ახალმოწამენი  6 სექტემბერს, დეკანოზ ანდრიასა და მღვდელ პეტრე კარბელაშვილების მოწამეობრივად აღსულების დღეს.

კარბელაშვილების ოჯახის ღვაწლი ერისა და ეკლესიის წინაშე

ძმებ კარბელაშვილებს – ეპისკოპოს სტეფანეს (ერისკაცობაში – ვასილი (1858-1936), დეკანოზებს: პოლიევქტოსს (1855-1936) და ანდრიას (1851-1924), მღვდლებს – ფილიმონსა (1836-1879) და პეტრეს (1860-1924) უდიდესი დამსახურება მიუძღვით სამშობლოსა და დედაეკლესიის წინაშე.

წინაპართა გზის კვალდაკვალ

ღვთისა და ერის საპატიო მსახურებას საფუძველი პეტრე კარბელაშვილმა ჩაუყარა. იგი მთელი სიცოცხლე მუხლჩაუხრელად ემსახურებოდა დედაეკლესიას. წლების განმავლობაში გალობდა საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქ ანტონ II-ის (ბაგრატიონი) გუნდში. მან მისცა მაგალითი შვილებსა და შვილიშვილებს უანგარო მსახურებისა.

პეტრეს ვაჟმა გრიგოლმა მამის საქმე გააგრძელა. იგი სოფელ ჭალაში, თავად ამილახვრების კარის ეკლესიაში მსახურობდა, სადაც საკუთარი ხარჯით ინახავდა და ასწავლიდა სამღვდელოდ გამზადებულ ახალგაზრდებს. XIX ს-ის 60-იან წლებში დეკანოზი გრიგოლი ერთადერთი სრული მცოდნე იყო აღმოსავლეთ საქართველოს საეკლესიო კილოებისა. იგი ჯერ ბოდბეში, წმინდა ნინოს სახელობის მონასტრის სასწავლებელში ასწავლიდა ქართულ გალობს, მოგვიანებით კი – თბილისის სასულიერო სემინარიაში.

 დეკანოზ გრიგოლ კარბელაშვილის ხუთივე ვაჟმა – ფილიმონმა, ანდრიამ, პოლიევქტოსმა, ვასილმა და პეტრემ სასულიერო გზა აირჩია.

 ფილიმონი

ძმათაგან უფროსი, ფილიმონი, გალობის, ქადაგებისა და მოძღვრობის ნიმუშად მიიჩნეოდა. მისი სიტყვის მოსასმენად სამთავისის ტაძარში ქართლ-კახეთის შორეული სოფლებიდან მოდიოდა მრევლი. წმინდა ილია მართლმა მოთხრობაში „გლახის ნაამბობი“ მოძღვრის სახედ სწორედ მამა ფილიმონი აღწერა. თავისივე სკოლაში გახსნილი მოღვაწეობის გარდა, მამა ფილიმონი გატაცებული იყო საქართველოს ისტორიის ამსახველი საბუთების შეგროვებითა და შესწავლით. ამილახვრების ოჯახში დაცული უძველესი საეკლესიო თუ საისტორიო დოკუმენტი მისი გადარჩენილია. წმინდა მღვდელმთავრები, ალექსანდრე და გაბრიელი, მამა ფილიმონს მოიაზრებდნენ საქართველოს ეკლესიაში ეროვნული მიმართულების საიმედო დამცველად.

ანდრია

დეკანოზი ანდრია ბავშობიდანვე წმინდა ცხოვრებითა და სიმშვიდით გამოირჩეოდა. იგი დროს ძირითადად მამასთან ატარებდა, ეხმარებოდა მას ღვთისმსახურებაში და სამღვდელო მოღვაწეობაც მამის ადგილზე გააგრძელა. იგი მოწამეობრივ აღსასრულამდე სოფელ მუხრანსა და ჭალაში მოღვაწეობდა.

პოლიევქტოსი

მომდევნო ძმა, პოლიევქტოსი, განსაკუთრებული ნიჭით გამოირჩეოდა. სიყრმიდანვე დიდ ინტერესს იჩენდა საქართველოს წარსულისადმი, ნებისმიერ საბუთს, წიგნსა თუ ნივთს რუდუნებით აგროვებდა და ინახავდა. ადრეული ასაკიდან დაეუფლა საეკლესიო გალობას, კალიგრაფიასა და მწიგნობრობას. მისი წყალობით არაერთი ხელნაწერი და სიგელ-გუჯარი შემოგვენახა.

 ვასილი

 შემდგომმა ძმამ, ვასილმა, გალობის უსწრაფესად დასწავლითა და ულამაზესი ხმით გაითქვა სახელი. ჯერ კიდევ ექვსი წლის ყოფილა, როდესაც უფროს ძმებთან ერთად სამი წირვის წესს ზეპირად გალობდა. 1867 წელს ვასილი ძმებთან ერთად მშობლებმა თბილისში ჩამოიყვანეს და სიმღერა-გალობის გავრცელება სემინარიელი მეგობრების წრიდან დაიწყეს. 1879 წლიდან ვასილი სემინარიაში სწავლის თანადროულად თბილისის მუსიკალურ სასწავლებელში სწავლობდა.

