20 იანვარს სრულიად საქართველოს საკათოლიკოსო სინოდის მიმართ გაგზავნილ წერილში იგი შემდეგნაირად გადმოგვცემს წილკნის ეპარქიის მძიმე მდგომარეობას: „1930 წლის ბოლოს დაიხურა I ოლქი, რადგან არც ერთი მღვდელი აღარ არის ამ ოლქში.  II ოლქში არის 5 მოქმედი ეკლესია და ამდენივე მღვდელი. III ოლქში არის 7 მოქმედი ეკლესია და ამდენივე მღვდელი, ხოლო IV ოლქში კი ერთი ეკლესია და ერთი მღვდელი. უკანასკნელი მოხსენებებით მთავარხუცესები მატყობინებენ, რომ ისეთი დიდი გადასახადები დაადეს მღვდლებს, რომ ერთიც ველარ დარჩება სამრევლოშიო. საეპარქიო მმართველობას შემოსავალი ჰქონდა 199 მანეთი, დახარჯულია 194 მანეთი". თეთრი სამღვდელოების დაშინებისა და მოსპობის შემდეგ, ბოლშევიკებმა განსაკუთრებული მეთვალყურეობის ქვეშ აიყვანეს მონასტრებში დარჩენილი შავი სამლვდელოების წევრები, რომლებიც ასე თუ ისე ჯერ კიდევ მრავლადიყვნენ შემორჩენილნი წილკნის ეპარქიაში. იმ დროისათვის .კვლავ მოქმედებდა შიომღვიმის, ზედაზნის, ჯვრის მამათა და სამთავროს დედათა მონასტრები. მართალია, ისინი ისტორიულ და კულტურულ ძეგლებად იყვო გამოცხადებული, მაგრამ მათ მომვლელებად და მეთვალყურეებად ბერები რჩებოდნენ. კომუნისტებმა ამ მონასტრების გასანადგურებლად ამგვარ ხერხს მიმართეს. შექმნეს 3- 4 კაცისგან შემდგარი ყაჩაღური ჯგუფები, რომელთაც დავალებული ჰქონდათ, დრო ეხელთათ, დაერბიათ მონასტრები და დაეხოცათ იქ დარჩენილი ბერები. ეპისკოპოს ალექსის პირად ჩანაწერებში ჩვენ შევხვდებით მთელ რიგ საზარელ მკვლელობათა ფაქტებს, რომლებიც სწორედ აღნიშნულმა დაჯგუფებებმა ჩაიდინეს 1932-1933 წლებში. 1932 წლის ოქტომბერში წამებით მოკლეს ჯვრის მონასტრის მეთვალყურე, მღვდელ-მონაზონი ილარიონი (ოზაშვილი) 1932 წლის დეკემბერში შიომღვიმის მონასტრის სქემმღვდელ-მონაზონი მოსე (სუმბაძე), 1933 წლის 27 ოქტომბერს კი ძეგვის ყოვლადწმინდა სამების მონასტრის მღვდელ-მონაზონი რაფიელი (კურდოვი) გამოასალმეს სიცოცხლეს. ყველა ეს მკვლელობა სასტიკი მეთოდებით იყო ჩადენილი. მეტად მძიმე მდგომარეობა იყო წილკნის ეპარქიის III სამთავარხუცესო ოლქშიც. 1932 წლის 19 იანვარს, ნათლისღების დღესასწაულზე, წყლის კურთხევის დროს, პირდაპირ მდინარის პირას დააპატიმრეს და შუა აზიაში გადაასახლეს სოფელ სიონის ეკლესიის მღვდელი გიორგი მალანია, 1933 წელს ყალბი ბრალდებით დააპატიმრეს მისი ძმა, მთავარხუცესი დეკანოზი ბესარიონ მალანია და ისიც შუა აზიაში გადაასახლეს. ისინი ორივენი გადასახლებაში გარდაიცვალნენ. 1934 წელს ეპისკოპოსმა ალექსიმ III ოლქის მთავარხუცესად ფასანაურის წმინდა მოციქულთა თავთა პეტრე-პავლეს სახელობის ეკლესიის წინამძღვარი, დეკანოზი შიო კაიშაური დანიშნა. აი, რას წერდა 1935 წლის 3 აპრილს დეკანოზი შიო სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს, უწმიდესსა და უნეტარეს კალისტრატეს ფასანაურში შექმნილი მძიმე ვითარების გამო: „თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ, სრულიად საქართველოს მამამთავარო, უწინარეს ყოვლისა, ვითხოვ თქვენი უწმიდესობის ლოცვა-კურთხევას და მუხლმოდრეკით გეამბორებით მარჯვენასა ზედა. მე ბოდიშს ვითხოვ თქვენი უწმიდესობის შეწუხებისათვის, მაგრამ

