ეპისკოპოსი ალექსი, (ალექსანდრე ილარიონის ძე გერსამია) 1865-1938წწ წილკნელი ეპისკოპოსი დაბ. სოფ. გადიდი ვანი
ეპისკოპოსი ალექსი, ერისკაცობაში ალექსანდრე ილარიონის ძე გერსამია დაიბადა 1865 წლის 14 აპრილს ქუთაისის გუბერნიის სოფელ გადიდში, სასულიერო პირის ოჯახში.
პირველ დაწყებითი განათლება ოჯახში მიიღო, შემდეგ სწავლობდა მარტვილის სასულიერო სასწავლებელში, რომლის წარჩინებით დამთავრების შემდეგ სწავლა განაგრძო თბილისის სასულიერო სემინარიაში.
მისი სწავლის პერიოდი დაემთხვა სემინარიაში ქართველთა უკიდურეს დევნა-შევიწროების ხანას. საქართველოს ეგზარქოსი პავლე ლებედევი სემინარიის რექტორ ჩუდეცკის მეშვეობით დევნიდა ქართველებს. რო¬გორც იაკობ გოგებაშვილი წერდა: "ეგზარქოს პავლეს დანიშვნიდან მცირე ხნის შემდეგ ადგილი ჰქონდა სასულიერო სასწავლებლების ქართველი ზედამხედველების არა-ქართველებით შეცვლას. ამ უკანასკნელთ ქართული ენა არ ესმოდათ და იძულებულნი იყვნენ თარჯიმნების საშუალებით ესაუბრათ მოსწავლეთა მშობლებთან, ამავე დროიდან საღმრთო ისტორიის და კატეხიზმოს სწავლებისას, მოსპეს ქართული ენის ხმარება სასულიერო სასწავლებელში. შეკვეცეს ქართული ლიტერატურის პროგრამა, სავალდებულო გახადეს ქართული სასულიერო ლიტერატურის უსათუოდ რუსულ ენაზე სწავლება, შეზღუდეს აგრეთვე ქართული ენის ხმარება სასულიერო სასწავლებლებში ამავე ენის გაკვეთილებზე, სემინარიაში თორმეტი დამრიგებლიდან მხოლოდ სამია ქართველი. არც ერთი ქართველი არ არის პედაგოგიური საბჭოს წევრი, რომელიც მოსწავლეთა ბედს წყვეტს. რუსი დამრიგებლები ზრუნვით, ჰუმანურად ეპყრობიან რუს მოსწავლეებს, ხოლო ქართველებს გულცივად, მკაცრად." (57, 149).
1886 წლის 24 მაისს სემინარიელმა იოსებ ლაღაშვილმა მოკლა რექტორი ჩუდეცკი, ხოლო პავლე ეგზარქოსმა ალექსანდრე ნეველის ეკლესიაში ჩუდეცკის დაკრძალვაზე საჯაროდ დაწყევლა ქართველი ერი. ამას მოჰყვა იმავე წლის 8 ივნისს დიმიტრი ყიფიანის მკაცრი წერილი ეგზარქოსისადმი, დიმიტრი ყიფიანის გადასახლება, ვერაგული მკვლელობა სტავროპოლში, სემინარიიდან ქართველი სტუდენტების დიდი ნაწილის გაძევება. ამ რთული ვითარების პირობებში დაამთავრა ალექსანდრე გერსამიამ სასულიერო სემინარია 1888 წელს და დანიშნულ იქნა მესტიის საეკლესიო-სამრევლო სკოლის მასწავლებლად. 1890 წელს ფოთის საკათედრო ტაძარში გურია-სამეგრელოს ეპისკოპოსმა გრიგოლმა (დადიანი) ალექსანდრე გერსამია დიაკვნად აკურთხა. 1891 წელს იგი აკურთხეს მღვდლად და განაწესეს ღალაშის ეკლესიაში. 1893 წელს მამა ალექსანდრე დაინიშნა ლეჩხუმ-სვანეთის საეკლესიო სამრევლო სკოლების კეთილმოწესედ და ცაგერის ტაძრის წინამძღვრად. 1906-1925 წლებში მამა ალექსი იყო ქუთაისის წმიდა გიორგის ეკლესიის წინამძღვარი, ქუთაისის პროგიმნაზიის საღვთო სჯულის მასწავლებელი. მამა ალექსი აქტიურ მონაწილეობას იღებდა საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლსიის I, II, III საეკლესიო კრებების მუშაობაში, მხარს უჭერდა სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს, უწმიდესსა და უნეტარეს ამბროსის, 1925 წლის 8 ნოემბერს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა, უწმიდესმა და უნეტარესმა ამბროსიმ მამა ალექსი ეპისკოპოსად აკურთხა და ჩააბარა ცაგერის ეპარქია. 1928 წლის 2 მარტს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის ქრისტეფორე III-ის ლოცვა-კურთხევით გადაყვანილ იქნა ჭყონდიდის ეპარქიის მმართველად, 1930 წლის 1 სექტემბერს გადაყვანილ იქნა წილკნის ეპარქიის მმართველად. ვინაიდან ამ დროს წილკნის საკათედრო ტაძარი ადმინისტრაციული წესით იყო დახურული მეუფე ალექსი სვეტიცხოველში წირავდა. ყოფილა ისეთი დღეებიც, როდესაც მას თვითონ უხდებოდა წირვის დროს წიგნის მკითხველის, მგალობლის, დიაკვნისა და მღვდლის მოვალეობის შესრულებაც...
