ვიწრო, ეკლიან გზით მავალი მოწაფე ქრისტესი მღვდელ. მონაზონი იოაკიმე (რამაზაშვილი)
'მღედელ-მონაზონი იოაკიმე, ერისკაცობაში –- იოსებ სტეფანეს ძე რამაზაშვილი 1874 წელს სიღნაღის მაზრაში სოფელ კაჭრეთში, ღარიბი გლეხის ოჯახში დაიბადა. ოცდაცამეტ წლამდე იოსები მშობლიურ სოფელში.
ცხოვრობდა და სხვადასხვა სამუშაოთი ირჩენდა თავს. დადიოდა კაჭრეთის წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესიაში და ერთ-ერთ ჩვეულებრივ რიგით მრევლად ითვლებოდა. 1907 წლის შობის მარხვაში, მის ცხოვრებაში მოულოდნელი გარდატეხა მოხდა და მან მტკიცედ გადაწყვიტა თავი ღვთის სამსახურისადმი მიეძღვნა და ბერული ცხოვრების მძიმე გზა აირჩია. ამ მიზნით, 1907 წლის 10 მაისს იოსები დავით გარეჯის ლავრაში მივიდა, სადაც ცოტა ხანში მონასტრის წინამძღვარმა, არქიმანდრიტმა დოსითეოსმა (ბერძნიშვილი) მორჩილის კაბა უკურთხა.
იმ პერიოდში გარეჯის მონასტრის ბერები ხშირად ჰყვებოდნენ ამბებს ათონის მთის ქართველთა მონასტრის სავანის შესახებ, რამაც ახალგაზრდა მორჩილს აღუძრა სურვილი წასულიყო და მოელოცა წმინდა მთა, სულიერი მოძღვრისა და საქართველო-იმერეთის სინოდალური კანტორისაგან შესაბამისი ნებართვის მიღების. შემდეგ, 1911 წლის ივლისში იოსები სხვა ქართველ მომლოცველებთან ერთად ათონის მთაზე გაენგზავრა.
ახალგაზრდა ბერების კურთხევა, მაგრამ ბერძნები. ამის უფლებას არ აძლევდნენ, ამასობაში მეორე მსოფლიო ომი დაიწყო. 1917 წლის დიდ მარხვაში ათონის მთას რუსული ჯარი მიადგა. ქართველმა ბერებმა დრო იხელთეს და ბეთანიის მონასტრის არქიმანდრიტ იოანეს (მაისურაძე) მოგონებების თანახმად, ბერძენ ეპისკოპოსს ძალით აკურთხებინეს სამი ქართველი ბერმონაზონი. 1917 წლის 24, 25 და 26 მაისს ეპისკოპოსმა პაისიოსმა ბერები: იოანე მაისურაძე მღვდლად, ხოლო მელეტი თოფურია და იოაკიმე რამაზაშვილი დიაკვნებად აკურთხა.
მამა იონას გარდაცვალების გამო ქართველთა სავანეში ცხოვრება შეუძლებელი გახდა. ბერების ნაწილი წმინდა სტეფანეს კელიაში გადავიდა, ხოლო ნაწილი 1918 წლის მაისში მღვდელ-მონაზონ ილიას (ფანცულაია) მეთაურობით საქართველოში დაბრუნდა.
მათ შორის იყო მამა იოაკიმე (რამაზაშვილი), ისევ არქიმანდრიტ, იოანეს (მაისურაძე) მოგონებებს ჩავხედოთ: „ახლა უკვე არმაზში ვართ: მე იოანე მაისურაძე მღვდელმონაზონი, ათონში ძალით ნაკურთხი დიჩისაგან, რუსის ოფიცრის ბრძანებით, იოაკიმე მთავარდიაკონი და პეტრე აბაშიძე. რამდენ ხანს დარჩა მამა იოაკიმე არმაზის მონასტერში სამოღვაწეოდ ცნობილი არ არის. 1921 წელს კომუნისტებმა არმაზის მონასტერი დაარბიეს და მამა.
იოანე მაისურაძე და კიდევ ერთი ბერი დაქრეს. სამწუხაროდ, მამა იოანე მოგონებებში არ ახსენებს, ვინ იყო ის მეორე ბერი.
