ბორის ცუგოშვილი 12.05.1984 - 06.06.2013 კაპრალი
შეიარაღებულ ძალებში 6 წელი იმსახურა. დაიღუპა 2013 წლის 6 ივნისს ავღანეთში, ჰელმანდის პროვინციაში, მეამბოხეთა მიერ 42-ე ბატალიონის ბაზაზე განხორციელებული იერიშის შედეგად.
2008 წლის ომი გამოიარა, დაჭრილი იყო და მეგობრებს ეხმარებოდა, მებრძოლები ამბობენ, რომ ის უშიშარი და თავდადებული ადამიანი იყო, რომ მისი იმედი ჰქონდათ. ომმა მაინც სხვანაირი მეგობრობა იცის. ომმა ისიც იცის, რას ნიშნავს ყოველდღე სიკვდილს უყურებდე თვალებში, მაგრამ, როგორც თავად ამბობდა, სამშობლოს სიყვარული და იმის შეგნება, რომ საკუთარ მიწას საკუთარ ოჯახს და შვილებს ეხმარები უკეთეს ქვეყანაში იცხოვრონ, ამ შიშს გაძლევინებს.
ბორის ცუგოშვილის შესახებ კიდევ ბევრი დაიწერება. ბავშვობიდან მამაცი იყო, საქართველო სხვანაირად უყვარდა, თითქოს არაფრით გამორჩეული არ იყო, მაგრამ ეს არის სამშობლოს განცდაც. ნებისმიერს შეუძლია მისთვის თავის გაწირვა და ამისთვის, ამ გმირობისთვის, სიყვარულის დამტკიცებისთვის არ გჭირდება იყო განსაკუთრებული. უბრალოდ, უნდა გრძნობდე და ეს გრძნობა ბორისს ბავშვობიდან ჰქონდა.
მისი ერთადერთი ვაჟი, რომელიც ახლა 11 თვისაა, მამით იამაყებს. მიუხედავად იმისა, რომ ის არ ეხსომება, ეცოდინება მაინც, რომ გმირი ადამიანის შვილია“- ასე იწყებს საუბარს კაპრალ ბორის ცუგოშვილის მამა, რომელსაც გორის რაიონის სოფელ ორთაშენში შვილი ავღანეთიდან ჩამოუსვენეს. მისი გარდაცვალების ამბავი ოჯახმა ტელევიზიიდან შეიტყო. ტარიელ ცუგოშვილის თქმით, ავღანეთში მისი შვილი ორი თვის წინ წავიდა. ოჯახის წევრები ამბობენ, რომ ბორის ცუგოშვილი სამშობლოსთვის მოწოდებული პიროვნება იყო.
ტარიელ ცუგოშვილი(კაპრალ ბორის ცუგოშვილის მამა) : - მეუღლე და 11 თვის ვაჟი დარჩა. მანამდე გერმანიაში იყო წასული. სამხედრო სამსახური, ეს თავისი პროფესია იყო. 2008 წლის აგვისტოს ომშიც კონტრაქტით იყო. სატანკო ბატალიონში მსახურობდა. ომის დროს დაიჭრა კიდეც. როცა აფეთქება მოხდა ორი თანამებრძოლი მკლავებში მოუკვდა. მიუხედავად ამისა, მაინც უშიშარი იყო და ამბობდა, რომ სამშობლოსთვის თავგანწირული ჯარისკაცი იყო.
