იოსებ ლაგაზიშვილი არქიმანდრიტი, 1946წ, თეთრი გიორგი სოფ. აწყური, ახმეტა
1879 წელს, დუშეთის მაზრაში, სოფელ ტონჩაში, გლეხის ოჯახში დაიბადა.
წერა-კითხვა, წმინდა წერილი, გალობა და საეკლესიო ტიბიკონი შუამთის ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის შობის სახელობის მონასტერში ისწავლა.
1902 წლის 5 მარტს ამავე მონასტერში მორჩილად განამწესეს. 1904 წლის 7 ივლისს იღუმენმა ნიკოლოზმა (მიქელაძე) ბერად აღკვეცა და სახელად იოსები უწოდა. ამავე წლის 19 სექტემბერს ეგზარქოსმა ალექსიმ (ოპოცკი) დიაკვნად აკურთხა და ალავერდის წმინდა გიორგის სახელობის საკათედრო ტაძარში დაინიშნა.
1911 წლის 6 ნოემბერს ალავერდელმა ეპისკოპოსმა დავითმა (კაჭახიძე) მოღვდლად დაასხა ხელი და შუამთის მონასტრის საძმოში დაადგინა.
1913 წლის 28 თებერვალს რომანოვების მეფობის 300 წლისთავთან დაკავშირებით სამახსოვრო მედალით დაჯილდოვდა.ბერული ცხოვრება ყოველდღიურ წირვა-ლოცვასა და მორჩილებაში მიედინებოდა. ახალგაზრდა მღვდელმონაზონს მორჩილებისა და ღვთისადმი განსაკუთრებული მოწიწების გამო დიდად აფასებდა მონასტრის ძმობა და საპასუხისმგებლო საქმეებსაც ხშირად ავალებდა. მამა იოსებიც დიდი სიყვარულითა და ერთგულებით აღასრულებდა მასზე დაკისრებულ მოვალეობას. თუ როგორ აფასებდნენ მის ღვაწლსა და სამსახურს, კარგად ჩანს 1914 წლის 5 თებერვალს გარეჯის წმინდა იოანე ნათლისმცემლის სახელობის მონასტრის წინამძღვრისა და აღმოსავლეთ საქართველოს მონასტრების მთავარხუცესის, არქიმანდრიტ ნაზარის (ლეჟავა) მიერ შუამთის ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის შობის სახელობის მონასტრის წინამძღვრის არქიმანდრიტ ნესტორის (ყუბანეიშვილი) მიმართ გაგზავნილ წერილში: „პირველ ყოვლისა თქვენთან მაქვს მეტად სათხოვნელი საქმე. სინოდალურმა კანტორამ დაადგინა ჩემი კაზნაჩეის (ხაზინადარის) მღვდელმონაზონ მიხეილის (მანდარია) გადმოყვანა თქვენს მონასტერში და მამა იოსების იოანე ნათლისმცემელში განწესება. არ გეწყინოს ძალიან კარგი ბერია და თქვენაც მადლობელი იქმნებით. ეს გრიგოლი არ გეგონოსთ (საუბარია მღვდელმონაზონ გრიგოლ ბარძიმაშვილზე). ჩემი თხოვნა იმაში არის, რომ რაც შეიძლება მალე გამომიგზავნოთ მამა იოსები. ეს უკანასკნელი ჩემთვის უფრო საჩქარო არის ვინემ მიხეილი. უნდა გადავაბარო ხაშმის ბაღები და ყოველივე. ასე რომ უკაზის მოსვლას ნუ უყურებ, კანტორაში მიწერილობა გაგზავნილი არის და ისინი ხომ იცი დაგვიანებით მოიწერებიან და ჩემი მონასტრის საქმეს კი წახდება. მამა იოსები გაამხნევეთ, ნურაფრის ნუ ეშინიან, მის საქმეს კარგად წავიყვან თუ ის ერთგული იქმნა. იმედია ამ ჩემს თხოვნას ამისრულებთ. საქმე იმაშია, რომ ის გაორგულდება რა შეიტყობს გადაყვანილია, ასე რომ კვირას ან ორშაბათს აქ იყვეს უსათუოდ. იმედი მაქვს ამ ჩემს თხოვნას
გვ210
შემისრულებ“. მამა ნესტორმა ვერ შეასრულა ეს თხოვნა, რადგან თავად მამა იოსებმა არ მოინდომა შუამთის მონასტრის დატოვება, თანაც არც სინოდალურმა კანტორამ დაუჭირა მხარი ამ წინადადებას. ეკლესიაში ერთგული და ნაყოფიერი მოღვაწეობისათვის იგი 1916 წლის 14 სექტემბერს საგვერდულით, ხოლო - 1925 წელს სამკერდე ოქროს ჯვრით დაჯილდოვდა.