14-2  საპატრიარქოს უწყებანი N14 10-16აპრილი 2014წ გვ.19

წილკნის ეპარქია 1917-1984 წლებში „ამათი მიზანია, როგორმე ხელთ იგდონ ეს ვერცხლეული“ (გაგრძელება)

საქმის ვითარებამ მაიძულა მომემართნა პირადად თქვენთვის. თქვენს უწმიდესობას მოეხსენება, რომ ჩვენი არაგვის ხეობის ეკლესია-სამლოცველოები მთლიანად განადგურებულია ბოროტმზრახველთაგან და ამ მიზეზით იძულებული ვიყავი ფასანაურის ეკლესიის ვერცხლეული (ინვენტარი) მაინც როგორმე მიგვემალა სადმე და ასეც მოვიქეცით, რომელიც ეს მეორე წელიწადია დამალული გვაქვს. ამ სამი კვირის წინათ ადგილობრივი გეპეუს უფროსმა მოითხოვა ფასანაურის ეკლესიის ვერცხლეულის სიის ნახვა და მე კატეგორიულად უარი უთხარი იმ მიზეზით, რომ მთლად დამალული გვაქვს შიშის გამო-მეთქი და ბოლოს მომთხოვეს სია ვერცხლეულობისა, რომელიც მაშინვე ამოვწერე და გადავეცი. ახლა ამ აპრილის პირველს ადგილობრივი საბჭოს თავჯდომარის თანაშემწე და ვიღაც რაიონიდან ამოსული მოვიდნენ და მთხოვეს ეკლესიის გაღება და აღწერა და მე ისევ იმ მიზნით, რომ დამალული გვაქვს-მეთქი, არ ავაწერინე და უთხარი, რომ ეკლესიის საბჭოს და მოლარეს დაუკითხავად მე არ ძალმიძს-მეთქი. მოვიწვიე მოლარე და შიგადაშიგ რამდენიმე პირიც შეგროვდნენ და იმათი თანდასწრებით გავუღე ეკლესია. როცა იხილეს, რომ იქ ვერცხლეული ზეზე არ მოიპოვებოდა, იმათაც მთხოვეს ვერცხლეულის სია. მე მოვთხოვე ოფიციალური განკარგულება, თუ ვისი ბრძანებით თხოულობდნენ ეკლესიის ქონების სიას. თუმცა კი, როდესაც ეკლესიები რეგისტრაციაში იქნა გატარებული, ერთი პირი ამ სიისა რაიონში მოიპოვებოდა, მეორე კი ეკლესიაში. მეორე დღეს მითხრეს, რომ უნდა შევაფასოთ, თუ რა ღირებულებისა არის ვერცხლეულიო და ახლა არ ვიცი, ძალას იხმარენ, თუ არა. ამ ორი კვირის წინ ადგილობრივი საბჭოს პრეზიდიუმს დაუდგენია ზარის ჩამოხსნა და ფასანაურის ცენტრში დაკიდება საათის სამაგიეროდ, რაზედაც ადგილობრივი მკვიდრნიც ხელს აწერდნენ და რა გავიგე ეს, მაშინვე მე და მოლარე პარტკომის მდივანთან შევედით და აუხსენით, თუ აქვთ უფლება, დაუკითხავად საეკლესიო საბჭოსი ჩამოხსნან ზარი? პარტკომის მდივანმა თქვა, ყოვლად შეუძლებელია დაუკითხავად საეკლესიო საბჭოსი მისი ჩამოხსნაო და ჯერჯერობით ისევ თავის ადგილზე ჰკიდია ზარი და იქიდან დღეში სამჯერ რეკავენ ჩვენის ნებართვით. ახლა ვთხოვ, თქვენს უწმიდესობას რჩევა-დარიგებას, თუ როგორ მოვიქცეთ. ეკლესია თუ სახელმწიფოს