მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა დოქ­ტო­რი, სა­ქარ­თვე­ლოს ეროვ­ნუ­ლი აკა­დე­მი­ის აკა­დე­მი­კო­სი, ავ­ტო­რი წიგ­ნი­სა "ის­ტო­რია იწყე­ბა იბე­რე­ბი­დან" თა­მარ ასა­ნიშ­ვი­ლი ვა­რა­უ­დობს, რომ იტა­ლი­ა­სა და ეგ­ვიპ­ტე­ში და­მარ­ხუ­ლი ტაძ­რებს ტრა­დი­ცია სა­ქარ­თვე­ლო­დან, კერ­ძოდ კი ჭუ­ბე­რი­დან იღებს სა­თა­ვეს… რა ფაქ­ტე­ბი უმ­ყა­რებს აკა­დე­მი­კოსს ვა­რა­უდს, ამის შე­სა­ხებ იგი Аmbebi.ge-ს ესა­უბ­რა:

- 1992 წელს იტა­ლი­ის ჩრდი­ლო­ეთ ნა­წილ­ში მდე­ბა­რე რე­გი­ონ პე­მონ­ტის მმარ­თველ ორ­გა­ნო­ში ანო­ნი­მუ­რი წე­რი­ლი შე­ვი­და. წე­რი­ლის ავ­ტო­რი იტყო­ბი­ნე­ბო­და, რომ რე­გი­ონ­ში მდე­ბა­რე პა­ტა­რა ქა­ლაქ ვიდ­რა­ჩო­ში ადა­მი­ან­თა ჯგუ­ფი ნე­ბარ­თვის გა­რე­შე ერთ-ერთ მთა­ში გა­თხრებს აწარ­მო­ებ­და. (ცნო­ბის­თვის ვიდ­რა­ჩო ქა­ლაქ ტუ­რი­ნი­დან 60 კმ-ში მდე­ბა­რე­ობს.) პო­ლი­ცი­ამ გა­თხრე­ბის ორ­გა­ნი­ზა­ტო­რის ვი­ნა­ო­ბა გა­არ­კვია, იგი ვინ­მე რო­ბერ­ტო ეი­რა­უ­დი აღ­მოჩ­ნდა, რო­მე­ლიც 25 ენ­თუ­ზი­ასტთან ერ­თად, 1975 წლი­დან გა­თხრით სა­მუ­შა­ო­ებს აწარ­მო­ებ­და.

