29 ოქტომბერს (ძვ. სტ. 16 ოქტომბერს) ქრისტეს ეკლესია იხსენიებს წმინდა ზენონ იყალთოელს.
მეექვსე საუკუნეში, საქართველოში პირველი სამონასტრო კერები ჩნდება და იწყება ბერ-მონაზვნური ცხოვრების აღორძინება. ეს ფაქტი უკავშირდება ცამეტ ასურელ მამას, რომელიც წმინდა იოანე ზედაზნელის წინამძღოლობით შემოვიდინენ საქართველოსი. (იხ. იოანე ზედაზნელის ცხოვრება). ასურელ მამათა შორის იყო ზენონ იყალთოელიც. წმინდა ზენონი, ცხოვრობდა ჯერ ზედაზნის, შემდეგ კი თავისსავე დაარსებულ იყალთოს მონასტერში. დასაფლავებულია იქვე. ზენონ იყალთოელის მოღვაწეობამ ხელი შეუწყო კახეთში ქრისტიანული ეკლესიის განმტკიცებას. მისი ცხოვრების აღმწერელი თხზულება შემონახული არ არის და წმინდა იოანე ზედაზნელის ცხოვრებიდან ვეცნობით, თუმცა ჩვენამდე მოღწეულია იყალთოს მონასტერი, რომელიც სწორედ წმინდა ზენონის სახელთან არის დაკავშირებული
ფოტო გადაიღო ქეთევან ფეიქრიშვილმა დაბადებული 2004 წელს თელავში
თელავის დასავლეთით, 7-8 კმ-ზე, მდებარეობს იყალთოს მონასტერი, რომელიც, არქეოლოგიური თუ საისტორიო შესწავლის მიხედვით, დაარსებული უნდა იყოს VI საუკუნის მეორე ნახევარში, სწორედ იმ პერიოდში, როდესაც საქართველოში ასურელილ მამები შემოვიდნენ. მონასტერი მნიშვნელოვან კულტურულ-საგანმანათლებლო ცენტრს წარმოადგენდა არა მარტო კახეთში, არამედ მთელ საქართველოში. აქ დაარსდა უმაღლესი სკოლა-აკადემია, სადაც მოღვაწეობდა ცნობილი ქართველი ფილოსოფოსი არსენ იყალთოელი.
არქეოლოგიური გათხრების შედეგად აღმოჩნდა რომ, რომ აკადემიის მთავარი შენობის ირგვლივ არსებობდა მრავალი სახელოსნო, მარანი, სამჭედლო, სამეურნეო ნაგებობანი და სხვა მრავალი სათავსოები.
იყალთოს აკადემიაში ეუფლებოდნენ ღვთისმეტყველებას, რიტორიკას, ასტრონომიას, ფილოსოფიას, გეოგრაფიას, გეომეტრიას, გალობას და სხვ. აღნიშნული თეორიული კურსების გარდა მოსწავლეები სწავლობდნენ ლითონის დამუშავებას, კერამიკულ წარმოებას, მევენახეობა-მეღვინეობას, ფარმაკოლოგიას და სხვ. მონასტრის ტერიტორიაზე მდებარეობს სამი ეკლესია: ღვთაების, ყველაწმიდისა და სამების. მთავარ, ღვთაების ეკლესიას აქვს ბერძნული ჯვრის ფორმა. იგი აშენებულია უფრო ძველი ეკლესიის ადგილზე, სადაც დაკრძალულია მისი დამაარსებელი ზენონი. ზემოთ აღნიშნული ეკლესიები მრავალჯერაა რესტავრირებული და ამჯერად მათი თავდაპირველი სახე ძლიერ შეცვლილია. იყალთოს აკადეიამ დიხანს იარსება, მისი როლი დიდია საქართველოს განმანათლებლობის საქმეში. 1616 წელს შაჰ-აბასის შემოსევის შემდეგ აკადემია ცეცხლს მისცეს და მან თავის არსებობა შეწყვიტა.