საქართველოს ეროვნულ ხელნაწერთა არქივში დაცული საბუთებიდან ირკვევა, რომ 1922 წლის 13 მაისს ბერ-დიაკონი იოაკიმე საკათოლიკოსო საბჭოს. სთხოვს, ნება დართონ იცხოვროს ხირსის წმინდა სტეფანეს სახელობის მონასტერში და ამავე წლის 5 ივნისს მას ეხ უფლება ეძლევა.
1923 წლის ივლისში კომუნისტებმა ხირსის მონასტერიც დაარბიეს. იქ მოღვაწე ბერები გაკრიჭეს (მათ შორის წმინდა აღმსარებელი გიორგი მხეიძე, რომელიც იმ პერიოდში ხირსის მონასტერში მოღვაწეობდა) და დაამცირეს. ამდენი შიშსა და შევიწროებას ვეღარ გაუძლო მამა იოაკიმემ, ზეწოლის შედეგად ანაფორა გაიხადა, მიატოვა ბერული ცხოვრება და სოფელ კაჭრეთში დასახლდა. ასე გავიდა სამი წელიწადი.
1926 წლის 16 ივლისს მამა იოაკიმე მონანიების სურვილით მარტყოფის მამათა მონასტერში მივიდა, სადაც მონასტრის წინამძღვრის, არქიმანდრიტ გერმანეს (იაშვილი) ლოცვა-კურთხევით, ბოდბელმა ეპისკოპოსმა სტეფანემ (კარბელაშვილი) მას სინანულის კანონი განუჩინა.
"წელიწადნახევარი ღრმა სინანულში გაატარა მამა იოაკიმემ, მისი ახალი სულიერი მოძღვარი, არქიმანდრიტი გერმანე, ძველი ბერმონაზვნური ტრადიციებისა და ასკეტური გამოცდილების მქონე მოღვაწე გახლდათ. იგი ღრმად იხედებოდა მონანულის გულსა და გონებაში, და ბრძნული დარიგებებითა და ხელმძღვანელობით ნელ-ნელა შეძლო მისი კვლავ გზაზე დაყენება,
1928 წლის 24 იანვარს არქიმანდრიტი გერმანე ეპისკოპოს სტეფანეს წერდა: „უწინარეს ყოვლისა გეანბორებით წმინდა მსხვერპლის შემწირველ მარჯვენასა ზედა და ვითხოვ თქვენს დიდხანს სიცოცხლესა და ჯანმრთელობას ჩემდა მოსახსენებლად.
ამასთანავე უმორჩილესად ვთხოვ თქვენს მეუფებას, რომ შეუმსუბუქოს სასინანულო კანონი, ჩემს მონასტერში მყოფ ბერს იერო დიაკონს იოაკიმეს იმდენად, რამდენადაც სულმან წმიდამან გაუწყოთ, რადგან გულსმოდგინებით ასრულებს თავის საკანონოს. ხორცეულს სრულებით აღარ გიახლებათ, სასმელსაც იშვიათად და იმასაც ცოტას ერთ ნახევარი წელიწადი უკვე შეუსრულდა საკანონოს მიცემის დღიდან.
გიგზავნით თქვენს მიერ გამოგზავნილ წერილსაც, რომელზედაც წააწერავთ თქვენს განკარგულებას ზემო ხსენებულის საგნის შესახებ. მაპატივეთ მეუფეო რომ გაწუხებთ.