ჩამოშორდა, მაშინ რაღა სუყველანაირად გვიშლიან ხელს? მე ყოველ კითხვაზე და მოთხოვნაზე ვპასუხობ ხოლმე, რომ ეგ ჩემს ქონებას არ შეადგენს, სამრევლოს შეეკითხეთ და როგორც ისურვებენ, მე წინააღმდეგობა არ ძალმიძს-მეთქი. ძალიან ცუდი თვალით მიცქერენ და რით დაბოლოვდება ჩემი საქმე, არ ვიცი. ამათი მიზანია, როგორმე ხელთ იგდონ ეს ვერცხლეული. ორჯერ გამიტეხეს ეკლესია, საიდანაც გაიტანეს პირველად ფულის ყუთი 130 მანეთით და მეორედ საუკეთესო ხალიჩა და ორი კილოგრამი წმიდა სანთელი. ახლა თქვენს განკარგულებას ველი. მე მინდოდა წილკნის ეპისკოპოსისათვის მიმემართნა შუამდგომლობის აღსაძვრელად, მაგრამ ნაგვიანები იქნებოდა, რადგან აქვე ფასანაურში არიან ის პირები და ამის გამო გავკადნიერდი თქვენი უწმიდესობის შეწუხებას“. ყოველმხრივ შევიწროებულ სასულიერო პირებს ურთულეს პირობებში უხდებოდათ მოღვაწეობა, რაც კარგად არის ასახული მაშინდელ პერიოდულ გამოცემებში. 1935 წლის ერთ-ერთ ნომერში გაზეთი „მებრძოლი ათეისტი“ წერდა: „ანტირელიგიურ მუშაობას დუშეთის რაიონში სათანადო ყურადღება არ ექცევა. მუკრაისაბჭო მხოლოდ ქაღალდზე არსებობს, რომელიც არავითარ მასობრივ მუშაობას არ აწარმოებს. არც განათლების განყოფილების და არც პროფსაბჭოს ყურადღება ამ საქმეს არ ექცევა, ხოლო საქართველოს მუკის ცენტრალური საბჭოს ცირკულარები უგზო-უკვლოდ იკარგება. ამავე დროს, რაიონის მშრომელ მოსახლეობაში რელიგიურ გრძნობებს ჯერ კიდევ ფათთო გასაქანი აქვს, ნათლობა, ხატობა და სხვა რელიგიური ცერემონიები ფართოდაა გავრცელებული, სადაც ზოგიერთი მასწავლებელიც კი აქტიურ მონაწილეობას იღებს, მაგალითად, კომუნისტური პარტიის წევრმა ირაკლი წიკლაურმა (მასწავლებელი, უმაღლესი განათლებით) მღვდლით მონათლა ბავშვი და მღვდლის სიტყვებს ის უცვლელად იმეორებდა: მღვდელი -– გწამს ერთი ღმერთი? წიკლაური მწამს ერთი ღმერთი. შევდგომივარ ქრისტეს, ვიწამებ მირონს, ვიჯმნი ეშმაკისაგან და სხვა. სოფელ ზემო აშშის რამოდენიმე კომუნისტური პარტიის წევრი, როდესაც ამავე სოფლის მასწავლებელს „ხატის ტყიდან“ შეშა მოჰქონდა, დაედევნენ და ნაცვლას იმისა, რომ მასწავლებლისათვის ხელი შეეწყოთ, მუქარა დაუწყეს იმის გამო, რომ მან „ხატის ტყიდან“ შეშის წამოღება გაბედა. ყოველივე ეს იმას გვეუბნება, რომ ანტირელიგიური მუშაობა დუშეთის რაიონში არა მარტო ჩამორჩენილ მშრომელ მოსახლეობაში უნდა იქნეს გაღრმავებული, არამედ კომკავშირელთა შორისაც.

