ოთხთა ეკლესია — X საუკუნის ქართული ხუროთმოძღვრების ძეგლი, სამნავიანი ბაზილიკა, სოფელ დორთკილისედან 5 კილომეტრის მანძილზე, თურქეთის ტერიტორიაზე. ოთხთა ეკლესია პარხლის ეკლესიასთან ერთად გვიანდელი ხანის ბაზილიკების ყველაზე მნიშვნელოვანი ნიმუშია.

ოთხთა ეკლესია მდებარეობს მდინარე ჭოროხის ხეობაში, მდინარის მარცხენა ნაპირზე, სოფელ დორთკილისესგან 5 კილომეტრში. გეოგრაფიული კოორდინატები N40,814065° E41,471158°. ეკლესია მდებარეობს 1.350 მეტრის სიმაღლეზე მდებარე სამკუთხა ბაქანზე. მონასტერი შედგება ოთხი ნაგებობისგან - უზარმაზარი ბაზილიკა, რომლის სამხრეთ-აღმოსავლეთით განლაგებულია ორსართულიანი სამარხი ეგვტერი, სატრაპეზო დასავლეთით, ორნავიანი დარბაზი ჩრდილო-დასავლეთით, სადაც ყო განთავსებული სემინარია და სკრიპტორიუმი. მდინარე ჭოროხის მეორე მხარეზე, მონასტრის დასავლეთით 150 მეტრის მანძილზე მდებარეობს სამლოცველოსა და ორსართულიანი კამაროვანი ნაგებობის ნაშთები. ეს ნაშთები ექვთიმე თაყაიშვილისა და ვახტანგ ჯობაძეს მოსაზრებით ბერთა კრებულის სამყოფელი იყო.

ოთხთაზე ასეთი ლეგენდა არსებობს: ეკლესია უცნობი მეფის ასულს, ვინმე თამარს აუშენებია. მამამისს ყველა შვილი ისლამზე მოუქცევია თამარის გარდა. ქალს ტაძრის შენებისას ფული შემოლევია, ამიტომ თმა შეუკვეცავს, გაუყიდია და ასე დაუმთავრებია მშენებლობა.
თამარს ისეთი თეთრი რაში ჰყოლია, ოთხივე ეკლესიის შემოვლა ერთ დღეში შეეძლო. გადმოცემის თანახმად, ტაძარში თამარის ხელის ანაბეჭდიცაა შემორჩენილი.

შეცდომა არ იქნება, თუ ვიტყვით, რომ ოთხთა ეკლესიის `სიონი~ სურათოვანი ანარეკლია X საუკუნის შუა წლებში ტაო-კლარჯეთში გაძლიერებული ეროვნული აღტკინებისა, ბაგრატიონთა გენეალოგიური წარმოშობისა დავით წინასწარმეტყველის წიაღიდან და დავით კურაპალატის შორსმჭვრეტი მიღწევებისა.“ 

< >