სპე­ცი­ა­ლუ­რად გა­მო­ყო­ფილ­მა კო­მი­სი­ამ შე­სას­ვლელს ვერ მი­აგ­ნო, ამი­ტომ მთის აფეთ­ქე­ბა გა­და­წყდა. ამის შემ­დეგ შეთ­ქმუ­ლე­ბი და­ნებ­დნენ და თვი­თონ აჩ­ვე­ნეს ერთ–ერთ სახ­ლში მდე­ბა­რე კარი და სტუმ­რებს გა­მოქ­ვა­ბულ­ში შე­უ­ძღვნენ. კო­მი­სი­ის ყვე­ლა წევ­რი და­დუ­მე­ბუ­ლი და თვა­ლებ­გა­დი­დე­ბუ­ლი შეჰ­ყუ­რებ­და მათ წინ გა­დაშ­ლილ ფან­ტას­ტი­ურ სი­ლა­მა­ზეს, რაც სრუ­ლი­ად და­უ­ჯე­რე­ბე­ლი და შო­კის­მომ­გვრე­ლი იყო. ყო­ველ­გვა­რი თა­ნა­მედ­რო­ვე ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბის გა­რე­შე, უმარ­ტი­ვე­სი ია­რა­ღე­ბით შექ­მნი­ლი შე­დევ­რი წარ­მო­ად­გენ­და მი­წის­ქვე­შა ტა­ძარს. ტა­ძა­რი შედ­გე­ბო­და ცხრა თე­მა­ტუ­რი დარ­ბა­ზის­გან, რომ­ლე­ბიც ზო­გადსა­კა­ცობ­რიო ცი­ვი­ლი­ზა­ცი­ის ის­ტო­რი­ას ასა­ხავ­დნენ. დარ­ბა­ზე­ბის კედ­ლე­ბი სრუ­ლი­ად გა­სა­ო­ცა­რი სი­უ­ჟე­ტე­ბის მქო­ნე ნა­ხა­ტე­ბით, ზღაპ­რუ­ლი ვიტ­რა­ჟე­ბი­თა და ულა­მა­ზე­სი ქან­და­კე­ბე­ბით არის გა­ფორ­მე­ბუ­ლი. კოპმ­ლექ­სის სა­ერ­თო სი­მაღ­ლე 11 სარ­თუ­ლი­ა­ნი სახ­ლის ტო­ლია, ხოლო სა­ერ­თო ფარ­თი 6 ათა­სი კუ­ბუ­რი მეტ­რია. ცხა­დია, ად­გი­ლობ­რი­ვი სა­ხე­ლი­სუფ­ლო ორ­გა­ნო­ე­ბის დახ­მა­რე­ბით, ყვე­ლა სა­ჭი­რო ნე­ბარ­თვა და სა­ბუ­თი მომ­ზად­და. დღეს ეს კომ­პლექ­სი ტუ­რის­ტე­ბის ერთ–ერთი უსაყ­ვარ­ლე­სი ობი­ექ­ტია. მისი პო­პუ­ლა­რო­ბი­დან გან­ვი­თარ­და მიმ­დე­ბა­რე ტე­რი­ტო­რი­ის ინფრას­ტრუქ­ტუ­რა და კო­მუ­ნაც კი ჩა­მო­ყა­ლიბ­და. ტა­ძარს ხში­რად სტუმ­რო­ბენ, სხვა­დას­ხვა სა­სუ­ლი­ე­რო პრაქ­ტი­კის მიმ­დე­ვარ­ნი.