პეტრე

მათაგან უმრწმესი, პეტრე, განთქმული იყო საღვთისმსახურო წიგნების ცოდნით. იგი ადრეული ასაკიდან სანაქებო მედავითნე და ტიპიკონის საუკეთესო მცოდნე იყო, შეძლებისდაგვარად ეხმარებოდა მამასა და ძმებს გალობის გავრცელებაში.

1879 წლის 12 ნოემბერს მოულოდნელად გარდაიცვალა მღვდელი ფილიმონ კარბელაშვილი, რაც ოჯახისთვის მეტად დიდი დანაკლისი იყო. ამ განსაცდელმა დეკანოზ გრიგოლსაც მოუსწრაფა სიცოცხლე და ზუსტად ნახევარი წლის შემდგომ, 1880 წლის 28 აპრილს გარდაიცვალა. ძმებისთვის კი მამისა და უფროსი ძმის დაკარგვა განსაკუთრებით მტკივნეული იყო.

ძმების შემდგომი მოღვაწეობა წმინდა მღვდელმთავარ ალექსანდრეს (ოქროპირიძე) უშუალო მეთვალყურეობითა და ზრუნვით წარიმართა. ეპისკოპოს ალექსანდრეს რჩევით, ვასილ კარბელაშვილი 1882 წელს მოსკოვის კონსერვატორიაში გაემგზავრა სამუსიკო ხელოვნების დასაუფლებლად. მისი დაბრუნებისთანავე ანდრია, პოლიევქტოსი და ვასილი XIX ს-ის 80-იანი წლების შუა ხნებიდან, თითქმის თანადროულად იწყებენ სამღვდელო მოღვაწეობას.

 საზოგადოებრივი მოღვაწეობა

მღვდლები პოლიევქტოსი და ვასილი სისტემატურად აქვეყნებდნენ სტატიებს გაზეთ „ივერიის“ ფურცლებზე. მათი ნაშრომები არ შემოიფარგლებოდა მარტოოდენ საეკლესიო ისტორიით. ისინი ვრცლად მოუთხრობდნენ მკითხველს ეთნოგრაფიაზე, მეფეთა და დიდებულთა მოღვაწეობაზე, ქართულ გალობაზე, საქართველოს ეკლესიის საგანძურის განიავებასა და ავტოკეფალიის ძალადობით გაუქმების სავალალო შედეგებზე.

ძმების დაუღალავი შრომის შედეგად გადარჩა უძველესი ხელნაწერები, სიგელ-გუჯრები (დავით გარეჯისა, წმინდა იოანე ნათლისმცელისა და შიომღვიმის ბიბლიოთეკები), სიწმიდეები, ხატები. მათ შეკრიბეს, გადაწერეს და საკუთარი ხარჯით გამოსცეს მრავალი (100-ზე მეტი) ნიმუში ძველი ქართული მწერლობისა, რომელთა ხელნაწერების ნაწილიც დღეს აღარაა შემორჩენილი.

 ასევე გამოიცა მონოგრაფიები საქართველოს ეკლესიის კათოლიკოსებსა და მღვდელმთავრებზე. ძმებმა გადაარჩინეს და აღადგინეს არაერთი მიტოვებული და დაქცეული ეკლესია-მონასტერი.

განსაკუთრებით დიდია მათი ღვაწლი ქართული გალობის გადარჩენის საქმეში. სწორედ ძმებმა კარბელაშვილებმა შემოგვინახეს გაქრობისათვის განწირული საგალობლები აღმოსავლეთ საქართველოს სამგალობლო ტრადიციისა. მათ მიერ ათეულობით მნიშვნელოვანი გამოცემათა შორის აღსანიშნავია ქართული საეკლესიო გალობის სამი ტომი. მათ ხელნაწერ და დასტამბულ კრებულებში დაფიქსირებულია 2000-ზე მეტი უნიკალური საგალობელი.

ძმები კარბელაშვილები ეპისკოპოსთა – კირიონისა და ლეონიდეს ერთგული თანამებრძოლები იყვნენ საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენის საქმეში. მათი ავტორიტეტი და საეკლესიო საბუთების ზედმიწევნით ცოდნა არაერთხელ გამოსდგომიათ რუსეთის სინოდის წინაშე საქართველოს ეკლესიის უფლებებისთვის მებრძოლ მოღვაწეებს.

დევნილობა

ძმები კარბელაშვილების აქტიური მოღვაწეობა ძლიერ აღიზიანებდა რუს ბიუროკრატებს. მათ მრავალი ცილისწამებითა შეძლეს ძმების თბილისიდან განდევნა. 1903 წელს მღვდელი ვასილი ოჯახთან ერთად აზერბაიჯანში, ქ. შემახას სამრევლოში გადაიყვანეს, ხოლო 1908 წელს ანჩისხატის ტაძრის წინამძღვარი, მამა პოლიევქტოსი, სოფელ მარტყოფში მიავლინეს.