14-3   საპატრიარქოს უწყებანი N14 10-16აპრილი 2014წ გვ.20

წილკნის ეპარქია 1917-1984 წლებში „ამათი მიზანია, როგორმე ხელთ იგდონ ეს ვერცხლეული“ (დასასრული)

დუშეთის რაიკომმა ამ მხრივ სათანადო ნაბიჯები გადადგა. მუკრაისაბჭოს ჩამოსაყალიბებლად გამოჰყოსსაინიციატივო ჯგუფი და მტკიცე დავალება მისცა, რათა ერთი თვის განმავლობაში ადგილებზე ჩამოაყალიბონ მუკუჯრედები, მოიწვიონ მუკრაისაბჭოს ჩამოსაყალიბებლად პლენუმი, ფართოდ გაავრცელონ გაზეთი „მებრძოლი ათეისტი“ და დღემდე მივიწყებული ანტირელიგიური მუშაობა გამოაცოცხლონ და სანიმუშოდ დააყენონ. დარწმუნებული ვართ, დუშეთის რაიკომის უშუალო მონაწილეობით ამ რაიონში ანტირელიგიური მუშაობა სათანადო სიმაღლეზე დადგება". 1938 წლის 7 თებერვალს თბილისში საავადმყოფოში ოპერაციის დროს გარდაიცვალა წილკნელი ეპისკოპოსი ალექსი. ამ დროისათვის წილკნის ეპარქიაში, კერძოდ მთიულეთში, სამი მოქმედი მლვდელიღა იყო დარჩენილი: დეკანოზი შიო კაიშაური, მღვდელი გრიგოლ ჩოხელი და მღვდელი იოანე ბექაური, ხოლო ხევში ერთი სოფელ კობის ეკლესიის მღვდელი მიხეილ ითონიშვილი. 1938 წლის 14 მარტის განკარგულებით, კათოლიკოს-პატრიარქემა კალისტრატემ წილკნის ეპარქიის III ოლქის სამღვდელოებას შორის შემდეგნაირად გადაანაწილა სოფლები. თეთრი არაგვის ხეობა დაუტოვა კაიშაურსა და ჩოხელს, პირველს წილად ხვდა 504 კომლი, მეორეს 712 კომლი, ასევე მათ დაევალათ ფასანაურის წმ. პეტრესა და პავლეს ეკლესიაში წირვა-ლოცვის შესრულება, ისე რომ, ხან ერთი ყოფილიყო მწირველი და ხან მეორე პირველის თანამწირველი. თუ რომელ კვირას რომელი წირავდა, ეს მთავარხუცეს დეკანოზ შიო კაიშაურს უნდა გაენაწილებინა. შავი არაგვის ხეობა კი -277 კომლით მთლიანად ჩაბარდა მღვდელ ბექაურს, რომელიც გუდამაყარში ცხოვრობდა და მისთვის ადვილი იყო ამ ხეობის მოვლა. ხელისუფლებაც თითქოს ამას უცდიდაო. ამ გადანაწილებიდან ცოტა ხანი არ იყო გასული, რომ ამავე წლის 12 აპრილს მღვდელი იოანე ბექაური დააპატიმრეს, ხოლო ერთ თვეში დეკანოზი შიო კაიშაური გამოამწყვდიეს ორთაჭალის ციხეში, სადაც განაჩენის გამოტანისთანავე დახვრიტეს კიდეც. ამ ამბავით შეშინებულმა და თავზარდაცემულმა მღვდელმა ჩოხელმაც თავი გაანება მლვდლობას და შეწყვიტა მსახურება, ხოლო 1939 წელს გარდაიცვალა მღვდელი მიხეილ ითონიშვილიც.

