დედას ლევანა (ნამდვილი სახელი და გვარი — ლევან ივანეს ძე ასაბაშვილი; დ. 15 დეკემბერი, 1859, სოფ. შილდა, ახლანდ. ყვარლის მუნიციპალიტეტი, — გ. 1934, იქვე) — ქართველი სახალხო მომღერალი. ქართლ-კახური სასიმღერო შემოქმედების უბადლო მცოდნე და შემსრულებელი.

დაიბადა და ცხოვრობდა სოფ. შილდაში. ჰქონდა ფართო დიაპაზონის, ძლიერი, მოქნილი, მომხიბლავი ტენორი. დიდი ოსტატობით ასრულებდა კახური სიმღერების კლასიკურ ნიმუშებს: „ჩაკრულოს“, გრძელ „მრავალჟამიერს“, „ხეუროს“, „გუშინ შვიდნი გურჯანელნის“, „ჩონგუროს“, მაყრულებს და სხვა. 1908 წელს კომპოზიტორმა ზაქარია ფალიაშვილმა იმოგზაურა კახეთში, კერძოდ სოფ. შილდაში, სადაც მოისმინა და ჩაიწერა დედას ლევანასა და მისი მეგობრების მიერ შესრულებული 15 სიმღერა. დედას ლევანათან მეგობრობდნენ ტიციან ტაბიძე, გიორგი ქუჩიშვილი, იოსებ მჭედლიშვილი. ამ უკანასკნელის ინიციატივითა და მეცადინეობით მოეწყო 1927 წელს მოეწყო დედას ლევანას საჯარო გამოსვლა შილდელ მომღერლებთან ერთად რუსთაველის თეატრის სცენაზე (პოეტ ი. მჭედლიშვილის ინიციატივით).

ფართო საზოგადოებისთვის ლევან ასაბაშვილი ცნობილი გახდა 1909 წელს, როცა მას ზაქარია ფალიაშვილმა მოუსმინა. თავის შთაბეჭდილებას კომპოზიტორი ასე გადმოგვცემს:

ფართო საზოგადოებისთვის ლევან ასაბაშვილი ცნობილი გახდა 1909 წელს, როცა მას ზაქარია ფალიაშვილმა მოუსმინა. თავის შთაბეჭდილებას კომპოზიტორი ასე გადმოგვცემს:

...ორი სამი ჭიქა ღვინის გადაკვრის დროს დაიწყეს სიმღერა, მაგრამ რა სიმღერა! მე ამისთანა მწყობრად შესრულებული კახური სიმღერა ჯერ არ გამიგონია... განსაკუთრებულად იმათში გამოირჩეოდნენ ლევან ივანეს ძე ასაბაშვილი (მეტსახელი - დედას ლევანა) ბათო დავითის ძე როსტომაშვილი, ალექსო გიორგის ძე ელოშვილი და ლაზარე სიმონის ძე კოკილაშვილი... დედას ლევანა არის მაღალი ტანისა, წარმოსადეგი, მხარბეჭიანი გლეხი 43-45 წლისა, მღერის როგორც მოძახილს, ისე დამწყებსაც, მომეტებულად კი - მოძახილს. ამ დევკაცს ბუნებით ისეთი მშვენიერი გავარჯიშებული და დიდი ხმა (ტენორი) აქვს, რომ, მე ვგონებ, ჩვენი ოპეროს მოერალიც არ დაიწუნებდა და კვლავ ინატრებდა იმისთანა იშვიათ ხმას. ამას გარდა, მშვენიერი გამოთქმაც აქვს. საუცხოო მოლაპარაკეა. თამამი მიხვრა-მოხვრა, ერთი სიტყვით ღმერთს მიუნიჭებია მისთვის ყოველივე ის, რაც კარგი არტისტისთვის აუციებელ საჭიროებას შეადგენს.

(გაზ. ამირანი, 1909წ.15).

      ამ შეხვედრიდან თითქმის ოცი წლის შემდეგ, 1927 წლის მაისში, თბილისის რუსთაველის სახალობის სახელმწიფო თეატრის სცენაზე გაიმართა კახური სიმღერის დიდი მოამაგეების - დედას ლევანასა და მიხა ჯიღაურის მომღერალთა გუნდების კონცერტი, რომლის ინიციატორი იყო პოეტი იოსებ მჭედლიშვილი. საზოგადოება მომღერლებს აღტაცებით შეხვდა. კონცერტს დაესწრნენ სახელოვანი ქართველი კომპოზიტორები: ზაქარია ფალიაშვილი, დიმიტრი არაყიშვილი, კოტე ფოცხვერაშვილი, მელიტონ ბალანჩივაძე. ამ საკონცერტო გამოსვლის შემდეგ გაჩნდა ქართულ პოეზიაში "დედას ლევანას თემა". დიდებული მომღერლის სახელი თავიანთი ლექსებით უკვდავყვეს გიორგი ქუჩიშვილმა, ტიციან ტაბიძემ, გიორგი ლეონიძემ.

      საბედნიეროდ, ჯერ კიდევ არიან ადამიანები, რომელთაც დედას ლევანას არაჩვეულებრივი ხმა ახსოვთ. ცნობილი მომღერალი ანდრო სიმაშვილი იგონებს: "ზაქარია ფალიაშვილი შილდიდან ჩვენს სოფელში, არტანაში ჩამოსულა სიმღერების ცასაწერად, მაგრამ აქ მოსულს ფილფონიგრაფი დაზიანებული აღმოსჩენია. როგორც გაირკვა, დედას ლევანას უძლიერეს ხმას ჩამწერი აპარატის მემბრანა დაეზიანებინა". ფონოჩანაწერების ცნობილმა რესტავრატორმა, მოსკოველმა კლავდი ტიხონოვმა, როცა შილდელი მომღერლების მიერ შესრულებული "მრავალჟამიერი" მოისმინა, თქვა: იმისათვის, რომ ხმებს შორის ბალანსი არ დარღვეულიყო, პირველი ხმა (ე.ი. ლევან ასაბაშვილი), როგორც ჩანს, ერთი მეტრით უკან დაუყენებიათ. ეტყობა, მიკროფონმა მისი ხმის სიძლიერეს მაინც ვერ გაუძლო და მაღალ რეგისტრში ხარვეზი ამით არის გამოწვეულიო.

     ლევან ასაბაშვილი 1927 წლის მერე სცენაზე მეტი აღარ გამოჩენილა. სამაგიეროდ, კახეთში ქორწილი, ნათლობა ან საეკლესიო დღესასწაული ისე არ ჩაივლიდა, მას მეგობრებთან ერთად არ ემღერა. მას სიცოცხლის ბოლომდე შერჩა მჭექარე ხმა. მომღერალმა სიმღერის დროს დალია სული.

      "შენი გულისა!" - ეს ყოფილა მისი ბოლო სიტყვები.

"ფონდი ქართული გალობა