გადასახლებაში მყოფ ვასილ კარბელაშვილს თავს დაესხნენ და ცეცხლსასროლი იარაღით გულმკერდის არეში ჭრილობა მიაყენეს. მამა ვასილი სიკვდილს სასწაულებრივად გადაურჩა. ქართველი საერო და სასულიერო პირების დაჟინებული მოთხოვნით დაჭრილი მოძღვარი სამშობლოში დააბრუნეს.

1921 წელს ყველაფერი, რასაც კარბელაშვილებმა მთელი სიცოცხლე შეალიეს, საფრთხის წინაშე დადგა. დაიკეტა ეკლესია-მონასტრები. სკოლებიდან განიდევნა სასულიერო განათლება. სამღვდელოება კანონგარეშედ გამოცხადდა. საეკლესიო ქონება სახელმწიფომ ძალადობით მიიტაცა. ამ დროშიც კი ძმები კარბელაშვილები საკუთარი სიცოცხლის ფასად ახერხებდნენ, გადაერჩინათ უამრავი ფასეული რამ.

 შემორჩენილია მამა ვასილის წერილი სტალინისადმი, სადაც იგი დაუფარავად ამხელს და საყვედურობს მის ნამოწაფარს საქართველოში შექმნილი უმძიმესი ვითარების გამო. წერილი 1923 წლის 2 მაისით თარიღდება:

„სოსო! როგორი რწმენისაც გინდა იყო, მაინც ქართველი კაცი ხარ და საქართველოს მიწამ გამოგზარდა, სამშობლოსა და ერის სიყვარულს ვერარა დაშრეტს შენს გულში! კიდევ გთხოვ, რომ ეკლესიებისა და სარწმუნოების დევნას თავი ანებონ და ლმობიერება გამოიჩინონ. რას აძლევთ ერს, როდესაც უგინებთ სჯულს, სიწმინდეს და უსპობთ დიდებულ კულტურას, რითაც შეეძლო ქართველ ერს თავი მოეწონებინა კაცობრიობის წინაშე? ნუთუ მარტო მაგისთვის იბრძვი, რომ სომხები, ოსები და ურიები არ წამოასხათ კისერზედ ქართველ ხალხს? საზღვრები ჩააჭრეს საქართველოს ყველა მხრიდან და აღარ იციან როგორ შეავიწროვონ ტერიტორია? იქნებ გწყინს, ჩემო სოსო? ბევრის მნახველს, მომთმენს და ცრემლის შემაშრობელს, იმედია ყურად იღებ და მოალბობ ჩემს გულს და მალე სანუგეშოს მომწერ, რომ აღარ განმეორდება და ანუგეშებ შენს მოხუცებულ მასწავლებელს, რომელსაც ბევრად შესტკივა შენზე გული. პასუხს ველი“.

მოწამის გვირგვინი

 1924 წლის აგვისტოს აჯანყების დამარცხების შემდგომ რეპრესიების მსხვერპლნი გახდნენ დეკანოზი ანდრია და მღვდელი პეტრე კარბელაშვილები. საბჭოთა ხელისუფლებამ ისინი მხოლოდ იმიტომ დახვრიტა, რომ ღვთისმსახურები იყვნენ და არ უღალატეს ქრისტეს სარწმუნოებას, უარი თქვეს ანაფორის გახდაზე და უმძიმეს დროს არ მიატოვეს თავისი სამწყსო.

 1924 წლის 6 სექტემბერს მოძღვრები სამშობლოს სიყვარულით გულანთებულ ოცდაოთხ პატრიოტთან ერთად ტირიფონას ველზე, მდინარე ტორტლის ნაპირებთან გამოასალმეს სიცოცხლეს. აღსანიშნავია, რომ მამა ანდრია არ დაუპატიმრებიათ, მან არ მიატოვა სულიერი შვილები, ხორციელი ძმა და თავისი ნებით შეუერთდა დასახვრეტად გაყვანილ ადამიანთა ჯგუფს. ადგილობრივმა მოსახლეობამ მოწამეთა ნატანჯი სხეულები ერთობლივ საფლავში დაკრძალა.

 აღმსარებლობა

1924 წლის აგვისტოს რეპრესიებს სასწაულებრივად გადარჩენილი დეკანოზები პოლიევქტოსი და ვასილი აგრძელებენ საღვთო მსახურებას. 1925 წელს უფალმა სამღვდელმთავრო ასპარეზზე გამოირჩია მამა ვასილი, რომელიც სტეფანეს სახელით ბოდბელ ეპისკოპოსად აკურთხა წმინდა კათოლიკოს-პატრიარქმა ამბროსიმ (ხელაია).

მიუხედავად ათასგვარი დაშინებისა და დევნისა, მათი შვილების მომავლისა და სიცოცხლის ხელყოფისა, ისინი ვერ გატეხეს. სასულიერო წოდების გამო, ძმები ვერ ახერხებდნენ თავიანთი ნაშრომების გამოცემას. ეპისკოპოს სტეფანეს არქივში შემორჩენილია არაერთი უშედეგო თხოვნა მის მიერ შეკრებილი და ნოტებზე გადაღებული საგალობლების დასტამბვაზე. ძმის მსგავსად განიცდიდა დეკანოზი პოლიევქტოსი მის მიერ მოპოვებული აუარებელი ისტორიული მასალის გამოუქვეყნებლობას.

