დათუნას ეკლესია მდებარეობს დაღესტანში კერძოდ შამილის რაიონ სოფელ დათუნაში მისი მშენებლობა მიმდინარეობდა X საუკუნის დასასრულსა და XI საუკუნის დასაწყისში. დათუნას ეკლესია მიეკუთვნება ქართული ხუროთმოძღვრების უგუმბათო, დარბაზოვან ტიპს რომლის სიგრძე არის 9,1 მ, სიგანე 6,7 მ, ხოლო სიმაღლე 8 მ. ეკლესიას აქვს სამი შესასვლელი ცენტრალური შესასვლელი ჩრდილოეთიდან და დასავლეთ, აღმოსავლეთ შესასვლელები მისი კედლები აგებულია მოოქრო-მოყვითალო ქვიშაქვის ბლოკებისგან რომელშიც გამოყვანილია ღრეჩოსებური ფანჯრები და  ნაგებობის ერთ-ერთ მხარეს ორმაგი კედლებია, რომლეშიც სავარაუდოთ კელიები იყო განთავსებული ხოლო გადახურვა შესრულებულია თიხის კრამიტისაგან.დათუნას ეკლესიაში ქართული წირვა ლოცვა  XIII ბოლომდე მიმდინარეობდა რის შემდეგაც მისი მიტოვება მოხდა საგარეო ფაქტორებიდა გამომდინარე კერძოდ უცხოელი დამპყრობლების გამო რომლებთანაც დასუსტებულმა ქართულმა სახელმწიფომ გამკლავება ვეღარ შეძლო და ფაქტიურათ ბოლო დაედო ქართული რენენსანსის ეპოქას რომლის დროსაც ქართული ძლევა მოსილება ფართოთ ცდებობა საქართველოს ფიზიკურ საზღვრებსა და უდიდეს როლს ასრულებდა კავკასიი რეგიონში სადაც ისტორიული წყაროების დაყრდნობით მთელს კავკასიაში ქართველი მისიონერებისა და ჩვენი დედა ეკლესიის მეშვეობითა დაფუძნებული იქნა ქართული ეპარქიები რომელთა მედროშეობითა და ლოცვა კურთხევით ფართოთ იყო გავრცელებული ქართული დამწერლობა რაც აგრეთვე მრავალი არქეოლოგიური არტეფაქტებით დასტურდება მთელს კავკასიის მაშტაბით.დათუნას ეკლესიის მეორე სიცოცხლე თუ შეილება ესე ითქვას რამდენათაც პარადოქსულათ არუნდა ჟღერდეს უკავშირდება კავკასიელ მუსულმანთა ლიდერს იმამ შამილს რომელსაც რუსეთის იმპერიაში შევიწროებულმა ეგრეთწოდებულმა მალაკანებმა და კაზაკთა მცირე ჯგუფმა ორი სასულიერო პირი მიავლინეს მოლაპარაკებაზე რათა შამილს მათვის უფლება მიეცა მათვის თავიანთი რწმენა ჩვეულებისამებრ განმარტოვებული სახლობის საშვალება მიეღოთ რაზეც იმამა შამილმა თანხმობა მისცა და დათუნას ეკლესიამ გარკვეული პერიოდი იფუნქციონერა მეცხრამეტე საუკუნეში 1817 წლიდან 1864 წლამდე ხოლო შემდგომ კვლავ მიტოვებული იქნა ამჟამათ დათუნას ეკლესია რესტავრირებული დაღესტნელი ხალხის წყალობით თუმცა ეკლესიის ფრესკების შენარჩუნება ვერ მოხერხდა რომლებიც მეოცე საუკუნის ოციან წლებში კიდევ იყო შეშამჩნევი მაგრამ როგორც ამბობენ დრო თავისას შვება და უპატრონობის გამო უამრავი ქართული შედევრების მსგავსათ დრომ დათუნას ეკლესიის ფრესკებიც გადაშალა.

< >