ვიქტორ ცუგოშვილი (ბორის ცუგოშვილის ძმა):
- 2005 წელს, 18 აპრილს, ბორისი სავალდებულო სამხედრო სამსახურში წავიდა. სკოლაში 9 წელი დაამთავრა, შემდეგ კი სწავლა პოლიტექნიკურ კოლეჯში გააგრძელა, ელექტროვაგონშემკეთებელი იყო პროფესიით. კოლეჯის დასრულების შემდეგ სამხედრო მოსამსახურის გზა აირჩია. წელიწად-ნახევარი იყო ჯარში, შემდეგ კი პირველ კონტრაქტზე მოაწერა ხელი. ეს მისთვის მეორე კონტრაქტი იყო, ავღანეთამდე ბორისი გერმანიაში გადიოდა სამხედრო კურსებს. ის ისეთი მონდომებული ადამიანი იყო, რომ რასაც მიზნად დაისახავდა, ყველაფერს აკეთებდა. ავღანეთში გადაწყვეტილებაც ისე მიიღო, რომ არავისთვის რჩევა არ უკითხავს. მე ვიცოდი, რომ მიდიოდა, ერთხელ მოვიდა და მითხრა, უნდა წავიდეო. მისი გადაწყვეტილება საბოლოო იყო და ჩვენ ამას ვერ შევაცვლევინებდით. მამაჩემი იყო სასტიკი წინააღმდეგი. მამაჩემმა პირველი განცხადება დაუხია კიდეც, მაგრამ ბორისმა მეორედ შეიტანა და წავიდა. არასოდეს ჰქონია შიში, რომ რამე დაემართებოდა. აქეთ გვამხნევებდა არ ინერვიულოთო. დღეს ოჯახს მის გარეშე ძალიან უჭირს. ერთი წლის ბიჭი დარჩა ობლად. მეც ძალიან გამიჭირდა მის გარეშე. მის გარდა არც არავინ მყავდა, ჩემზე ორი წლით უფროსი იყო და ყოველთვის, მხარში მედგა.
ირაკლი ცუგოშვილი (კაპრალ ბორის ცუგოშვილის ბიძაშვილი): - ბორისმა ნათესაობასაც და საახლობლოსაც თავი ვაჟკაცობით და ადამიანობით დაგვამახსოვრა. იმდენად უშიშარი იყო, რომ სამშობლოსთვის თავს არ ზოგავდა, 2008 წლის აგვისტოს ომის დროსაც ვიგრძენით ეს მისი სულისკვეთება. ჩვენ მამაცი და სამშობლოსთვის თავგანწირული ჯარისკაცი დავკარგეთ. ეს მხოლოდ ჩემი სიტყვები არ არის. მადლობის სიგელებთან ერთად სხვა უამრავი ჯილდო აქვს მიღებული.
ნინო კურტანიძე (ბორის ცუგოშვილის მეუღლე): - ერთმანეთი 2010 წლის მარტში გავიცანით. ამ დროს ბორისი პირველი კონტრაქტით იყო ჯარში. ჩვენი ურთიერთობა ნელ-ნელა ძალიან კარგად აეწყო, შემდეგ ხელიც მთხოვა და ცოლად გავყევი. 2011 წლის 10 აგვისტოს ვიქორწინეთ.
ავღანეთში პირველად იყო, თუმცა არ ეშინოდა. ზოგადად, ისეთი პიროვნება იყო, რომ არასოდეს არაფრის შიში არ ჰქონია. როცა მითხრა, ავღანეთში უნდა წავიდეო, ვთხოვე, იქნებ გადაეფიქრებინა, მაგრამ უარი მივიღე მისგან. გადაწყვიტა და წავიდა. იქიდან მამშვიდებდა, ცოცხალი დაგიბრუნდები, არ შეგეშინდესო...
სანამ ეს უბედურება მოხდებოდა, ბავშვი ვაჩვენე, „სკაიპით“ ვილაპარაკეთ დიდხანს, თუმცა იქაურობაზე არაფერს ამბობდა, ძალიან კარგად ვარო, იმასაც ამბობდა, რომ ისე კარგად ვარ, აქეთ თქვენი დარდი მაქვსო. ძალიან კმაყოფილი იყო, არაფერი არის საშიშიო.
ერთი შვილი გვყავს - საბა. 3 აგვისტოს ერთი წლის გახდა. რვა თვის იყო საბა, მამა რომ ავღანეთში წავიდა. სიტყვებით ვერ აგიწერთ, ისეთი თბილი მამა იყო. ბავშვი, რომ აიყვანა ხელში, მაშინ თქვა, რომ ბედნიერი ვარო, ამაზე ბედნიერი როგორ უნდა ვიყოო და ამბობდა, ჩემი შვილი ძმასავით უნდა გავზარდოო, გვერდში მეგობარივით უნდა მყავდესო. უნდოდა, რომ საბას კარგად ესწავლა, სპორტსმენი ყოფილიყო, ძალიან კარგი მამა იყო. სატელეფონო საუბარი თითქმის ყოველდღე მქონდა მასთან, ძალიან იშვიათად ყოფილა, რომ არ მოეწერა. წინა დღესაც ვურეკავდი, მაგრამ გამორთული ჰქონდა ტელეფონი. არ შემშინებია, იმიტომ რომ ხშირად არ ჰქონდა ტელეფონს მიღება. სულმოუთქმელად ველოდებოდით მე და საბა... ავღანეთიდან სექტემბერში უნდა დაბრუნებულიყო.