ძმებს სიცოცხლის ბოლო წუთამდე არ შეუწყვეტიათ ღვთის დიდება და სამშობლოს მომავლისათვის ზრუნვა. 1936 წლის აპრილში ჯერ ეპისკოპოსი სტეფანე გარდაიცვალა, ხოლო იმავე წლის მიწურულს პოლიევქტოსმაც მშვიდობით შეჰვედრა სული უფალს.

წმინდანთა დასში შერაცხვა

2011 წლის 20 დეკემბერს საქართველოს ეკლესიის წმინდა სინოდმა სამშობლოსა და დედაეკლესიის წინაშე გაწეული ღვაწლისათვის ძმები კარბელაშვილები წმიდათა დასში შერაცხა.

დეკანოზი ანდრია და მღვდელი პეტრე – წმინდა მღვდელმოწამეთა სახელწოდებით.

ეპისკოპოსი სტეფანე, დეკანოზი პოლიევქტოსი და მღვდელი ფილიმონი – წმინდა აღმსარებელთა სახელწოდებით.

მათი ხსენება კი დაწესდა 6 სექტემბერს, დეკანოზ ანდრიასა და მღვდელ პეტრე კარბელაშვილების მოწამეობრივად აღსულების დღეს.

მოამზადა დიაკონმა გიორგი მაჩურიშვილმა

სტატია ქვეყნდება შემოკლებით. სრული ვერსია იხილეთ „საპატრიარქოს უწყებანი“, 2012, N1

1 საპატრიარქოს უწყებანი N1,2-8 იანვარი, 2012 წ.გვ.16

კარბელაშვილების ოჯახი - ღვაწლი ერისა და ეკლესიის წინაშე

2011 წლის 20 დეკემბერს საქართველოს ეკლესიის წმინდა სინოდმა სამშობლოსა და დედაეკლესიის წინაშე გაწეული ღვაწლისათვის ძმები კარბელაშვილები წმიდათა დასში შერაცხა: დეკანოზი ანდრია და მღვდელი პეტრე -– წმინდა მღვდელმოწამეთა სახელწოდებით. ეპისკოპოსი სტეფანე, დეკანოზი პოლიევქტოსი და მღვდელი ფილიმონი-– წმინდა აღმსარებელთა სახელწოდებით. მათი ხსენება დაწესდა 6 სექტემბერს -- დეკანოზ ანდრიასა და მღვდელ პეტრე კარბელაშვილების მოწამეობრივად აღსრულების დღეს. ძმები კარბელაშვილები: ეპისკოპოსი სტეფანე (ერისკაცობაში -- ვასილი, 1858-1936), დეკანოზები: ანდრია (1851-1924), პოლიევქტოსი (1855-1936), მღვდლები --- ფილიმონი (1836-1879),

პეტრე (1860-1924). ძმებ კარბელაშვილებს უდიდესი დამსახურება მი-უძღვით სამშობლოსა და დედაეკლესიის წინაშე. ისინი აქტიურად მონაწილეობდნენ წმინდა ილია მართლის (ჭავჭავაძე) წინამძლოლობით მიმდინარე ეროვნულ-გამათავისუფლებელ მოძრაობაში, საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენისა და ქარ-თული გალობის გადარჩენის საქმეში. კარბელაშვილები იყვნენ სულიერი შვილები წმინდა მლვდელმთავარ ალექსანდრესი (ოქროპირიძე) და ერთგული თა-ნამებრძოლები წმიდა ილია მართლისა, წმინდა გაბრიელ ეპისკოპოსისა (ქიქოძე), წმინდა კათოლიკოს-პატრიარქთა: კირიონისა (საძაგლიშვილი) და ამბროსისა (ხელაია). საპატიო მსახურებას საფუძველი ამ გვარის მამამ-

თავარმა პეტრე კარბელაშვილმა ჩაუყარა. იგი მთელი სიცოცხლე მუხლჩაუხრელად ემსახურებოდა დედაეკლესიას. წლების განმავლობაში გალობდა საქართველოს მრავალტანჯულ კათოლიკოს-პატრიარქის ან-

ტონ II-ის (ბაგრატიონი) გუნდში. 1810 წლის 

1-1 საპატრიარქოს უწყებანი N1,2-8 იანვარი, 2012 წ.გვ.17

კარბელაშვილების ოჯახი - ღვაწლი ერისა და ეკლესიის წინაშე (გაგრძელება)