15 საპატრიარქოს უწყებანი N15 17-23 აპრილი 2014წ გვ.18

წილკნის ეპარქია 1917-1984 წლებში

 VI ნაწილი

1939 წლის 19 მარტს კათოლიკოს-პატრიარქმა კალისტრატემ (ცინცაძე) სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძრის წინამძღვრის მოადგილე, არქიმანდრიტი ტარასი (კანდელაკი) ეპისკოპოსად აკურთხა და წილკნის ეპარქია ჩააბარა. მისი მმართველობის დასაწყისში წილკნის ეპარქიის ოთხივე ოლქი ოფიციალურად უკვე დახურულად ითვლებოდა, მხოლოდ ზოგიერთ სოფელში მღვდლები ჩუმჩუმად აგრძელებდნენ საეკლესიო წესების შესრულებას. 1939 წელს ეკლესია-მონასტრებისა და სასულიერო პირების დაბეგვრის არსებულ წესში შეიტანეს ცვლილება, რომელიც კიდევ უფრო ამძიმებდა მოქმედი ეკლესიების მდგომარეობას. 1941 წლის 18 აპრილს კათოლიკოს-პატრიარქი კალისტრატე საქართველოს სსრ ფინანსთა კომისარს, კონდრატე ციმაკურიძეს წერდა: „წარმოვგზავნი რა ამასთან ერთად ტარასი ეპისკოპოსის განცხადების პირს, პატივისცემით გთხოვთ მის შეწყნარებას. ამას მოითხოვს შემდეგიც: სვეტიცხოველს ჩვენი ერის ცხოვრებაში და სხვა ერების შეგნებაში დიდი საზოგადოებრივ-პოლიტიკური მნიშვნელობა აქვს, კათალიკოს-პატრიარქი გარეშე სვეტიცხოვლისა არ იკურთხება. ცხადია, თუ შვიდი-რვაასი თუმნის შეტანის შეუძლებლობის გამო, სვეტიცხოველი გადაიქცა არამოქმედ ტაძრად, ეს პირდაპირი ნაბიჯი იქნება ათეულ საუკუნებიან დაწესებულების კათოლიკოს-პატრიარქობის გაუქმებისათვის, რაც ერთის მხრივ, საბაბს მისცემს ჩვენს მტერ-მოყვარებს, ახმაურდნენ ახალგაზრდა რესპუბლიკის წინააღმდეგ, ხოლო მეორის არა სასიამოვნოდ დაურჩება ჩვენს ხალხს, მიუხედავად მისი შვილების რწმენის სხვაობისა, თუ ურწმუნოებისა. დიდმპყრობელურმა რუსეთის სინოდმა ასი წლის განმავლობაში მრავალფეროვანი ძალადობით ვერ დაგვავიწყა კათოლიკოს-პატრიარქის ფუნქციების შეწყვეტა, და ეხლა, როდესაც უამრავი ტანჯვა-ვაებისა და ბრძოლის შემდეგ ძლივს აღვიდგინეთ ჩვენი ეკლესიის ავტოკეფალობა, ჩვენვე გავაუქმოთ იგი რესპუბლიკისათვის უმნიშვნელო თანხისათვის? ვფიქრობ, სანამ საბჭოთა კავშირში მოქმედებს დიდი სტალინის ბრწყინვალე კონსტიტუცია და არსებობს რწმენისა და კულტურის შესრულების თავისუფლება, საქართველოში უნდა დარჩეს მშობლიური ეკლესიის მიერ გამომუშავებული თავისებურებანი და, მათ შორის, კათოლიკოს-პატრიარქის სვეტიცხოველში კურთხევის წესი. ამისთვის, კვლავ გთხოვთ, სვეტიცხოველს, გამონაკლისის სახით, გადახდეს შენობისა და რენტის გამოსაღები 1000-1200 მანეთის რაოდენობით და ტარასი ეპისკოპოსსაც ჩამოეწეროს წარსული წლების გადასახადი