სანამ ავღანეთში წავიდოდა, მე და ჩემი მეუღლე ცალკე ვცხოვრობდით. როდესაც ბორისი წავიდა, მეც დედაჩემთან გადავედი ცოტა ხნით და იქ ვიყავი. ჩემს თავს დამტყდარი უბედურების შესახებ სწორედ იქ გავიგე. სოფელში მომაკითხეს, თავდაცვის სამინისტროს ხალხი იყო. სამხედროები რომ დავინახე, მაშინვე ყველაფერს მივხვდი. მივხვდი, რომ ქმარი აღარ მყავდა და ჩემი საბაც უმამოდ, ობლად დამრჩა...
ბორის ცუგოშვილს მხოლოდ მის სოფელში იცნობდნენ, მხოლოდ მისმა მეგობრებმა იცოდნენ, როგორი მამაცი იყო, მაგრამ ახლა მისი გამბედაობის ამბავი ყველამ გაიგო, ახლა ის გმირია, საქართველოს გმირი და მისი შვილი ყოველთვის იამაყებს. მის შვილს ეცოდინება, რომ მამა საქართველოს თავისუფლებისთვის ბრძოლას შეეწირა, თავი გასწირა იმისთვის, რომ მის შვილს და მის თაობას ძლიერ ქვეყანაში ეცხოვრა.
ქართველი გმირი ბორის ცუგოშვილი სოფელ ორთაშენში, მამაპაპისეულ სასაფლაოზე, გმირული პატივით დაკრძალეს.
გამომცემლობა „პრაიმტაიმის“ წიგნი „გმირის“ მიხედვით.
6 ივნისს ავღანეთში დაღუპული შვიდი ქართველი ჯარისკაცისგან სამი გორის რაიონის მკვიდრი აღმოჩნდა. ტრაგედიის მეორე დღესვე მათი ოჯახები მოვინახულე. ასეთ დროს ძნელია ემოციის გარეშე, მხოლოდ პროფესიული მოვალეობის გრძნობით იმოქმედო. ტრაგიკულად დაღუპული "სხვისი შვილი" ყველას შვილი ხდება, თვითონაც ჭირისუფლად გრძნობ თავს და იცი, რომ ვერაფერი ნუგეშია, დედებს უთხრა, ბიჭების სახელით არა მხოლოდ მათმა ოჯახებმა, ერმა, ქვეყანამ უნდა იამაყოსო.
სამივე დაღუპული მეოთხე ბრიგადის 42-ე ბატალიონის ჯარისკაცია. 2008 წელს, ცხინვალის ომის დროს, ყველაზე დიდი დანაკარგი სწორედ ამ სამხედრო შენაერთმა განიცადა - ბევრი დაიღუპა, ბევრიც დაინვალიდდა. ცხინვალში დაღუპული 19 წლის ჯარისკაცის, ვახტანგ გზირიშვილის დედა, ქალბატონი მარინე, ტირილით ამბობს, 42-ე ბატალიონს სახელი შეუცვალონ ან საერთოდ გააუქმონ, დაწყევლილიაო... მისი შვილიც საბედისწერო 42-იდან იყო...
გზას კარალეთისკენ მივუყვები. აქ ხუთი წლის წინანდელი ომის ჭრილობები გახსნიათ. ხალხს თავზარი დასცა ჯარისკაცების, თანაც ერთდროულად - სამი გორელის სიკვდილმა. მეგზური ალეკო მელქაია წინასწარ მითანხმდება, რომ სახლებში ჩემთან ერთად არ შემოვა. მაპატიე, მარტო უნდა შეგატოვო ტკივილს, - ამბობს ჩუმად, თუმცა ვერ ახერხებს, რომ უზარმაზარი ტკივილი არ გაიზიაროს და ამ ბიჭების ამბებს აყოლებს მათ ახლობლებს...