კრებულმან ჩვენის მონასტრისამან ხელთ ანბორობა მოგახსენესთ.. მისამართი ვაზიანი, სოფელი მარტყოფი ვასილ მიხეილის ძე ახალკაციშვილს",
რადგანაც ამ თხოვნაზე პასუხმა დაიგვიანა, 1928 'წლის 30 ივლისს მამა გერმანე მეორე წერილს უგზავნის მეუფე სტეფანეს, უკვე თავად მამა იოაკიმეს ხელით უმორჩილესად ვთხოვ თქვენს მეუფებას, რომ ამ წერილის მომრთმევს იერო დიაკონს იოაკიმეს შეუმსუბუქოთ საკანონო, რომელსაცა აქვს თქვენგან მიცემული ეპიტიმია სამი წლის უზიარებლობის 1926 წლის ივლისის 16 რიცხვიდან. ორი წელიწადი უკვე შესრულდა და ერთიღა დარჩა. ხორცის
ყამა სრულებით აღკვეთილი აქვს, იმედია სიკვდიამდის სინანულში გაატარებს, როგორც ბერი:
თქვენი მეუფება თუ ინებებს, გაქვთ უფლება მესამე წლის პატივებისა. თქვენს მიერ მიწერილი წერილი (დედანი) რომელშიაც იყო აღნიშნული სათანადო წეხი და კანონი სამი წლის შესრულების შემდეგ, თუ როგორ უნდა მოვიქცე, იმისი პირი ჩემთან გახლავსთ დატევებული, ხოლო დედანი კი თქვენ გამოგიგზავნეთ ფოშტით შუამდგომლობის წერილითურთ 24 იანვარს 1928 წელს, მაგრამ თქვენი პასუხი ვერაფერი გერ მივილე, იმედი მაქვს დააკმაყოფილებთ ჩემს თხოვნას და მისცვმთ ნებას, როგორც ზიარებისას, ისე თანამწირველობისას,
მაპატივეთ მეუფე, რომ ლიტონ წერილს გიგზავნით ნაკლულოვანებისა გამო ჩვენისა. მშეიდობით ბრძანდებოდეთ. ღმერთსა ვთხოვ, ისე წარმართოს თქვენი საქმე, როგორც თქვენთვის საუმჯობესო იონი.
ეპისკოპოსმა სტეფანემ გაითვალისწინა გამოცდილი და მრავალჭირნახული მოძღვრის თხოვნა და ამა წლის 21 ივლისიდან მამა იოაკიმე სასულიერო ხარისხში აღადგინა. აი, რას წერდა იგი მამა გერმანეს ჩემს მიერ კანონ ქვეშ დაყენებული იერო დიაკონ იოაკიმეს 1926 წლის 16 ივლისიდან თანახმად სჯულის კანონებისა: მოციქულთა –_ 81, 83; IV კრების < 3,4, 5, 6,7, ნიკეის კრების –- 14; VI კრების –- 10; კართაგენის კრების 16 და კონსტანტინეპოლის
კრების –- 11 მიცემულ ჩემდა საღმრთო მადლით, დამოწმებული არქიმანდრიტ გერმანეს მიერ, გულმხურვალე მონანიების მიხედვით, ნებას ვაძლევ მას იერო დიაკონ იოაკიმეს წმიდა საიდუმლოს ეზიაროს ფერისცვალებას, კუთვნილი ტანისამოსის სხურებით მიღებას და სადიაკვნო შესამოსლის მოხმარებას ღვთისმსახურებისას, იმ განზრახვით, რომ იგი განაგრძობს თავის სურვილითაც მონდომებულ მოღვაწეობას ბოლომდე“.
1928 წლის მარიამობის მარხვიდან მოყოლებული მამა იოაკიმე მონდომებით აღასრულებდა თავის მოვალეობას და არჩეული გზიდან აღარ გადაუხვევია, თავისი პატიოსანი და თავმდაბლური ხასიათით მონასტრის ძმობაში მან მალევე მოიპოვა პატივისცემა. და სიყვარული. მაგრამ ბოროტი მაინც არ ასვენებდა ღვთისმსახურს და მალე ახალი განსაცდელი მოუვლინა მას. რადგანაც მამა იოაკიმე ოფიციალურად არ ითვლებოდა მარტყოფის მონასტრის საძმოში, ადგილობრივი ხელისუფლების წარმომადგენელნი გასაქანს არ აძლევდნენ, ხშირად აპატიმრებდნენ, სთხოვდნენ მოწმობას და საეკლესიო მანდატს. ამას ისიც.
ემატებოდა, რომ მისი პატარა ძმა დაპირისპირებული იყო კომუნისტებთან და ტყეში იმალებოდა, მამა იოაკიმეს დაპატიმრება ელოდა. 1930 წლის 24 იანვარს არქიმანდრიტი გერმანე სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქ ქრისტეფორეს (ციცქიშვილი) წერდა: „უმორჩილესად ვსთხოვ თქვენს უნეტარესობას, რომ ჩარიცხოთ ჩემდა რწმუნებულ წმინდა ანტონის მონასტრის ძმათა რიცხვში ბერი წმინდა სტეფანეს (ხირსის) მონასტრისა, იერო დიაკონი იოაკიმე, რომელიც იმყოფება ჩვენთან უკვე 1927 წლიდან და ასრულებს სათანადო მორჩილებას ერთგულად“. 1930 წლის 28 იანვარს იგი ოფიციალურად ჩაირიცხა მონასტრის საძმოში.