 ნოემბერში მისი საქართველოდან ძალადობრივი განდევნის შემდგომ პეტრე ხელმძღვანელობდა რუსთველ მიტროპოლიტ. სტეფანეს (ჯორჯაძე) სამღვდელმთავრო გუნდს. მან ჩაუნერგა შვილებსა და შვილიშვილებს ეკლესიის მსახურების უანგარო მაგალითი. პეტრეს ვაჟმა გრიგოლმა მამის საქმე გააგრძელა. რვა წლის ასაკიდან იგი შიომღვიმის მონასტერში გალობდა და „სამოციქულოს“ კითხულობდა. 15 წლის

გრიგოლი დავით გარეჯის მონასტერში გადავიდა, სადაც საფუძვლიანად შეისწავლა საეკლესიო ტიპიკონი, სრული გალობა და მწიგნობრობა. შემდგომ წლებში გრიგოლ კარბელაშვილი მამასთან ერთად გალობდა მეუფე სტეფანეს გუნდში. მოძღვრის ლოცვა-კურთხევით იგი დაქორწინდა ანა სტეფანეს ასულზე (გარდაიცვალა 1904 წლის 27 აპრილს) და მამის გარდაცვალების შემდეგ, 1844 წელს მღვდლად დაასხეს ხელი. იგი სოფელ ჭალაში, თავად ამილახვრების კარის ეკლესიაში მსახურობდა, სადაც საკუთარი ხარჯით ინახავდა და ასწავლიდა სამღვდელოდ გამზადებულ ახალგაზრდებს. XIX ს-ის 60-იან წლებში მკვეთრად გამოჩნდა ის უზარმაზარი დანაკლისი, რაც გამოიწვია ეპარქიების გაუქმებამ და მონასტრებში არსებული მწიგნობრული კერების მოშლამ. ქართული საეკლესიო ღვთისმსახურების, ტიპიკონის, გალობის გადარჩენა ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი საზრუნავი გახდა. დეკანოზი გრიგოლი აღმოსავლეთ საქართველოს საეკლესიო კილოების ერთადერთი სრული მცოდნე აღმოჩნდა. 1862 წელს ბოდბის წმინდა ნინოს

სახელობის საკათედრო ტაძრის წინამძღვარმა, არქიმანდრიტმა მაკარმა (მატათაშვილი) იგი ქართული გალობის მასწავლებლად მიიწვია. მონასტრის სასწავლებელში ათობით ახალგაზრდა დაეუფლა უძველეს

ქართულ საგალობლებს. ამ სასწავლებლის მონახულებისას წმინდა დიმიტრი ყიფიანს უთქვამს: „გული ჩემი დასტკბა, რა ვიხილე განახლება ყოვლისა ძვირად დასაფასებელითა ღვაწლითა თქვენითა. სული ჩემი დასტკბა, რა ვისმინე გალობა ჩვენი ძველებური, თქვენის ზრუნვითა და მეცადინეობით განახლებული და საამოდ შეთანხმებული“. დეკანოზ გრი-

გოლის შრომა არ დარჩა შეუმჩნეველი დედაქალაქშიც. მის მიერ აღზრდილმა მოწაფეებმა სახელი გაითქვეს თბილისის სასულიერო სემინარიაში. მამა გრი-გოლი თბილისის სასულიერო სემინარიაში ქართული გალობის მასწავლებლად გადაიყვანეს, მაგრამ 1872 წელს რუსული რეაქციული პოლიტიკის გამტარებელმა ეგზარქოსმა ევსევიმ (ილინსკი) ქართული გალობის მასწავლებლის შტატი გააუქმა და სემინარიაში მშობლიურ ენაზე კითხვა-გალობა აიკრძალა. ამის შემდეგ დეკანოზი გრიგოლი მშობლიურ სოფელ ჭალას დაუბრუნდა და სიცოცხლის უკანასკნელი წლები იქ გაატარა. 1880 წლის 28 აპრილს გარდაიცვალა. დეკანოზ გრიგოლ კარბელაშვილის ხუთივე ვაჟმა: ფილიმონმა, ანდრიამ, პოლიევქტოსმა, ვასილმა და პეტრემ სასულიერო გზა აირჩია. ძმათაგან უფროსი, ფილიმონი, გალობის, ქადაგებისა და მოძლვრობის ნიმუშად ითვლებოდა. მისი სიტყვის მოსასმენად სამთავისის ტაძარში ქართლ-კახეთის შორეული სოფლებიდან მოდიოდა მრევლი. წმინდა ილია მართალმა მოთხრობა „გლახის ნაამბობში“ მოძღვრის სახედ სწორედ მამა ფილიმონი გამოიყვანა. თავისივე სკოლაში გახსნილი მოღვაწეობის გარდა, მამა ფილიმონი გატაცებული იყო საქართველოს ისტორიის ამსახველი საბუთების შეგროვებითა და შესწავლით. ამილახვრების ოჯახში დაცული უძველესი საეკლესიო თუ საისტორიო დოკუმენტი მისი გადარჩენილია. მან შეაყვარა თავის უმცროს ძმას, პოლიევქტოსს, მშობლიური ქვეყნის ისტორია. წმინდა მღვდელმთავრები, ალექსანდრე და გაბრიელი, მამა ფილიმონს მოიაზრებდნენ საქართველოს ეკლესიაში ეროვნული მიმართულების საიმედო დამცველად. დეკანოზი ანდრია ბავშობიდანვე წმინდა ცხოვრე-