ქუჩაში ჯგუფურად მიმავალი ხალხი შევნიშნე. ვეკითხები: "სად ცხოვრობს ის ბიჭი, ავღანეთიდან რომ..." - მიჭირს წინადადების დამთავრება. ქალები ცრემლიან თვალებს იწმენდენ - ჩვენც იქით მივდივართო... გზას კორპუსებისკენ მივუყვებით, თითქოს მზე ანათებს, მაგრამ ირგვლივ ბინდი ჩამოწოლილა.
32 წლის ზურაბ გურგენაშვილის სახლთან ვდგავართ.
"შვილები დაიზარდნენ, კიბეები დაცვდა, სახლი დაბერდა. ვფიქრობდი, ჩემი წასვლის დროც მალე მოვა-მეთქი. მეგონა, მე გამაცილებდნენ ამ ჩამონგრეული კიბიდან პირველს..." - შემზარავია მამის კვნესა. კაცს ტკივილისგან გახევებული სახე და სველი თვალები აქვს, ქანდაკებას უფრო ჰგავს... ვუყურებ და ტირილს ვერ ვიკავებ.
არც კი ვიცი, რა ვუთხრა ამ დროს მამას, რომელიც საყვარელი ვაჟის შვილებსაც ვერ მოესწრო...
ხშირად ამბობენ, რომ ჯარისკაცთა უმრავლესობა გაჭირვების გამო მონაწილეობს საერთაშორისო მისიებში. სხვა გამოსავალი არ ჰქონდათო... ამ აზრს უკმაყოფილო მოწინააღმდეგეებიც ჰყავს - უსამართლობაა იმის თქმა, რომ ბიჭები ავღანეთში ფულის გამო მიდიან, მათ ამ ნაბიჯისკენ ვაჟკაცობა უბიძგებთო... კაცი რომ ოჯახის გადასარჩენად ომში წავა, ამას გამბედაობა და სიმამაცე არ სჭირდება?
ვცდილობ წარმოვიდგინო, რას იფიქრებენ ძველი და ახალი ხელისუფლების წარმომადგენლები, უცხოელი სტუმრები, როდესაც დაღუპულს შინ მოასვენებენ და სამძიმარზე ეახლებიან ოჯახს. წინა ხელისუფლებას ეს საკითხი "დარეგულირებული"”ჰქონდა. ავღანეთში დაღუპულების დაკრძალვა თითქმის გასაიდუმლოებულ ვითარებაში ხდებოდა. ქვეყნის პირველი პირები ხშირად ღრმა მწუხარებასაც არ გამოთქვამდნენ ხმამაღლა, თუმცა, ყოველთვის რიხი ჰქონდათ, როდესაც ამ ჯარისკაცების მამაცობით ცდილობდნენ საერთაშორისო საზოგადოებრიობის წინაშე თავმოწონებას(!!!).
გურგენაშვილების ოჯახი სიღარიბის ზღვარს ქვემოთ მყოფთა გრძელ ნუსხაშია. ისინი არაფერს მალავენ და იმაში, რომ ზურა აღარ ჰყავთ, სწორედ სიღარიბეს ადანაშაულებენ. რომ არა გაჭირვება, ჯარში არ დაიწყებდა მუშაობას, კვნესის და, დედა, მამიდა... ბავშვობიდან ცდილობდა მშობლები, ძმა და დები სიღატაკისგან ეხსნა. სკოლიდან მოსვლისთანავე ნახირში გარბოდა ან დღიურ მუშად უდგებოდა ვინმეს, რომ შინ პურის ფული მიეტანა. სულ სამსახურს ეძებდა, იქნებ ამ პატარა, ღარიბი ბინის გარდა ჩემთვის ბუდე მოვიწყო და ოჯახი შევქმნაო. საკონტრაქტო ჯარში წავიდა. კონტრაქტს რამდენიმე თვეში, ავღანეთიდან დაბრუნების შემდეგ გასდიოდა ვადა. იმედი ჰქონდა, რომ ბედი არ უმუხთლებდა, გზად შეყვარებული დამხვდება და შინ ქორწილით დავბრუნდებიო..." - ამბობს ზურას ბიძაშვილი ხათუნა გურგენაშვილი.