1921 წლის 25 თებერვლის შემდეგ, რაც საქართველოში დამყარდა კომუნისტური ხელისუფლების რეჟიმი, საქართველოს მართმადიდებელ ეკლესიას მძიმე დღეები დაუდგა. ხელისუფლებამ ხელჩართული ბრძოლა გამოუცხადა სამღვდელოებას და ყოველგვარი გზით ცდილობდა მისი ავტორიტეტის მოსპობას. დაიწყო რეკრესიები, დახერეტები, გადასახლებები. მღვდლებს მოუსპეს საარსებო საშუალებები, ჩამოართვეს სახლ-კარი, მიწები, ბზოგიერთს მთლიანად ოჯახებიც ამოუწყვიტეს. შეშინებული სამღვდელოება ვერ უძლებდა უმკაცრეს პირობებს და იძულებული ხდებოდა შეეწყვიტა მსასურება. დევნა-შევიწროება არც შუამთის მონასტერს დაკლებია, სადაც ბერებს უმძიმეს პირობებში უხდებოდათ მოღვაწეობა და ღვთისმსახურება. მონასტრის წინამძღვარი იღუმენი ნიკოლოზი (მიქელაძე) და საძმოს წევრები: მღვდელმონაზონი კირილე (ცინცაძე), მღდვდელმონაზონი არჩილი (თარაშვილი), მოვდელმონაზონი პიმენი (ფარსადანიშვილი) და მამა იოსები ცდილობდნენ შეენარჩუნებუნათ ჩვეული მონასტრული ცხოვრების წესი და ტიბიკონი, მაგრამ ხელისუფლება ნელნელა ავიწროებდა მოღვაწე ბერებს.
1927 წელს კომუნისტებმა შუამთის მონასტერი დახურეს და მამა იოსები, მონასტრის სხვა ჩევრებთან ერთად იძულებული გახდა დაეტოვებინა იქაურობა. იგი სოფელ რუისპირში, თავისი ძმის ოჯახში დასახლდა. ალავერდელი ეპისკოპოსის მელქისედეკის (ფხალაძე) ლოცვა-კურთხევით, მას რუისპირის ”ახატელის” მაცხოვრის ამაღლების სახელობის ეკლესიის წინამძღვრობა მიენდო.
მონასტერში მრავალი წლის მანძილზე ლოცვასა და მარხვაში გატარებული დღეები, იქ დაგროვილი სულიერი გამოცდილება და ცოდნა დიდად წაადგა მამა იოსებს ერში მოღვაწეობის დროსაც. მან შეძლო კომუნისტებისაგან შეშინებული და დაფანტული მრევლის შემოკრება, ეკლესიაში ყოველ შაბათ-კვირასა და დღესასწაულებში წირვა-ლოტცვის დაყენება და მორწმუნეთა ნუგეშინისცემა. თვითონ სოფელმაც შეიყვარა გაბედული და უშიშრად მქადაგებელი მოძღვარი, რომელიც უსასყიდლოდ და უშურველად აღასრულებდა მასზედ დაკისრებულ მოვალეობას. მისი მოღვაწეობა არც საეკლესიო მმართველობისათვის დარჩა შეუმჩნეველი და 1929 წლის აღდგომის დღესასწაულზე კათოლიკოს-პატრიარქის ქრისტეფორეს (ციცქიშვილის) ლოცვა-კურთხევით, მამა იოსებს იღუმენის წოდება მიენიჭა, ხოლო 1933 წლის 24 მარტს უკვე კათოლიკოს-პატრიარქმა კალისტრატემ (ცინცაძე) ენქერით დააჯილდოვა.