შესაბამისი მომზადებისა და რამდენიმენლიანი პატიოსანი და კეთილსინდისიერი მსახურების შემდეგ, არქიმანდრიტმა გერმანემ ბერ-დიაკონი იოაკიმე სამღვედელო ხარისხზე წარადგინა. ამასთან დაკავშირებით, 1932 წლის დიდმარხვაში მან თხოვნით მიმართა უწმინდესსა და უნეტარეს კალისტრატეს (ცინცაძე).
XX საუკუნის 30-იან წლებში საგრძნობლად შემცირდა თეთრი სამღვდელოების რიცხვი, რის გამოც 'მათ ადგილებს მონასტრებში ჯერ კიდევ შემორჩენილი ბერმონაზვნობა იკავებდა. უწმინდესი კალისტრატე კარგად ხედავდა, თუ რამხელა განსაცდელის ქვეშ იყო საღვთო მადლსა და ღვთის სიტყვას მოკლებული მრევლი. იგი ყველანაირად ხელს უწყობდა დარჩენილ სამღედელოებას და განამტკიცებდა მათ უმძიმეს მსახურებაში. ამიტომაც, იგი დიდი სიხარულით შეხვდა არქიმანდრიტ გერმანეს წინადადებას. მან ურბნისისა და აწყურის ეპარქიის დროებით მმართველს, ეპისკოპოს ეფრემს (სიდამონიძე) დაავალა მარტყოფში ჩასვლა და ხელდასხმის საიდუმლოს შესრულება.
1932 წლის 9 აგვისტოს მეუფე ეფრემმა მარტყოფის წმინდა ანტონის სახელობის სავანეში ბერ-დიაკონ იოაკიმეს მღვდლად დაასხა ხელი და შესაბიმისი კურთხევის სიგელიც გადასცა.
ახლადნაკურთხი მღვდელ-მონაზონი არქიმანდრიტ გერმანეს ლოცვა-კურთხევით მონასტერთან ახფოიმდებარე სხოფალენბი გადიოდიდა უპიტრონოდ დატოვებულ სოფლებში ქრისტიანულ წესებს! აღასრულებდა, მამა იოაკიმე წვიმასა და ქარში, თოვლსა თუ ავდარში, სადაც კი ხელი მიუწვდებოდა ყველგან დაუზარელად ქადაგებდა ღვთის სიტყვას. აზიარებდა მომაკედავებს, ნათლავდა ბავშებს, აპატიოსნებდა მიცვალებულებს და ვინ იცის რამდენი დამცირებისა და (დევნის დათმენა მოგნია მას ამ პერიოდში: იგი ასევე ხშირად ჩადიოდა მშობლიურ სოფელ კაჭრეთშიც, სადაც დიდი სიყვარულითა და მოკრძალებით ხვდებოდნენ. არქივში შემორჩენილია ამის დამადასტურებელი
საბუთებიც „უმორჩილესად ვსთხოვ თქვენს უწმინდესობას, რომ უბოძოთ ერთი თვის ვადით სათანადო მოწმობა, ჩემდამო რწმუნებულ წმ. ანტონის ტაძრის მღვდელ-მონაზონ იოაკიმე რამაზაშვილს რომელიც მიემგზავრება თავის სამშობლო კაჭრეთში, რომ შეძლოს შემთხვევითი ქრისტიანული წესების შესრულება, მთხოვნელთა დასაკმაყოფილებლად – თქვენი უწმინდესობის პატივისმცემელი, არქიმანდრიტი გერმანე. 1935 წლის 30 დეკემბერი.