ტრაგედიის შეტყობისთანავე, ზურას შეყვარებული გურგენაშვილებთან მივარდნილა, მითხარით, რომ ტყუილიაო...
"ზურამ წასვლამდე ყველა ვალი გაისტუმრა, პატარა ბინა იყიდა, რომ ცოლი შეერთო და მასთან ერთად ეცხოვრა. ბაღში ხილი გააშენა. უხაროდა, რომ ბლები აყვავდნენ. ისინი კიდევ მრავალჯერ აყვავდებიან, მაგრამ ჩემი ძმა საკუთარ სახლში ღამის გათენებასაც ვერ მოესწრო", - ტირის და.
"ჩემი შვილი ყველას შემწე იყო. ჯარისკაცის ხელფასი, რომელიც 700 ლარსაც არ აღემატებოდა, შეეძლო ყველასთვის გაენაწილებინა. პატრონობდა ავადმყოფ ძმას, ჩვენ, მშობლებს, გათხოვილ დებს, რომელთაგან ერთს ბავშვი შეუძლოდ ჰყავდა და რომ არა ზურა, წამალსაც ვერ იყიდდა..." - ხმა და ცრემლი ერთად გამოუშრა დედას.
"ავღანეთში წასვლის წინადღეს მოგვინახულა ნათესავები. ჯოჯოხეთში მივდივარ და წასვლამდე ყველას უნდა ჩაგეხუტოთო. ეს არ ქნა ზურა-მეთქი, - ყველაფერი კარგად იქნება, ისეთ მეთაურს მივყვებით, ყველას უკლებლივ დაგვაბრუნებსო", - მოთქვამს მამიდა.
ხათუნა გურგენაშვილი - "ნუ მიჰყავთ ჩვენი ბიჭები ავღანეთში. აუხირებიათ, სხვანაირად ნატოში ვერ შევალთო. მთელი საქართველო რომ ჩაიხოცოს ერაყში, ავღანეთში და აფრიკაში, სადაც წაყვანას 2014 წლის შემდეგ უპირებენ ქართველ ჯარისკაცებს, ნატოში მაინც არ მიგვიღებენ, სანამ ასეთი დავრდომილი და გაღატაკებული ვიქნებით.
მოვიდეს სააკაშვილი და ნახოს რა მდგომარეობაში დარჩა ზურა გურგენაშვილის ოჯახი, რომლისთვისაც უკანასკნელი იმედიც ჩაქრა. ნატოში რომ მიგიღონ, უნდა იმსახურებდე, ანუ ხელისუფალს თავისი ხალხის პრობლემების მიმართ სულ მცირე სოლიდარობის გრძნობა უნდა ჰქონდეს."
fb
...სოფელ ორთაშენის მკვიდრი ბორის ცუგოშვილის ახლობლებიც მიიჩნევენ, რომ როდესაც სამსახურს ვერ შოულობ და ხვეწნა-მუდარით აღებულ ვალებს ვერ ისტუმრებ, უკანასკნელი გამოსავალი, საკონტრაქტო ჯარში სამსახურია. ბიჭებს კარგა ხანია საქორწინო ასაკი დაუდგათ, მაგრამ როგორ არჩინონ ცოლ-შვილი?
ტარიელ ცუგოშვილი, ბორისის მამა - "შვილის სიკვდილი ტელევიზორიდან გავიგე და სკამიდან გადმოვვარდი. დაღუპულთა ვინაობის დასახელებისას, მეხუთე ჩემი შვილი იყო. ენა ჩამივარდა... ყველა დაღუპულის ოჯახს ვუსამძიმრებ და ღმერთს ვთხოვ, რომ მეტი განსაცდელი არიდოს საქართველოს, ჩვენს ტანჯულ სამშობლოს. მერჩივნა ჩემი შვილი აქ დაღუპულიყო, თავის მიწაზე, ვიტყოდი, სამშობლოს იცავდა-მეთქი, ახლა რა ვთქვა, ვის და რას იცავდა? როცა შენი მიწა მტრისგან წართმეული გაქვს და ისიც ვერ გითქვამს, სდექ, რაც მიგიტაცებია, იკმარე, საზღვრით ნუღარ მოცოცავო, სხვის დასაცავად როგორ უნდა წახვიდე?"