ეპისკოპოსი ალექსი მძიმე ავადმყოფობის შემდეგ გარდაიცვალა 1938 წლის 7 თებერვალს თბილისში N1 საავადმყოფოში. განსვენებულს წესი აუგო უწმიდესმა და უნეტარესმა კალისტრატემ, იგი დაკრძალეს სიონის საპატრიარქო ტაძრის ეზოში.
ეპისკოპოსი ალექსი (გერსამია) 1865-1938წწ XVIII - XX საუკუნეში მოღვაწე სასულიერთ პირთა ცხოვრება მოღვაწეობა ავტ. გიორგი მაჩურიშვილი, ლურსაბ ტოგონიძე
გასული საუკუნის 30-იან წლებში სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძრის ეზოში ცხოვრობდა წილკნელი ეპისკოპოსი ალექსი (გერსამია),
რომელსაც ურთულეს დროში მოუწია ღვთისმსახურება. იმ პერიოდში, როცა მრავალმა სასულიერო პირმა გაიხადა ანაფორა და საერო სამსახურში გააგრძელა მოღვაწობა,
მეუფე ალექსი ერთ-ერთი იყო მათ შორის. ვისაც არ უღალატია თავისი რწმენისა და საქმისათვის და სიკვდილამდე ერთგულად _
ემსახურა დედაეკლესიას. თუ გადავხედავთ მის წინაპართა გენეალოგიას, დავინახავთ, რომ, საუკუნეების განმავლობაში ისინი
ღმერთსა და ჭეშმარიტებას პირნათლად ემსასურებოდნენ.
მეუფე ალექსის დიდი ბაბუა – ბერ-დიაკონი გაიოზი (ერში – გიორგი გერსამია) 1773 წელს ლეჩხუმის მხარეში, აზნაურის
ოჯახში დაიბადა. სასულიერო განათლება საირმის მონასტერში მიიღო. 1792 წელს შემოქმედელმა მიტროპოლიტმა იოსებმა
(თაყაიშვილი) გიორგი დიაკვნად აკურთხა. მეუღლის გარდაცვალებიხ შეშდეგ ბერად შედგომის სურვილით იგი საირმის
მონასტერში მივიდა, სადაც არქიმანდრიტმა გიორგიმ (კუხალაშვილი, შემდგომში – სამეგრელოს ეპისკოპოსი) გაიოზის სახელით ბერად აღკვეცა.
მამა გაიოზმა რამდენიშე ათეული წელი იმსახურა საირმის მონასტერშო და მშვიდობით შეჰვედრა სული უფალს.
გვ244
გაიოზს ჰყავდა ერთი ვაუჟი – ეგნატე, რომელიც 1811 წელს დაიბადა·
მამის ლოცვა-კურთხევით მანაც სასულიერო გზა აირჩია.
წერა—კითხვა, წმინდა წერილი, გალობა და საეკლესიო ტიპიკონი საირმის მონასტერში ისწავლა.
1830 წელს საპაიჭაოს მაცხოვრის ჯვარცმის სახელობის ეკლესიის მედავითნედ დაინიშნა.
XIX ს-ის 30-იანი წლებში იგი დაოჯახდა, ჰყავდა ორი ვაჟი - ილარიონი და დავითი (მღვდელი დავითი იყო 1867-1913 წლებში
გადიდის წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესიის წინამძღვარი).