იმავე დღეებში უწმინდესი დ» უნეტარესი კალისტრატე საქართველოს სსრ კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის პირველი მდივნის, კანდიდ ჩარკვიანისადმი გაგზავნილ წერილში პირდაპირ აცხადებდა: „ფინანსთა სახკომის ინსპექტორის ასეთი შეუზღუდავი თავისუფლება ღებს ათასექვსასწლოვანს საქართველოს ეკლესიას, მღვდლები იძულებულნი იქნებიან, თავი გაანებონ სამსახურს... სანამ საბჭოთა კონსტიტუციიდან არ არის ამოშლილი 124-ე მუხლი, ნუ იქნება ხელოვნურად მიჩქმალული და ადმინისტრაციული წესით განადგურებული საქართველოს ეკლესია, მით აღგვილი პირისგან ქვეყნისა ქართველი ერის უძველესი კულტურის ცოცხალი ნაშთი“. 1941 წლის 4 მაისს განმეორებით წერილში უწმინდესი და უნეტარესი ჩარკვიანს წერდა: „გადასახადების გადაუხდელობის გამო დახურულ ეკლესიათა შორის არის მცხეთის სვეტიცხოვლის ეკლესია. გამოიძახეს მისი წინამძღვარი, ეპისკოპოსი ტარასი და უბრძანეს 48 საათის განმავლობაში ტაძრის დაცლა. უწმიდესი კალისტრატე მოითხოვდა: 1) ჩაითვალოს სვეტიცხოვლის კრებულის შრომა და ღვაწლი ტაძრის მოვლა-პატრონობისათვის მასზე შეწირული გადასახადის ანგარიშში; 2) დაუყოვნებლივ გახსნილ იქნას სვეტიცხოველი; 3) ჩამოეწეროს

15-1 საპატრიარქოს უწყებანი N15 17-23 აპრილი 2014წ გვ.19

წილკნის ეპარქია 1917-1984 წლებში (გაგრძელება)