ბორისმა ერთხელ უკვე ჩაათავა ოთხწლიანი კონტრაქტი. 2008 წლის ომის დროს საინჟინრო-სატანკო ბატალიონში იყო და გორის სამხედრო ბაზის დაბომბვის დროს დაიჭრა, ტვინის შერყევა დაემართა, ცხვირი გაუტყდა. როდესაც კონტრაქტი გაუთავდა, აღარ აპირებდა ჯარში დაბრუნებას. მცირე დანაზოგით ცოლი შეირთო. ეგონა სხვა სამსახურს იშოვიდა, მაგრამ ამაოდ. მერე ბავშვი გაჩნდა, ახლა პატარა ბიჭი 10 თვის არის. დედას საკეისრო ოპერაცია დასჭირდა. 1.000 ლარი მოგვთხოვეს ექიმებმა, ძროხა და ხბო გავყიდე, რომ ბავშვი დაბადებულიყო, სხვა ვალებიც აიღო ბორისმა და იძულებული გახდა მათ გასასტუმრებლად, ისევ ჯარში დაბრუნებულიყო. ერთხელაცო, თქვა და წავიდა. რას იფიქრებდა, რომ ეს ერთხელაც უკანასკნელი გამოდგებოდა? რას იფიქრებდა, რომ მისივე ქვეყნის პრეზიდენტი არ გაუფრთხილდებოდა მათ სიცოცხლეს და სისულელეებს მოროშავდა ტელევიზორში?
შალვა ცუგოშვილი, ბორისის ბიძაშვილი: - სააკაშვილის მთავრობამ მემკვიდრეობად გაჭირვება და სიკვდილი დაგვიტოვა. თუ ჯარში არ მივდივართ, სიღარიბეს ვებრძვით, რომ გადავარჩინოთ ოჯახები. დაითვალეთ აქ რამდენი ახალგაზრდა კაცი ვართ, ყველა უმუშევარი, ყველა გულგატეხილი და იმედგაცრუებული, რომ ოდესმე ვინმეს დავჭირდებით ამ ქვეყანაში. სააკაშვილს ნატოში შესვლის იმედი რომ აქვს, მოვიდეს, დაგველაპარაკოს და გვიპასუხოს, ქვეყანა, რომელსაც ამდენი დაქცეული ოჯახი ჰყავს, ვის რად უნდა ნატოში?
ბორისი ბოლოს ერთი კვირის წინ შეხმიანებია ძმას, ვიქტორს, დაბადების დღე მიულოცა. მალე გავა სამი-ოთხი თვეც და დაგიბრუნდებითო... "თვითონ სულ რაღაც 29 წლის იყო, ძალიან თბილი და ვაჟკაცური, სამაგალითო ძმა. მობილურ ტელეფონში ჩაწერილ მის ფოტოებს დავყურებ და ვერ ვიჯერებ, რომ ჩემი პატარა ძმისშვილი ობლად უნდა გაიზარდოს."
გორში, ცუგოშვილების ბინაში სასოწარკვეთილი დედა, ცოლი და პატარა ვაჟკაცი ელოდებიან ქართველი ვაჟკაცის დაბრუნებას, რომ მერე ისევ გააცილონ, ოღონდ უკანასკნელ გზაზე და ცხოვრების პირისპირ მარტო დარჩნენ, ტკივილებით, ცხოვრების შიშით და ვალებით, რომელიც ბორისს გაუსტუმრებელი დარჩა.
"მადლობა შენ, რომ შვილი მაჩუქე, სამაგალითო ბიჭო. შენ ხომ ვალები იმისთვის აიღე, რომ ჩვენ გყოლოდით თბილად და ბედნიერად..." ჩურჩულებს პირგამეხებული ნინო, ბორისის მეუღლე.
https://www.kvirispalitra.ge/politic/17475-avghanuri-iara.html
მარინა ნაჭყებია დ.1956წ. აფხაზეთის მებრძოლთა მკვლევარი დ. სოხუმი აფხაზეთი