ბითა და სიმშვიდით გამოირჩეოდა. იგი დროს 

1-2 საპატრიარქოს უწყებანი N1,2-8 იანვარი, 2012 წ.გვ.18

კარბელაშვილების ოჯახი - ღვაწლი ერისა და ეკლესიის წინაშე (გაგრძელება)

ძირი თადად მამასთან ატარებდა, ეხმარებოდა მას ღვთისმსახურებაში და სამღვდელო მოღვაწეობაც მამის ადგილზე გააგრძელა. იგი მოწამეობრივ აღსასრულამდე სოფელ მუხრანსა და სოფელ ჭალაში მოღვაწეობდა. 

მომდევნო ძმა, პოლიევქტოსი, განსაკუთრებული ნიჭით გამოირჩეოდა. სიყრმიდანვე დიდ ინტერესს იჩენდა საქართველოს წარსულისადმი, უფროსი ძმის, მამა ფილიმონის მიბაძვით ნებისმიერ საბუთს, წიგნსა თუ ნივთს, რომელთაც ისტორიასთან მცირედი შეხება ჰქონდა, რუდუნებით აგროვებდა და ინახავდა. ადრეული ასაკიდან დაეუფლა საეკლესიო გალობას, კალიგრაფიასა და მწიგნობრობას. მისი წყალობით არაერთი უმნიშვნელოვანესი ხელნაწერი და სიგელ-გუჯარი შემოინახა.  შემდგომმა ძმამ, ვასილმა, გალობის უსწრაფესად დასწავლითა და ულამაზესი ხმით გაითქვა სახელი. ჯერ კიდევ ექვსი წლის ყოფილა, როდესაც უფროს ძმებთან ერთად სამი წირვის წესს ზეპირად გალობდა. 1867 წელს ვასილი ძმებთან ერთად მშობლებმა თბილისში ჩამოიყვანეს და სიმლერა-გალობის გავრცელება სემინარიელი მეგობრების წრიდან დაიწყეს. 1879 წლიდან სემინარიაში სწავლის თანადროულად, ვასილი თბილისის მუსიკალურ სასწავლებელში სწავლობდა. ძმათაგან უმრწმესი, პეტრე, განთქმული იყო საღვთისმსახურო წიგნების ცოდნით. იგი სანაქებო მედა-

ვითნე და ტიპიკონის საუკეთესო მცოდნე იყო ადრეული ასაკიდანვე და შეძლებისდაგვარად ეხმარებოდა მამასა და ძმებს გალობის გავრცელებაში. 1879 წლის 12 ნოემბერს მოულოდნელად გარდაიცვალა მღვდელი ფილიმონ კარბელაშვილი, რაც ოჯახისთვის მეტად დიდი დანაკლისი იყო: მშობლებისთვის პირმშოსთან განშორება მეტად რთული აღმოჩნდა. ამ განსაცდელმა დეკანოზ გრიგოლსაც მოუსწრაფა სიცოცხლე და ზუსტად ნახევარი წლის შემდეგ, 1880 წლის 28 აპრილს გარდაიცვალა. ძმებისთვის კი მამისა და უფროსი ძმის დაკარგვა განსაკუთრებით მტკივნეული იყო. ეს ის დროა, როდესაც თბილისში ქართული გალობის აღდგენისა და გადარჩენის საკითხი აღიძრა. ქართული პრესის ფურცლებზე გამოჩნდა სტატიები, რომლებშიც ეჭვქვეშ დააყენეს აღ-   მოსავლეთ საქართველოს საეკლესიო კილოების სიწმინდე. ძმებმა, მამის ერთგულ მოწაფეებთან, დეკანოზ გრიგოლ მღებრიშვილთან და მღვდელ ალექსანდრე მოლოდინაშვილთან ერთად, შეძლეს მთელი საზოგადოებისათვის დაემტკიცებინათ ამ ეჭვების სრული უსაფუძვლობა. დაობლებულ კარბელაშვილებს მამად და მფარველად წმინდა მღვდელმთავარი ალექსანდრე (ოქროპირიძე) მოევლინათ. მისი უშუალო

მეთვალყურეობითა და ზრუნვით წარიმართა ძმების შემდგომი მოღვაწეობა. ეპისკოპოს ალექსანდრეს რჩევით, ვასილ კარბელაშვილი 1882 წელს მოსკოვის კონსერვატორიაში გაემგზავრა სამუსიკო ხელოვნების დასაუფლებლად. მისი დაბრუნებისთანავე, XIX ს-ის 80-იანი წლების შუა ხანებიდან, ანდრია, პოლიევქტოსი და ვასილი თითქმის თანადროულად

იწყებენ სამლვდლო მოღვაწეობას. ეპისკოპოსმა ალექსანდრემ ძმებში დაინახა ის გულწრფელობა და შემართება, რომელიც საქართველოს ეკლესიას რუსიფიკაციასა და გადაჯიშებასთან ბრძოლაში გამოადგებოდა.