XIX ს-ის 40-იანი წლების დასაწყისში იმერეთის მთავარეპისკოპოსმა სოფრონმა (წულუკიძე) იგი დიაკვნად აკურთხა.
1846 წელს იმერეთის მიტროპოლიტმა დავითმა (წერეთელი) მღვდლად დაასხა ხელი და გადიდის წმინდა გიორგისა და ონჯოხეთის
მაცხოვრის ფერისცვალების სახელობის ეკლესიების წინამძღვრად განაშწესა·
1870-1881 წლებში მამა ეგნატე ზენობნის ყოვლადწმინდა სამების სახელობის ეკლესიის წინამძღვარია.
1881 წლიდან პენსიაზეა. გარდაიცვალა 1889 წლის 1 მარტს.
მღვდელი ილარიონ გერსამია 1839 წელს დაიბადა. სწავლობდა ქუთაისის სასულიერო სასწავლებელში, რომლის დასრულების შემდეგ, იმერეთის საეპარქიო
კანცელარიაში საქმის მწარმოებლად მუშაობდა. წლების განმავლობაში წიგნის მკითხველად და
დიაკვნად მსახურობდა· XIX ს-ის 60—იან წლებში იგი დაქორწინდა ლეჩხუმში ეცხოვრებ ქსენია ჩაჩხიანზე.
1867 წელს იმერეთის ეპისკოპოსმა გაბრიელმა (ქიქოძე) ილარიონს მღვდლად დაასხა ხელი და
სვანეთში, მესტიის წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესიის წინმძღრად განამწესა.
1874 წელს
გვ245
ლეჩხუმში, ლაილაშის წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესიაში გადაიყვანეს.
1876 წელს ლაილაშის ოლქის მთავარხუცესად. დაინიშნა. 1880 წლის 6 მაისს კამილავკა ეწყალობა.
1886 წელს სამკერდე ოქროს ჯვარი უბოძეს.
1888 წლის 7 მარტს ეპისკოპოს გაბრიელის ლოცვა-კურთხევით მამა ილარიონი ქუთაისის
წშინდა ალექსანდრე ნეველის სახელობის საკათედრო ტაძრის მღვდელმსახურად დაინიშნა. ამავე წლის აღდგომას ეკლესიაში
ერთგული და ნაყოფიერი მოღვაწეობისათვის წმინდა ანას III ხარისხის ორდენით დაჯილდოვდა.
1888 წლის 31 ივლისს მღვდელი ილარიონი თავის სახლში ავაზაკებმა სასიკვდილოთ დაჭრეს. დეკანოზი დავით ღამბაშიძე
ჟურნალ ,,მწყემსის'' ფურცლებზე დიდი გულისტკივილით გამოეხმაურა ამ ამბავს. იგი წერდა:
„31 ივლისს, ნაშუაღამევს ორ საათზე, ქუთაისში მოხდა საზიზღარი მკვლელობა, რომელმაც თავზარი დასცა მთელ
ქალაქს. მოჰკლეს ბლაღოჩინი მღვდელი საკათედრო სობოროსი მამა ილარიონ გერსამია. განსვენებული ცხოვრობდა არქიერის ქუჩაზე,
წმიდა გიორგის ეკლესიის მხალობლად.
აი, როგორ მოხდა ეს საზიზღარი მკვლელობა. ღამის ორ საათზე გორაზე მცხოვრებნი გამოაღვიძა კაცის არაჩვეულებრივმა ყვირილმა,
რომელიც მოისმოდა მამა გერსამიას სახლიდან.
ყვირილზე გამოცვივდნენ ახლომახლო მეზობლები და გაექანენ გერსამიას ბინისაკენ, საიდანაც განსვენებულის ძმისწული საზარელის ხმით გაიძახოდა:
ბიძაჩემი მოჰკლესო“. როცა მეზობლები შეიკრიბნენ, მამა ილარიონი ნახეს სახლის ბალკონზე მთლად
გასისხლიანებული და ფერმიხდილი. განსვენებული საბრალო ხმით გაიძახოდა: მიშველეთ რამეო. მაშინვე მამა გერსამიას
ოთახიდან გამოიტანეს კრაოტი და ზედ დააწვინეს ავადმყოფი.