ტაძრის წინამძღვარს გადასახადები ეპარქიის ასეთი მდგომარეობა 1943 წლამდე გაგრძელდა. ამ წელს სახელმწიფომ ეკლესიას მისცა უფლება, გაეხსნა დაკეტილი ტაძრები და ღვთისმსახურებს ოფიციალურად დართეს ნება, აღესრულებინათ წირვა-ლოცვა და საეკლესიო წესები მორწმუნეთათვის. იმჟამად მოქმედი ყველა ეპარქიის ეპისკოპოსს დაევალა, შეედგინათ სიები იმ სასულიერო პირთა შესახებ, რომელთაც გამოთქვეს სურვილი, გაეგრძელებინათ მღვდელმოქმედება და ეკლესიაში სამსახური. ამასთან დაკავშირებით, 1944 წლის 30 აგვისტოს, წილკნელი ეპისკოპოსი ტარასი წერილს უგზავნის სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქ კალისტრატეს: „მღვდლები, რომლებიც თქვენდამო გამოგზავნილ სიაში არ იყვნენ და ნამდვილად კი მსახურობენ, არიან შემდეგნი: მღვდელი ალექსანდრე წიკლაური, რომელიც მსახურობს და არ შეუწყვეტია მას სამსახური, არის ერწოში, თავის სოფელში, მელიასხევში და ეკლესია ჰქონდა სოფელ საყდრიონში. ეხლა აქვს თუ არა წირვა-ლოცვა, არ ვიცი ზუსტად. სადაც კი მისწვდება ერწოში, ყველგან ის ასრულებს წესებს. რადგან თქვენ არ გცოდნიათ ამ მღვდლის ყოცნა იქ, მაშასადამე, არც მირონი ექნება თქვენგან წაღებული. მე რაც მცხეთაში ვმსახურობ 7 წელია და, მათ შორის, ექვსი წელია -- წილკნის ეპისკოპოსად და არც ჩემთან გამოცხადებულა არც მირონისათვის და არც არაფრისათვის. საინტერესოა, რით ნათლავს ბავშვებს? ასევე მსახურობს მღვდელ-მონაზონი დანიელი, ესეც ერწოში, ოღონდ არ ვიცი, რომელ სოფელში. მღვდელმა წიკლაურმა იცის მისი მისამართი. შარშან იყო ჩემთან, მანდატს თუ ადგილს თხოულობდა, მე თქვენთან გამოვგზავნე და რა ვიცი, იყო თუ არა. შემდეგია მღვდელი ნიკოლოზ ჟიჟიაშვილი, რომელიც უკურთხებია მღვდლად კათოლიკოს-პატრიარქს ლეონიდეს (ოქროპირიძე). მედავითნეობა უსწავლია ფერისცვალების მამათა მონასტერში, მსახურობდა მედავითნედ - ჯერ კობში, შემდეგ კი თავის სოფელში ხორხში და ამავე სოფლის წმ. გიორგის ეკლესიის სახელზედ კურთხეულია 1920 წელს, სადაც დღემდე მსახურობდა. არის 67 წლის. კიდევ ერთი ხევსური მღვდელი - იოსებ ოჩიაური მსახურობს ხევსურეთში, დუშეთის რაიონის სოფლებში: ბარისახოში და ახიელში. ეს მღვდელი გავიცანი კავკავში. იქ ჩამოიყვანა თავისი ორი შვილი, ქალი და ვაჟი და სასწავლებელში მისცა. აქედან ვკითხულობ მას და მითხრეს, ისევ მსახურობსო. ამბობენ, კიდევ არიან ხევსურეთში მღვდლებიო, ოღონდ სად და ვინ არიან, არ ვიცი ნამდვილად. მღვდელ იოსებისათვის არ გამიგზავნია მიწერილობა, რადგან მისამართი დაკარგული მქონდა, ეხლა ვიპოვნე და იმასაც უგზავნი. ჯერ არავისგან პასუხი არ არის მოსული. ყველას დაზღვეული წერილები გაუგზავნე და ჯერ მარტო იღუმენი არჩილ თარაშვილი მოვიდა ჩემთან. ამასთან, მოგართმევთ თქვენს ლექსიკონს, როგორც გადავავლე თვალი საჩქაროდ. ეს მარტო ქიზიყელებს არ ეკუთვნით, არამედ მთელ საქართველოს“. ამათ გარდა, 1945 წელს წილკნის ეპარქიაში შემდეგმა სასულიერო პირებმა გამოთქვეს მსახურების სურვილი: 1) არქიმანდრიტი ისე სუხიშვილი (შიომღვიმე) 2) იღუმენი არჩილი თარაშვილი (საგურამო) ვ) მღვდელ-მონაზონი პართენი აფციაური (სვეტიცხოველი) 4) დეკანოზი ლევან ზაქარიაშვილი (წილკანი) 5) მღვდელი დავით ლიკოკელი (ბარისახო) 6) მღვდელი ნიკოლოზ ჟიჟიაშვილი (ქვემო ხორხი) 7) მღვდელი მიხეილ ქისტაური (კუდო, მაღარო) 1944 წლის 20 სექტემბერს წილკნის საკათედრო ტაძრის შესახებ ეპისკოპოსი ტარასი უწმინდეს კალისტრატეს წერდა: „გუშინ დეკანოზი ლევან ზაქარიაშვილი იყო ჩემთან. იმ დროს მოვიდა, როდესაც კვეთაზედ ვიდექი და გადმომცა თქვენი პაკეტი. არც დრო იყო და თითონაც ჩქარობდა, რომ მეკითხა რამე და გზაზედ იდგნენ თავის ცოლით. გზა დაულოცე და წავიდნენ. ვთხოვე, მალე მომწეროს დაწვრილებით, როგორ გარემოებაშია ეკლესია და როგორ მიგიღებენ. ხვალ ტაძრის დღეობა აქვს და მგონი ხალხი გახარებულები დაესწრებიან. დიდი ხანია ნატრობდნენ ეკლესიის გახსნას. რასაკვირველია, წირვა არ ექნება, მაგრამ პარაკლისები და ნათლობები კი იქნება“. მიუხედავად სახელმწიფოს მხრიდან დათმობისა და ტერორის შემცირებისა, სამლვდელოების მდგომარეობა მაინც მძიმე რჩებოდა. ხელისუფლებამ გადასახადების გაზრდით გადაწყვიტა, ახალი დარტყმა მიეყენებინა გადარჩენილი სამლვდელოებისთვის. გადასახადები იმდენად დიდი იყო, რომ მღვდლები იძულებული ხდებოდნენ, უარი ეთქვათ მსახურებაზე და საერო სამსახურში ჩამდგარიყვნენ. 1949 წლის 4 მაისს მღვდელი ნიკოლოზ ჟიჟიაშვილი წერილს სწერს კათოლიკოს-პატრიარქს კალისტრატეს: „ყოვლადსამღვდელო ეპისკოპოს ტარასის მიერ მოცემული მანდატით მე ვასრულებდი მღვდელმომქმედებას მორწმუნეთათვის ჟინვალის, ანანურის და ფასანაურის რაიონებში. შემოსავალი მცირე მქონდა და ვყიდდი