1934 წლის 27 სექტემბერს, კათოლიკოს-პატრიარქის კალისტრატეს ლოცვა-კურთხევით, რომელსაც მაშინ შეთავსებული ჰქონდა ალავერდის
გვ211
ეპარქიის მართვა-გამგეობა, საკათოლიკოსო სინოდის წევრები დეკანოზიიოანე ცქიტიშვილი და დეკანოზი ბენიამენ კანდელაკი გააგზავნა ეპარქიაში სარევიზიოდ. მიმოხილვის შემდეგ, მათ შთაბეჭდილებები წერილობითი ფორმით შეადგინეს, სადაც ათი პუნქტი იყო დაცული. მეათე პუნქტი სწორედ იღაუმენ იოსების პიროვნებას ეხებოდა: “ნანახი სამლვდელოებიდან ჩვენზე ძლიერ კარგი შთაბეჭდილება მოახდინა ახატლის მაცხოვრის ამაღლების ეკლესიის წინამძღვარმა იღუმენმა იოსებმა (ლაგაზიშვილი). სამწუხაროდ, დროის უქონლობის გამო მისი ეკლესია ვერ ვნახეთ, მაგრამ ის სულ ჩვენთან ერთად იყო მთელი მოგზაურობის დროს. მიუხედავად მონასტრული აღზრდისა, მას კარგი განათლება მიუღია. აქვს იდეალური ურთიერთობა სამრევლოსთან და გამოირჩევა სიფხიზლით, სიდინგით, თავდაჭერილობით მსჯელობაში, ღვთისმსახურებაში, სმა-ჭამაში და საერთოდ სახის გამომეტყველება მაჩვენებელი არის სრული მღვდლის იდეალისა. გამოვთქვავთ იმედს, რომ ესეთი კარგი მოძღვარი არ დარჩება დაჯილდოვებისა და ყურადღების გარეშე“.
კათოლიკოს-პატრიარქმა კალისტრატემ მიიღო რა მხედველობაში, თუ რა მძიმე პირობებში უხდება სამღვდელოებას დაკისრებულ მოვალეობათა აღსრულება, გამხნევებისა და წახალისების მიზნით, 1935 წელს იღუმენ იოსებს არქიმანდრიტის წოდება მიანიჭა.
XX საუკუნის 30-იანი წლების ბოლოს კომუნისტებმა ახატელის ეკლესიაც დახურეს და მამა იოსებიც იძულებული გახდა მხოლოდ სამღვდელო წესები შეესრულებინა მორწმუნეთათვის. იმ ჟამად მთელს ეპარქიაში მხოლოდ თელავის “ღვთაების“ სახელობის ეკლესიაღა იყო მოქმედი, სადაც დრო გამოშვებით რიგ-რიგობით აღასრულებდნენ ღვთისმსახურებას სასულიერო პირები და მათ შორის არქიმანდრიტი იოსებიც.
1945-46 წლებში მორწმუნეთა დაჟინებული მოთხოვნით ხელისუფლებამ კვლავ გახსნა ალავერდისა და აწყურის თეთრი გიორგის ეკლესიები. კათოლიკოს-პატრიარქის კალისტრატეს ლოცვა-კურთხევით მამა იოსებს დაევალა აწყურის თეთრი გიორგის ეკლესიაში პერიოდულად ჩაეტარებინა წირვა-ლოცვა და დაეკმაყოფილებინა მორწმუნეთა სულიერი მოთხოვნილებანი. სიცოცხლის უკანასკნელ წლებში მამა იოსებს დახმარებას უწევდა და პატრონობდა თავისივე ძმისშვილი მიხა პაპალაშვილი. სწორედ მის ხელში დალია სული ამ დიდებულმა მოღვაწემ 1955 წლის გაზაფხულზე. იგი შესაფერისი პატივით დაასაფლავეს ახატელის ამაღლების სახელობის ეკლესიის მთავარი შესასვლელის წინ. ქრისტესმოყვარე ქართველ ერი მარად მიაგებს პატივს საქართველოს ეკლესიის ამ ღირსეულ მოღვაწეს. ბერი თეოდორე- ერისკაცობაში ზაქარია სერდუმალაშვილი 1837 წელს, გლეხის ოჯახში დაიბადა. სასწავლებელში არ უსწავლია. დაქვრივების შემდეგ ბერად შედგომის სურვილმა ალავერდის მონასტერში მიიყვანა.
გვ212
1905 წლის 8 სექტემბერს ამავე მონასტერში მორჩილად განამწესეს და ანაფორა უკურთხეს. 1909 წლის 23 აპრილს ბერად აღიკვეცა და სახელად თეოდორე ეწოდა.
1914 წელს შუამთის ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის შობის სახელობის მონასტერში გადაიყვანეს. 1916 წლის 21 ივნისს ისევ ალავერდში დააბრუნეს.