რომა მას გასისხლიანებული პერანგი გახადეს, აღმოჩნდა, რომ ავაზაკებს მისთვის ხანჯალი ჩაეკრათ მარჯვენა ბეჭის მახლობლად.
ნახევარ საათში მთელი პოლიციის წარმომადგენელნი მოვიდნენ და გამოჰკითხეს მამა გერსამიას, თუ ვინ იყვნენ
ავაზაკები. მათ შეკითხვაზე მამა ილარიონი იძლეოდა ერთსა
გვ246
და იმავე პასუხს - მე მეძინა, როცა ავაზაკები დამაწვნენ თავზე, პირზე ხელი დამაფარეს და მეუბნებოდენ: ჩუმად იყავიო.
მე გაუძალდი მათ და ამიტომ ხანჯალი ჩამკრეს ზურგში და გაიქცნენ. ძალიან კი ვიომე. ფული მათ არ უთხოვნიათ.
კაცი კი სულ სამი ან ოთხი იქნებოდაო. ოთახის უკანა კარი დაუკეტელი მქონდა და იქიდან შემოვიდნენ ავაზაკები. ამ დროს
მოვიდა ქალაქის ექიმი, რომელმაც სთქვა, რომ ჭრილობა
სასიკვდინეაო და დაიბარა, რომ ყინული ადევით ჭრილობაზე, რომ სისხლის დენამ იკლოსო და წავიდა.
მოვიდა გამომძიებელიც, რომელსაც მამა გერსამიამ იგივე ჩვენება მისცა. ნაშუაღამევის 4 საათზე, მთელი პოლიცია და ქუთაისის მაზრის
უფროსის თანაშემწე, ბატონი ზ. ყიფიანი ჩაფრებით გამოუდგნენ ავაზაკებს. დილის შვიდ საათზე მოვიდა პოლიციის ბოქაული
თ. წულუკიძე, რომელსაც დამტვრეული ყუთები ენახა ქალაქს, გარეთ. ოღასკურაზე და იკითხა: ყუთები ხომ არაფერია წაღებულიო.
მამა გერსამიამ დაუძახა მოსამსახურეს და ყუთები მოაძებნინა. აღმოჩნდა, რომ ორი პატარა ყუთი, რომელშიაც
ფულები ჰქონდა შენახული, წაღებული იყო. მაშინ ამოიოხრა მამა გერსამიამ და პირჯვარი გამოისახა, მხოლოდ მაშინ დარწმუნდა საბრალო,
რომ ავაზაკები ფულისათვის იყვნენ მოსულნი.
მეორე დღეს ექიმის მოსვლამდე მოიყვანეს ბ.თურმანიძე, რომელმაც დააიმედა მამა გერსამია და წამლების მოსატანად
წავიდა. თურმანიძე მალე მობრუნდა და ჭრილობა გაუზომა. ჭრილობის გაზომვის შემდეგ სთქვა, სასიკვდინე არ არისო და
წამალი დაადო მასზე. ამ დროს მოვიდა ექიმიც, რომელმაც დაათვალიერა ჭრილობა და მერე გაუკერა იგი. გაათავეს თუ
არა ჭრილობის აკერვა, მამა გერსამიამ, რომელსაც აქობამდე სრული მეხსიერება და ცნობა ჰქონდა, დაიყვირა: სული შემეხუთაო და განუტევა სული.
იმავე დღეს პოლიციამ ორი ავაზაკი დაატუსაღა, რომელთაც ჯიბეში უნახეს ზოგიერთი საბუთები მამა გერსამიასი. საბ
გვ247
ოლოდ დადგინდა, რომ ავაზაკები ექვსნი ყოფილან. მათ ეს საქმე განზრახული ჰქონებიათ ექვსი თვის წინ. ზოგიერთი მათგანი თურმე სშირად დადიოდა
მამა ილარიონთან, როცა განსვენებული ახალ სახლს აშენებდა. ავაზაკებმა იცოდნენ, თუ სად ეწყო მას ფულიანი ყუთები გაირკვა ისიც, რომ მათ არ
სდომებიათ მამა ილარიონის მოკვლა. როცა განსვენებულის ძმისწულმა ყვირილი დაიწყო, მაშინ მამა გერსამიას ორი ავაზაკი
ხელში ჰყოლია დაჭერილი, ამ დროს ერთ ავაზაკს ამოუღია ხანჯალი, ჩაუკრავს ზურგში და გაქცეულან“.