წმინდა ილია მართლის თაოსნობით მიმდინარე ეროვნულ-გამათავისუფლებელმა მოძრაობამ კარბელაშვილთა სახით მნიშვნელოვანი მებრძოლები შეიძინა. მლვდლები -პოლიევქტოსი და ვასილი სისტემატურად ათავსებდნენ სტატიებს გაზეთ „ივერიის“ ფურცლებზე. მათი ნაშრომები არ შემოიფარგლებოდა მარტოოდენ საეკ- ლესიო ისტორიით. ისინი ვრცლად მოუთხრობდნენ მკითხველს ეთნოგრაფიაზე, მეფეთა და დიდებულთა  მოღვაწეობაზე, ქართულ გალობაზე, საქართველოს ეკლესიის საგანძურის განიავებასა და ავტოკეფალიის ძალადობით გაუქმების სავალალო შედეგებზე. ძმები დიდი სიხარულით მიიღეს ქართველ მოღვაწეთა წრეში. მამა პოლიევქტოსს განსაკუთრებული მეგობრობა აკავშირებდა დიდ ქართველ მწერალ ალექსანდრე ყაზბეგთან. არც ერთი მნიშვნელოვანი ეროვნული საქმის წამოწყება არ მომხდარა ძმები კარბელაშვილების გარეშე. ისინი თბილისში მოქმედი ეროვნული მიმართულების საზოგადოებების არათუ აქტიური წევრები, არამედ დამფუძნებლებიც კი იყვნენ. ძნელია წარმოიდგინო მათ გარეშე ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი, საისტორიო-საეთნოგრაფიო და საარქეოლოგიო საზოგადოებების, საეკლესიო მუზეუმის მუშაობა. ამ წლებში მათ არაერ-თი უნიკალური და ძველი ხელნაწერი გადაარჩინეს და შესწირეს აღნიშნულ საზოგადოებებსა და მუზეუმს. ძმები კარბელაშვილების აქტიური მოღვაწეობა ძლიერ აღიზიანებდა რეაქციულად მოაზროვნე რუს ბიუროკრატებს. მათ სხვადასხვა ცილისწამებითა და დასმენით შეძლეს ძმების თბილისიდან განდევნა და აქტიური საზოგადოებრივი ცხოვრებიდან დროებით გარიყვა. 1903 წელს მღვდელი ვასილი ოჯახთან ერთად აზერბაიჯანში, ქ. შემახას სამრევლოში გადაიყვანეს, ხოლო 1908 წელს ანჩისხატის ტაძრის წინამძღვარი, მამა პოლიევქტოსი, სოფელ მარტყოფში მიავლინეს. აღსანიშნავია, რომ გადასახლებაში მყოფ ვასილ კარბელაშვილს თავს დაესხნენ. მას მიგზავნილმა აგენტმა ცეცხლსასროლი იარაღით გულმკერდის არეში ჭრილობა მიაყენა. მამა ვასილი სიკვდილს 

1-3 საპატრიარქოს უწყებანი N1,2-8 იანვარი, 2012 წ.გვ.19

კარბელაშვილების ოჯახი ღვაწლი ერისა და ეკლესიის წინაშე (გაგრძელება)

წაულებრივად გადაურჩა. ქართველი საერო და სასულიერო პირების დაჟინებული მოთხოვნით დაჭრილი მოძღვარი სამშობლოში დააბრენეს. 

მიუხედავად დევნისა და შევიწროებისა, ძმები კარბელაშვილები არ ანელებენ მოღვაწეობას. გარდა საგაზეთო პუბლიკაციებისა, მათ მიერ დაისტამბა ათეულობით მნიშვნელოვანი გამოცემა, რომელთა შორის აღსანიშნავია ქართული საეკლესიო გალობის სამი ტომი. ასევე გამოიცა მონოგრაფიები საქართველოს ეკლესიის კათოლიკოსებსა და მღვდელმთავრებზე, ქართული საერო და სასულიერო კილოების ისტორიული მიმოხილვა. მათი რედაქტორობით გამოიცა სასულიერო ლიტერატურის უნიკალური ნიმუშები.

ძმები კარბელაშვილები ეპისკოპოსთა კინიონისა და ლეონიდეს ერთგული თანამებრძოლები იყვნენ.

საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენის საქმეში. მრავალსაუკუნოვანი, თვითმყოფადი რვა ხმის სისტემის ქართული საეკლესიო გალობის არსებობა ერთ-ერთი უტყუარი საბუთი იყო საქართველოს ეკლესიის უძველესი თვითმმართველობისა. გარდა ამისა, ძმები კარბელაშვილების ავტორიტეტი და საეკლესიო საბუთების ზედმიწევნით ცოდნა არაერთხელ გამოსდგომიათ რუსეთის სინოდის წინაშე საქართველოს ეკლესიის უფლებებისთვის მებრძოლ მოღვაწეებს. ძმები კარბელაშვილები აქტიურად მონაწილეობდნენ 1917 წლის 12 მარტს (ახ. სტილით, 25 მარტი) სვეტიცხოვლის ტაძარში ისტორიული გადაწყვეტილების მიღებაში, იყვნენ წევრები საქართველოს ეკლესიის დროებითი მმართველობისა, რომელთა მიერ იყო ორგანიზებული 1917 წლის 88-17 სექტემბერს პირველი საეკლესიო კრება.