ვიდ­რა­ჩო, იტა­ლია

- სა­ი­დან გაჩ­ნდა ასე­თი უც­ნა­უ­რი პრო­ექ­ტის იდეა

- ცხა­დია ყვე­ლას­თვის სა­ინ­ტე­რე­სო იყო სა­ი­დან გაჩ­ნდა ასე­თი უც­ნა­უ­რი პრო­ექ­ტის იდეა... რო­გორც გა­ირ­კვა იტა­ლი­ის ქა­ლაქ ვიდ­რა­ჩოს მთა­ში შექ­მნი­ლი სა­ოც­რე­ბის ავ­ტო­რე­ბის შთა­გო­ნე­ბის წყა­როს წარ­მო­ად­გენ­და ეგ­ვიპ­ტე­ში ცნო­ბი­ლი უძ­ვე­ლე­სი მი­წის­ქვე­შა ლე­გენ­და­რუ­ლი ტა­ძა­რი, რო­მე­ლიც ქა­ლაქ კა­ი­რო­დან 160 კმ–ის, ხოლო ალექ­სან­დრი­ი­დან 70 კმ–ის მან­ძილ­ზე მდე­ბა­რე­ობ­და. უძ­ვე­ლეს ქა­ლაქ­ში, რო­მელ­საც სა­ხე­ლად ერ­ქვა თემა–ენ–ხორ ანუ ხო­რის ქა­ლა­ქი. თუ ამ ტო­პო­ნიმს კარ­გად და­ვაკ­ვირ­დე­ბით ქარ­თუ­ლად შეგ­ვიძ­ლია უფრო ზუს­ტი გან­მარ­ტე­ბაც მო­უ­ძებ­ნოთ, თუ გა­ვიხ­სე­ნებთ რომ თემა – თემი ქარ­თუ­ლი სი­ტყვაა და ადა­მი­ა­ნე­ბის ერ­თო­ბას ნიშ­ნავს ე.ი. ეს ტო­პო­ნი­მი ქარ­თუ­ლად ში­ნა­არ­სობ­რი­ვად ღმერთ ხო­რის თე­მია და არა ხო­რის ქა­ლა­ქი, რაც ალ­ბათ გა­ცი­ლე­ბით უფრო ახ­ლოს უნდა იყოს სი­მარ­თლეს­თან. ამის მი­უ­ხე­და­ვად ყვე­ლა­ზე სა­ინ­ტე­რე­სო წინ გე­ლო­დე­ბათ! საქ­მე იმა­შია, რომ უძ­ვე­ლეს თემა–ენ–ხორს სა­ხე­ლი შე­უც­ვა­ლეს და მი­წის­ქვე­შა ტაძ­რის პა­ტივ­სა­ცე­მად, დღეს ქა­ლაქ­საც დ ა მ ა ნ ხ უ რ ი ჰქვია... დიახ მე­გობ­რე­ბო სწო­რად მიხ­ვდით, ეგ­ვიპ­ტის უძ­ველ­სი დრო­ის ის­ტო­რია გვამ­ცნობს, რომ ქუ­რუ­მებს ქონ­დათ მი­წის­ქვე­შა სა­ი­დუმ­ლო ტა­ძა­რი, სა­დაც ისი­ნი გან­მარ­ტო­ე­ბულ­ნი ცდი­ლობ­დნენ ჩაწ­ვდო­მოდ­ნენ სამ­ყა­როს სა­ი­დუმ­ლო­ე­ბას და ამ და­მარ­ხულ ტა­ძარს ქარ­თუ­ლი სა­ხე­ლი ერ­ქვა! სა­ხე­ლი, რო­მე­ლიც სრუ­ლად გად­მოგ­ვცემ­და მის ად­გილმდე­ბა­რე­ო­ბას - და­მარ­ხუ­ლი, მი­წის­ქვე­შა… ცხა­დია, ათას­წლე­უ­ლე­ბის შემ­დეგ და ეგ­ვიპ­ტუ­რი ენის ლინგვის­ტუ­რი თა­ვი­სე­ბუ­რე­ბე­ბი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე დ ა მ ა რ ხ უ ლ ი იქცა და­მან­ხუ­რად, მაგ­რამ და­მე­თან­ხმე­ბით ეს არც ისე დიდი ცვლი­ლე­ბაა! მსოფ­ლი­ო­ში დღემ­დე არა­ვინ იცის, რომ "ეგ­ვიპ­ტუ­რი" მი­წის­ქვე­შა ტა­ძა­რი ეგ­ვიპ­ტის ქარ­თვე­ლი – იბე­რი­ე­ლი ბე­რე­ბის – ქუ­რუ­მე­ბი აშე­ნე­ბუ­ლი იყო!

- ამას რა ფაქ­ტე­ბი ამ­ყა­რებს?

- სვა­ნეთ­ში ოდით­გან­ვე არ­სე­ბობ­და ლე­გენ­და და­მარ­ხუ­ლი სა­ლო­ცა­ვის შე­სა­ხებ და აი გა­სუ­ლი სა­უ­კუ­ნის შუა ხა­ნებ­ში სო­ფელ ჭუ­ბე­რის მახ­ლობ­ლად ტყე­ში გა­სულ კაცს თურ­მე ფეხი და­უსხლტა და ირ­მის ხავსზე დაგ­დე­ბუ­ლი თაფ­ლის სან­თლის ასა­ღე­ბად და­ი­ხა­რა... სწო­რედ ამ დროს მი­წა­ში ჩა­მა­ვალ კი­ბეს მოკ­რა თვა­ლი, კი­ბეს ჩა­უყ­ვა და მი­წის­ქვე­შა დარ­ბაზ­ში აღ­მოჩ­ნდა. რო­გორც ზე­პი­რი გად­მო­ცე­მი­დან ირ­კვე­ვა, ჭუ­ბე­რის მკვიდრმა იქ გან­ძი იპო­ვა - ბა­ჯაღ­ლო ოქ­როს­გან დამ­ზა­დე­ბუ­ლი პა­ტა­რა თევ­ზე­ბი და სხვა ნივ­თე­ბი. ზე­მოთ ამო­სულს ისე­თი სქე­ლი, თეთ­რი ნის­ლი დახ­ვდა, რომ გზა ვე­ღარ გა­მო­იგ­ნო, მიხ­ვდა კაცი გან­ძის წა­ღე­ბის უფ­ლე­ბას არ აძ­ლევ­დნენ, უკან ჩაბ­რუნ­და, ჯი­ბე­ე­ბი ამო­ატ­რი­ა­ლა ბევ­რი რამ ისევ თა­ვის ად­გილ­ზე დადო, ზე­მოთ ამო­ვი­და და სახ­ლში შე­ში­ნე­ბუ­ლი დაბ­რუნ­და. რო­გორც თვითმხილ­ველ­თა მო­ნა­თხრო­ბით ირ­კვე­ვა, მას რა­მო­დე­ნი­მე ოქ­როს თევ­ზი მა­ინც წა­მო­უ­ღია, მაგ­რამ აი და­მარ­ხუ­ლი ტაძ­რის მდე­ბა­რე­ო­ბა აღარ ახ­სოვ­და, ან სრუ­ლი­ად შე­საძ­ლე­ბე­ლია მი­ზან­მი­მარ­თუ­ლად და­ფა­რა ეს ინ­ფორ­მა­ცია.