15-2  საპატრიარქოს უწყებანი N15 17-23 აპრილი 2014წ გვ.20

წილკნის ეპარქია 1917-1984 წლებში (დასასრული)

ნივთებს ოჯახიდან, შემოწერილი გადასახადების დასაფარავად. თუ რაიმე გამაჩნდა, ყველაფერი გავყიდე. უკანასკნელად შემანერეს 10 000 მანეთი. მე ამ თანხის გადახდა არ შემიძლია. ამიტომ ვთხოვ თქვენს უწმიდესობას თავისუფალი გამხადოს მღვდლობის მოვალეობისაგან. მე ისედაც თავი გავანებე მღვდელმოქმედებას 1949 წლის იანვარში.“ 1951 წლის 12 დეკემბერს გარდაიცვალა წილკნელი ეპისკოპოსი ტარასი (კანდელაკი). 1954 წლის 2 იანვარს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა მელქისედეკ IIIმ (ფხალაძე) სვეტიცხოვლის არქიმანდრიტი გობრონი (წკრიალაშვილი) აკურთხა წილკნის ეპისკოპოსად, მაგრამ ახალგაზრდა ეპისკოპოსი ამავე წლის 21 თებერვალს გარდაიცვალა. მიუხედავად მთავრობის მხრიდან დიდი წინააღმდეგობისა, ორივე მღვდელმთავარი სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ეზოში, მეუფე პავლეს გვერდით დაიკრძალა. 1955 წლის 1 იანვარს რელიგიის რწმუნებულთა აპარატში გაგზავნილ სამღვდელო სიაში, წილკნის ეპარქიის გრაფაში წერია: სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძარი -არქიმანდრიტი გიორგი (დადიანი), იღუმენი პართენი (აფციაური). ზედ მიწერილნი მღვდელ-მონაზონი დავითი (ჩიტიშვილი, შიომღვიმე, ძეგვი), მღვდელი მიხეილ ქისტაური (კუდო, მაღარო), ოლღას სავანე მღვდელი სტეფანე ბორისოვი, რომელთაც ამავე წლის 26 ოქტომბერს მღვდელი მიხეილ მთიბელაშვილი (ჩარგალი) მიემატათ. 1960 წლის სიაში კი -- მხოლოდ იღუმენი პართენიღაა მოხსენიებული. 1954-1972 წლებში წილკნის ეპარქიას თავისი მმართველი მღვდელმთავარი აღარ ჰყოლია. 1972- 1978 წლებში ეპარქიას მართავდა მიტროპოლიტი გაიოზი (კერატიშვილი), რომელიც ძირითადად მცხეთაში იმყოფებოდა და სვეტიცხოვლის ტაძარში ასრულებდა ღვთისმსახურებას, რადგან ეპარქიაში არც ერთი ტაძარი აღარ მოქმედებდა. ასევე გაგრძელდა 1978-1980 წლებშიც, როდესაც ეპარქიას სათავეში ედგა მთავარეპისკოპოსი თადეოზი (იორამიშვილი) და 1980-1982 წლებში -– მიტროპოლიც გიორგის (ღონღაძე) მმართველობის დროს.