ძმებ კარბელაშვილებს თავიანთი ცხოვრების გზაზე არაერთი სიმწრის დათმენა მოუხდათ, მაგრამ შვილების დაკარგვისაგან მიყენებული ტკივილი უმწარესი აღმოჩნდა. პოლიევქტოს კარბელაშვილის ვაჟი გიორგი (გიგო) ირანის ფრონტზე, ბრძოლის ველზე დაეცა, ხოლო მეორე ვაჟი -– იოანე, 1920 წელს ზაქათალაში საეჭვო ვითარებაში მოკლეს, თუმცა ამ ტრაგედიაზე უმძიმესი მოვლენა 1921 წელს საქართველოს ხელახალი დაპყრობა აღმოჩნდა. ყველაფერი, რასაც კარბელაშვილებმა მთელი სიცოცხლე შეალიეს, საფრთხის წინაშე დადგა. ურთულესი იყო ამ სამწუხარო მოვლენებში ქართველების მონაწილეობის ხილვა.

დაიკეტა ეკლესია-მონასტრები. სკოლებიდან განიდევნა სასულიერო განათლება. სამლვდელოება კანონგარეშედ გამოცხადდა. საეკლესიო ქონება სახელმწიფომ ძალადობით მიიტაცა. უამრავი სიწმინდე და ისტორიული მნიშვნელობის ნივთი განადგურების საფრთხის წინაშე დადგა. ამ დროშიც კი ძმები კარბელაშვილები საკუთარი სიცოცხლის რისკის ფასად ახერხებდნენ გადაერჩინათ უამრავი ფასეული რამ.

ძნელია იმის წარმოდგენა, რამდენი ტანჯვის დათმენა მოუხდათ ამ წლებში.

ძმები კარბელაშვილები არ ურიგდებოდნენ ქვეყანაში გამეფებულ განუკითხაობას. შემორჩენილია მამა ვასილის წერილი სტალინისადმი, სადაც იგი დაუფარავად ამხელს

და საყვედურობს თავის ნამოწაფარს საქართველოში შექმო" ნილი უმძიმესი ვითარების გამო. წერილი 1923 წლის 2 მაისით თარიღდება. სოსო როგორი რწმენისაც გინდა იყო, მაინც

ქართველი კაცი ხარ და საქართველოს მიწამ გამოგზარდა, სამშობლოსა და ერის სიყვარულს ვერარა დაშრეტს შენს გულში! კიდევ გთხოვ, რომ ეკლესიებისა და სარწმუნოების დევნას თავი ანებონ და ლმობიერება გამოიჩინონ. რას აძლევთ ერს, როდესაც უგინებთ სჯულს, სიწმინდეს და უსპობთ დიდებულ კულტურას, რითაც შეეძლო ქართველ ერს თავი მოეწონებინა კაცობრიობის წინაშე? ნუთუ, მარტო მაგისთვის იბრძვი, რომ სომხები, ოსები და ურიები არ წამოასხათ კისერზედ ქართველ ხალხს?

საზღვრები ჩააჭრეს საქართველოს ყველა მხრიდან და აღარ იციან, როგორ შეავიწროვონ ტერიტორია?

იქნებ, გწყინს, ჩემო სოსო? ბევრის მნახველს, მომთმენს და ცრემლის შემაშრობელს, იმედია, ყურად იღებ და მოალბობ ჩემს გულს და მალე სანუგეშოს მომწერ, რომ აღარ განმეორდება და ანუგეშებ შენს მოხუცებულ მასწავლებელს, რომელსაც ბევრად შესტკივა შენზე გული. პასუხს ველი“.

1924 წლის აგვისტოს აჯანყების დამარცხების შემდგომ საბჭოთა ხელისუფლებამ განიზრახა სამაგალითოდ დაესაჯა თავისუფლების წყურვილის გამოვლინების ყველა შემთხვევა. განსაკუთრებულისისასტიკით გაუსწორდნენ ისინი სამღვდელოებას და ინტელიგენციას, უდანაშაულოდ დახვრიტეს თავადაზნაურობისა და გლეხობის მრავალი წარმომადგენელი. ამ რეპრესიების მსხვერპლნი გახდნენ დეკანოზი ანდრია და მღვდელი პეტრე კარბელაშვილები.

ისინი მხოლოდ იმიტომ დახვრიტეს, რომ იყვნენ ღვთისმსახურები და არ უღალატეს ქრისტეს სარწმუნოებას, უარი თქვეს ანაფორის გახდაზე და უმძიმეს დროს არ მიატოვეს თავისი სამწყსო. მტარვალთა ხელით აღსასრული სხვა დანარჩენ ოცდაოთხ სამ-