მოკ­ლედ, ამ მო­ნა­თხრო­ბი­დან ცხა­დი ხდე­ბა, რომ სა­ქარ­თვე­ლოს ტე­რი­ტო­რი­ა­ზეც არის "და­მან­ხუ­რი" – და­მარ­ხუ­ლი ტაძ­რე­ბი. მათი აღ­მო­ჩე­ნა სა­მო­მავ­ლო საქ­მეა! აი დღეს კი შეგ­ვიძ­ლია გა­მო­ვა­ცხა­დოთ, რომ ტო­პო­ნი­მი "და­მან­ხუ­რი" ქარ­თუ­ლია! მი­თუ­მე­ტეს, რომ და­მარ­ხუ­ლი ტაძ­რის შე­სა­ხებ ინ­ფორ­მა­ცია შე­მო­ნა­ხუ­ლია ქარ­თულ ტო­პო­ნიმ­შიც, კერ­ძოდ და­ვაკ­ვირ­დეთ რას გვე­უბ­ნე­ბა იმ და­სახ­ლე­ბის სა­ხე­ლი, რომ­ლის მახ­ლობ­ლა­დაც იქნა ნა­პოვ­ნი და­მა­ე­ხუ­ლი ტა­ძა­რი – ჭ უ ბ ე რ ი. რო­გორც უკვე ვი­ცით ასო ნი­შა­ნი "ჭან", ნიშ­ნავს ღრმას, ღრმა წყალ­საც და ღრმა სიბ­რძნე­საც, აქე­დან გა­მომ­დი­ნა­რე ჭ + ბერი გად­მოგ­ვცემს, რომ ეს ად­გი­ლი და­კავ­ში­რე­ბუ­ლია ჭის, ანუ სიღ­რმის ბე­რებ­თან. სიღ­რმის ბე­რე­ბი კი ცხა­დია და­მარ­ხულ ტა­ძარ­ში მოღ­ვა­წე­ობ­დნენ.

აქვე ვი­ტყვი, რომ იტა­ლი­ა­ში დღემ­დე შე­მორ­ჩე­ნი­ლია არა­ერ­თი ქარ­თუ­ლი ტო­პო­ნი­მი, მა­გა­ლი­თად დაბა " ალა­ლია", ტა­რო­სი, ნორა, გელა , კა­რა­ლე­ზი ( კა­რა­ლე­თი ), სუ­ბა­რი­სი. სუ­ბა­რი­სი პირ­და­პირ გვე­უბ­ნე­ბა, რომ ად­გი­ლი ეკუთ­ვნის ძვე­ლი ქარ­თუ­ლი გვა­რის სუ­ბა­რე­ბის ( სუ­ბე­ლი­ა­ნე­ბის ) გვარს! ერთი სიტ­ვით, მსოფ­ლი­ოს ძა­ლი­ან ბევ­რი სურპრი­ზი ელის სა­ქარ­თვე­ლო­დან.

ამბები.გე-სგან