'დადგა ავადსახსენებელი 1937 წელიც. ქრისტიანებისა და საერთოდ ნებისმიერი ადამიანების დევნამ ყოველგვარ ზღვარს გადააჭარბა, გაუსამარილებლად დაიხვრიტა ანდა გადაასახლება უამრავი მოქალაქე, უმძიმესი წლები დაუდგა. ეკლესიასაც, კომუნისტებმა მარტყოფის მონასტერი საბოლოოდ გააუქმეს და ბერმონაზვნები გამოყარეს. მამა იოკიმე იძულებული გახდა კვლავ კაჭრეთში თავისი ძმის ოჯახში გადასულიყო საცხოვრებლად. დანარჩენი ბერებიც ზოგი საით წავიდა და ზოგიც საით. მოძღვარი, მისდა საბედნიეროდ, დახვრეტასა და გადასახლებას გადაურჩა. იგი მინაზე მუშაობით ირჩენდა თავს და უჩუმრად საეკლესიო წესებსაც ასრულებდა.
1943-1944 წლებში ტაძრების ხელახალი ამოქმედების შემდეგ კათოლიკოს-პატრიარქ კალისტრატეს. (ცინცაძე) ლოცვა-კურთხევით მღვდელმსახურებას, შეუდგა 135-ზე მეტი საეკლესიო პირი. მათ შორის იყო მამა იოაკიმეც, აი, რას წერდა. 1946 წლის 27 მარტს იგი უწმინდესს კალისტრატეს:
„ლოცვა-კურთხევას მოვითხოვ თქვენგან თქვენო უწმიდესობავ და უნეტარესობავ. მუხლმოდრეკით ვეამბორები ნათლით შემოსილ თქვენ წმიდა მარჯვენას.
1937 წლის 12 სექტემბრიდან როცა დაგვითხოვეს ჩვენ ყველა ბერები, მეც იძულებული გავხდი ჩემს სამშობლოში წავსულიყავი და დღემდე განვაგრძობ იქ სასოფლო-სამეურწეო არტელში მუშაობას,.
მასთან ერთად მაქვს ყოვლათ მთავარი მოსახსენებელი თქვენ უწმინდესობასთან. მთელი ამხნის განმავლობაში, ჩემს მიერ მეტნაკლები თუ რაიმე დამსახურებულია თქვენ უწმინდესობასთან, თუმცა ზოგიერთ დამაბრკოლების მიზეზები თქვენც მოგეხსენებათ, მაგრამ მუხლმოდრეკით მოგოხოვო თქვენ უწმინდესობას მაპატიოთ.
ამ თხოვნით კიდევ მსურს მოგახსენოთ ერთი აქ სოფლათა, აგრეთვე ახლო სოფლებში მორწმუნე ერი მთხოვს მათ შეუსრულო სამხთო წესი, წმიდა მირონი ძალიან ცოტა მაქვს, აგრეთვე გთხოვთ მოწმობას.
იმედი მაქვს თქვენი უწმინდესობის, რომ შეიწყნარებთ ჩემს თხოვნას და ღირსი გავხდები ჩემი სურვილის დაკმაყოფილებისა",
კათოლიკოს-პატრიარქ კალისტრატეს ლოცვაკურთხევით მღვდელ-მონაზონი იოაკიმეზე გაიცა. შესაბამისი მანდატი და იგი ოფიციალურად სიონის. საპატრიარქო ტაძარს მიაწერეს. ამასთანავე მას დაევალა კაჭრეთსა და მიმდებარე სოფლებში საეკლესიო წესების შესრულება. მოხუცებული მოძღვარიც, შეძლებისდაგვარად ასრულებდა მასზედ დაკისრებულ მოვალეობას. წირვა-ლოცვის ჩასატარებლად და საზიარებლად პერიოდულად დადიოდა ახლომდებარე მოქმედ ტაძარში.
მღვდელ-მონაზონი იოაკიმე 1965 წლის 22 აპრილს ღრმად მოხუცებული გარდაიცვალა. წესი აუგო და დაასაფლავა საგარეჯოდან ჩასულმა არქიმანდრიტმა ევაგრემ (დიასამიძე) სამღვდელოებასთან ერთად. მისი ცხედარი სოფელ კაჭრეთის საერო სასაფლაოზე
არქიმანდრიტი ევაგრე (დიასამიძე) (ფოტო მოგვაწოდა ლუარსაბ ტოგონიძემ)