ეპისკოპოსი ალექსი, ერისკაცობაში – ალექსანდრე ილარიონის ძე გერსამია, 1865 წლის 14 აპრილს იმერეთში, ქუთაისის
მაზრის სოფელ გადიდში, მღვდლის ოჯახში დაიბადა·
1878-1882 წლებში ქუთაისის სასულიერო სასწავლებელში სწავლობდა.
1882 წელს მან თბილისის სასულიერო სემინარიაში ჩააბარა, სადაც მხოლოდ ოთხი კლასი ისწავლა. ორივე სასწავლებელში
მასთან ერთად სწავლობდა მომავალი კათოლიკოს-პატრიარქი კალისტრატე (ცინცაძე),რომელთანაც სიციცხლის ბოლომდე დიდი მეგობრობა აკავშირებდა.
1886 წელს ალექსანდრე მესტიის სამრევლო-საეკლესიო სკოლაში მასწავლებლად დაინიშნა.
ამავე პერიოღში დაოჯახდა თეოლინა პავლეს ასულ ბერუჩაშვილზე. მათ
სამი შვილი გაუზარდეს სამშობლოს: პარასკევა, დომნიკა და დავითი.
1890 წელს ფოთის წმინდა ალექსანდრე ნეველის სახელობის საკათედრო ტაძარში გურია-სამეგრელოს
ეპისკოპოსმა გრიგოლმა (დადიანი) მღვდელი ალექსანდრე იგი დიაკვნად აკურთხა და მესტიის წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესი
გვ248
ის ღვთისმსახურად დანიშნა. 1891 წლის თებერვალში ამავე ტაძარში მღვდლად დაასხა ხელი და ლაილაშის წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესიის წინამძღვრად განამწესა. 1893 წელს
ცაგერის ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის ეკლესიაში გადაიყვანეს და ცაგერის ოლქის მთავარხუცესად
დაინიშნა. მასვე დაევალა ლეჩხუმ-სვანეთის სამრევლო-საეკლესიო სკოლების მეთვალყურეობა და იმერეთის საეპარქიო საბჭოს ლეჩხუმიხ განყოფილების თავმჯდომარეობა.
1895 წლის აღდგომას მეუფე გრიგოლმა საგვერდულით დააჯილდოვა.
1900 წლის 6 მაისს სკუფია უბოძეს.
1904 წლის 6 მაისს კამილავკა ეწყალობა·
1906 წლიდან მღვდელი ალექსანდრე ქუთაისის წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესიის წინამძღვარია. პარალელურად იგი
ქუთაისის სამუალო სასწავლებლის მოსამზადებელ კლასებში საღვთო სჯულის მასწავლებლად მუშაობს.
1907 წლის 19 იანვარს მამა ალექსანდრეს უბედურება დაატყდა თავს, გარდაეცვალა ცხოვრების თანამგზავრი, ერთგული მეუღლე თეოლინა,
რომელიც დიდი დანაკარგი იყო მოძღვრისათვის. თუმცა იგი სულით არ დაცემულა, პატარა შვილების აღზრდა მარტო იტვირთა,
რაც ღირსეულად აღასრულა კიდეც. სამივე შვილს მან პეტერბურგში მიაღებინა უმაღლესი განათლება.
1911 წლის 6 მაისს მამა ალექსანდრე სამკერდე ოქროს ჯვრით, ხოლო 1916 წლის 6 მაისს წმინდა ანას III ხარისხის
ორდენით დაჯილდოვდა.
1918 წელს დეკანოზის წოდება მიენიჭა. 1920 წლის 27 ივნისს, როგორც იმერეთის ეპარქიის დელეგატი, იგი მონაწილეობდა საქართველოს მართლმაღიდებელი სა-
მოციქულო ეკლესიის მეორე საეკლესიო კრებაზე.
საქართველოს გასაბჭოების შემდეგ დეკანოზი ალექსი ძველებური შემართებით განაგრძობდა მღვდელმსახურებას.
მისი ერთგულება და დამსახურება შეუმჩნეველი არ დარჩენილა უმაღლესი საეკლესიო მმართველობისათვის·
1925 წლის 8 ნოემბერს სვეტიცხოვლის თორმეტი შოციქულის სახელობის საპატრიარქო
გვ249
ტაძარში ბერად აღკვეცის შემდეგ, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქმა ამბროსიმ (ხელაია),
